موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
مسأله 1552 ـ هشت چيز روزه را باطل مىكند :
اول : خوردن و آشاميدن .
دوم : جماع .
سوم : استمناء . و استمناء آن است : كه مرد با خود يا به وسيله ديگرى بدون جماع ، كارى كند كه منى از او بيرون آيد . و تحقق آن در زن بنحويست كه در مسئله (345) بيان شد .
چهارم : دروغ بستن به خدا و پيغمبر و جانشينان پيغمبر عليهمالسلام بنابر احتياط واجب .
پنجم : رساندن غبار به حلق بنابر احتياط واجب .
ششم : باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح .
هفتم : اماله كردن با چيزهاى روان .
هشتم : عمداً قى كردن .
و احكام اينها در مسائل آينده گفته مىشود :
1 ـ خوردن و آشاميدن :
مسأله 1553 ـ اگر روزه دار با التفات به اينكه روزه دارد عمداً چيزى بخورد يا بياشامد ، روزه او باطل مىشود ، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب ، چه معمول نباشد ، مثل خاك و شيره درخت ، و چه كم باشد ، چه زياد ، حتى اگر مسواك را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد ، روزه باطل مىشود ، مگر آنكه رطوبت مسواك در آب دهان به طورى از بين برود كه رطوبت خارج به آن گفته نشود .
مسأله 1554 ـ اگر موقعى كه مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده ، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد ، و چنانچه عمداً فرو ببرد روزهاش باطل است ، و به دستورى كه بعداً گفته خواهد شد كفّاره هم بر او واجب مىشود .
مسأله 1555 ـ اگر روزهدار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد ، روزهاش باطل نمىشود .
مسأله 1556 ـ آمپول و سرم روزه را باطل نمىكند ، هر چند آمپول تقويتى يا سرم قندى نمكى باشد ، و همچنين اسپرى كه براى تنگى نفس استعمال مىشود اگر دارو را فقط وارد ريه كند روزه را باطل نمىكند ، وهمچنين دارو در چشم و گوش ريختن ، روزه را باطل نمىكند ، اگر چه مزه آن به گلو برسد . و اگر در بينى بريزد اگر به حلق نيز نرسد روزه را باطل نمىكند .
مسأله 1557 ـ اگر روزهدار چيزى را كه لاى دندان مانده است عمداً فرو ببرد ، روزهاش باطل مىشود .
مسأله 1558 ـ كسى كه مىخواهد روزه بگيرد ، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند ، ولى اگر بداند غذائى كه لاى دندان مانده در روز فرو مىرود ، بايد خلال كند .
مسأله 1559 ـ فرو بردن آب دهان ، اگر چه بواسطه خيال كردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد ، روزه را باطل نمىكند .
مسأله 1560 ـ فرو بردن اخلاط سر و سينه ، تا به فضاى دهان نرسيده اشكال ندارد ، ولى اگر داخل فضاى دهان شود ، احتياط مستحب آن است كه آن را فرو نبرند .
مسأله 1561 ـ اگر روزهدار بقدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد ، يا به او ضررى برسد ، يا آنكه به سختى بيفتد كه نمىتواند آن را تحمل كند ، مىتواند به اندازهاى كه ترس از اين امور بر طرف شود آب بياشامد ، بلكه در فرض ترس از مرگ و مانند آن واجب است ولى روزه او باطل مىشود . و اگر ماه رمضان باشد ، بايد ـ بنابر احتياط لازم ـ بيشتر از آن نياشامد ، و در بقيه روز از انجام كارى كه روزه را باطل مىكند خوددارى نمايد .
مسأله 1562 ـ جويدن غذا براى بچّه يا پرنده ، و چشيدن غذا و مانند اينها كه معمولاً به حلق نمىرسد ، اگر چه اتفاقاً به حلق برسد روزه را باطل نمىكند . ولى اگر انسان از اول بداند كه به حلق مىرسد ، روزهاش باطل مىشود ، و بايد قضاى آن را بگيرد و كفّاره هم بر او واجب است .
مسأله 1563 ـ انسان نمىتواند براى ضعف روزه را بخورد ، ولى اگر ضعف او بقدرى است كه معمولاً نمىشود آن را تحمل كرد ، خوردن روزه اشكال ندارد .
2 ـ جماع :
مسأله 1564 ـ جماع روزه را باطل مىكند ، اگر چه فقط به مقدار ختنهگاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد .
مسأله 1565 ـ اگر كمتر از مقدار ختنهگاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد ، روزه باطل نمىشود . ولى در شخصى كه ختنهگاه ندارد ، اگر كمتر از مقدار ختنهگاه داخل شود نيز روزهاش باطل مىشود .
مسأله 1566 ـ اگر عمداً قصد جماع نمايد ، و شك كند كه به اندازه ختنهگاه داخل شده يا نه ؛ حكم اين مسأله با مراجعه به مسأله (1551) دانسته مىشود ، و در هر صورت اگر كارى كه روزه را باطل مىكند انجام نداده باشد ، كفاره بر او واجب نيست .
مسأله 1567 ـ اگر فراموش كند كه روزه است و جماع نمايد ، يا او را به جماع مجبور نمايند بطورى كه از اختيار او خارج شود روزه او باطل نمىشود ، ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد ، يا جبر او برداشته شود بايد فوراً از حال جماع خارج شود ، و اگر خارج نشود روزه او باطل است .
3 ـ استمناء :
مسأله 1568 ـ اگر روزهدار استمناء كند ـ معناى استمناء در مسأله (1553) گذشت ـ روزهاش باطل مىشود .
مسأله 1569 ـ اگر بى اختيار منى از انسان بيرون آيد ، روزهاش باطل نيست .
مسأله 1570 ـ هرگاه روزهدار بداند كه اگر در روز بخوابد محتلم مىشود ـ يعنى در خواب منى از او بيرون مىآيد ـ جايز است بخوابد هر چند به سبب نخوابيدن به زحمت نيفتد ، و اگر محتلم شود روزهاش باطل نمىشود .
مسأله 1571 ـ اگر روزهدار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود ، واجب نيست از بيرون آمدن منى جلوگيرى كند .
مسأله 1572 ـ روزهدارى كه محتلم شده ، مىتواند بول كند ، اگر چه بداند بواسطه بول كردن باقيمانده منى از مجرى بيرون مىآيد .
مسأله 1573 ـ روزهدارى كه محتلم شده اگر بداند منى در مجرى مانده و در صورتى كه پيش از غسل بول نكند ، بعد از غسل منى از او بيرون مىآيد ، احتياط مستحب آن است كه پيش از غسل بول كند .
مسأله 1574 ـ كسى كه عمداً به قصد بيرون آمدن منى بازى و شوخى كند و منى از او بيرون نيايد ، اگر دو مرتبه نيّت روزه نكند روزه او باطل است ، و اگر نيّت روزه كند بايد ـ بنابر احتياط لازم ـ روزه را تمام كند و قضاهم بنمايد .
مسأله 1575 ـ اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى مثلاً با زن خود بازى و شوخى كند ، چنانچه اطمينان دارد كه منى از او خارج نمىشود اگر چه اتفاقاً منى بيرون آيد ، روزه او صحيح است . ولى اگر اطمينان ندارد ، در صورتى كه منى از او بيرون آيد ، روزهاش باطل است .
4 ـ دروغ بستن به خدا و پيغمبر :
مسأله 1576 ـ اگر روزهدار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و پيغمبر صلىاللهعليهوآلهوسلم و ائمه عليهمالسلام عمداً نسبتى را بدهد كه دروغ است ـ اگر چه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند ـ روزه او ـ بنابر احتياط لازم ـ باطل است ، و همچنين است ـ بنابر احتياط مستحب ـ دروغ بستن به حضرت زهرا سلام اللّه عليها و ساير پيغمران و جانشينان آنان .
مسأله 1577 ـ اگر بخواهد خبرى را كه دليلى بر حجيت او ندارد و نمىداند راست است يا دروغ نقل كند ـ بنابر احتياط واجب ـ بايد به نحو نقل بگويد ، و آن را به پيامبر و أئمه عليهمالسلام مستقيماً نسبت ندهد .
مسأله 1578 ـ اگر چيزى را به اعتقاد اينكه راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل كند و بعد بفهمد دروغ بوده ، روزهاش باطل نمىشود .
مسأله 1579 ـ اگر چيزى را كه مىداند دروغ است ، به خدا و پيغمبر نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را كه گفته راست بوده ، اگر مىدانسته كه اين كار روزه را باطل مىكند ، بايد ـ بنابر احتياط لازم ـ روزه را تمام كند و قضاى آن را هم بجا آورد .
مسأله 1580 ـ اگر دروغى را كه ديگرى ساخته عمداً به خدا و پيغمبر و أئمه عليهمالسلام نسبت دهد ـ بنابر احتياط لازم ـ روزهاش باطل مىشود ، ولى اگر از قول كسى كه آن دروغ را ساخته نقل كند اشكال ندارد .
مسأله 1581 ـ اگر از روزهدار بپرسند كه آيا پيغمبر صلىاللهعليهوآلهوسلم چنين مطلبى فرمودهاند و او جائى كه در جواب بايد بگويد نه عمداً بگويد بلى ، يا جائى كه بايد بگويد بلى عمداً بگويد نه ، روزهاش ـ بنابر احتياط لازم ـ باطل مىشود .
مسأله 1582 ـ اگر از قول خدا يا پيغمبر حرف راستى را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم ، يا در شب به دروغ به آنان نسبتى بدهد و فرداى آن كه روزه مىباشد بگويد آنچه ديشب گفتم راست است ـ بنابر احتياط ـ روزهاش باطل مىشود ، مگر آنكه مقصودش بيان حال خبرش باشد .
5 ـ رساندن غبار به حلق :
مسأله 1583 ـ بنابر احتياط واجب رساندن غبار غليظ به حلق روزه را باطل مىكند ، چه غبار از چيزى باشد كه خوردن آن حلال است مثل آرد ، يا غبار چيزى باشد كه خوردن آن حرام است مثل خاك .
مسأله 1584 ـ رساندن غبار غير غليظ به حلق ، روزه را باطل نمىكند .
مسأله 1585 ـ اگر بواسطه باد غبارى غليظ پيدا شود و انسان با اينكه متوجه است و مىتواند مواظبت كند ولى مواظبت نكند و به حلق برسد ـ بنابر احتياط واجب ـ روزهاش باطل مىشود .
مسأله 1586 ـ احتياط واجب آن است كه روزهدار دود سيگار و تنباكو ، و مانند اينها را هم به حلق نرساند .
مسأله 1587 ـ اگر مواظبت نكند و غبار يا دود و مانند اينها داخل حلق شود ، چنانچه يقين يا اطمينان داشته كه به حلق نمىرسد ، روزهاش صحيح است ، و اگر گمان مىكرده كه به حلق نمىرسد ، بهتر آن است كه آن روزه را قضا كند .
مسأله 1588 ـ اگر فراموش كند كه روزه است و مواظبت نكند ، يا بى اختيار غبار و مانند آن به حلق او برسد ، روزهاش باطل نمىشود .
مسأله 1589 ـ فرو بردن تمام سر در آب روزه را باطل نمىكند ، ولى كراهت شديد دارد .
6 ـ باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح :
مسأله 1590 ـ اگر جنب عمداً در ماه رمضان تا اذان صبح غسل نكند ، يا اگر وظيفهاش تيمم است تيمم ننمايد ، بايد روزه آن روز را تمام كند و روزى ديگر را نيز روزه بگيرد ، و چون معلوم نيست آن روز قضا است يا عقوبت است ، هم روزه آن روز از ماه رمضان را به قصد ما فى الذمه انجام دهد ، و هم روزى كه بجاى آن روز روزه مىگيرد ، وقصد قضا نكند .
مسأله 1591 ـ كسى كه مىخواهد قضاى روزه ماه رمضان را بگيرد ، هرگاه تا اذان صبح عمداً جنب بماند ، نمىتواند آن روز را روزه بگيرد ، واگر از روى عمد نباشد مىتواند ، اگر چه احتياط در ترك آن است .
مسأله 1592 ـ در غير روزه ماه رمضان و قضاى آن ـ از اقسام روزههاى واجب و مستحب ـ اگر جنب عمداً تا اذان صبح بر حال جنابت باقى بماند ، مىتواند آن روز را روزه بگيرد .
مسأله 1593 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است ، چنانچه عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود ، بايد تيمم كند و روزه بگيرد و روزهاش صحيح است .
مسأله 1594 ـ اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش كند وبعد از يك روز يادش بيايد ، بايد روزه آن روز را قضا نمايد ، و اگر بعد از چند روز يادش بيايد ، روزه هر چند روزى را كه يقين دارد جنب بوده قضا نمايد ، مثلاً اگر نمىداند سه روز جنب بوده يا چهار روز ، بايد روزه سه روز را قضا كند .
مسأله 1595 ـ كسى كه در شب ماه رمضان براى هيچ كدام از غسل و تيمم وقت ندارد ، اگر خود را جنب كند ، روزهاش باطل است و قضا و كفّاره بر او واجب مىشود.
مسأله 1596 ـ اگر بداند وقت براى غسل ندارد و خود را جنب كند وتيمم كند ، يا با اين كه وقت دارد عمداً غسل را تأخير بياندازد تا وقت تنگ شود وتيمم كند روزهاش صحيح است ، هر چند گناهكار است .
مسأله 1597 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و مىداند كه اگر بخوابد تا صبح بيدار نمىشود ـ بنابر احتياط واجب ـ نبايد غسل نكرده بخوابد ، وچنانچه پيش از غسل اختياراً بخوابد و تا صبح بيدار نشود ، بايد روزه آن روز را تمام كند ، و قضا و كفاره بر او واجب مىشود .
مسأله 1598 ـ هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود ، اگر احتمال بدهد كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود مىتواند بخوابد .
مسأله 1599 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و يقين يا اطمينان دارد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود ، چنانچه تصميم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند ، وبا اين تصميم بخوابد و تا اذان خواب بماند ، روزهاش صحيح است .
مسأله 1600 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و اطمينان ندارد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود ، چنانچه غفلت داشته باشد كه بعد از بيدار شدن بايد غسل كند ، در صورتى كه بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند ـ بنابر احتياط ـ قضا بر او واجب مىشود .
مسأله 1601 ـ كسى كه در شب ماه رمضان جنب است و يقين دارد يا احتمال مىدهد كه اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود ، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل كند ، در صورتى كه بخوابد و بيدار نشود ، بايد روزه آن روز را تمام كند و قضا و كفاره بر او لازم است . و همچنين است ـ بنابر احتياط لازم ـ اگر ترديد داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند يا نه .
مسأله 1602 ـ اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و يقين كند ، يا احتمال دهد ، كه اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود و تصميم هم داشته باشد كه بعد از بيدار شدن غسل كند ، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود ، بايد روزه آن روز را قضا كند ، و اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود ، بايد روزه آن روز را قضا كند ـ و بنابر احتياط استحبابى ـ كفاره نيز بدهد .
مسأله 1603 ـ خوابى كه در آن احتلام صورت گرفته است ، خواب اول حساب مىشود ، بنابراين اگر پس از بيدار شدن دوباره بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود ، چنانچه در مسأله قبل گفته شد ، روزه آن روز را بايد قضا كند .
مسأله 1604 ـ اگر روزهدار در روز محتلم شود ، واجب نيست فوراً غسل كند .
مسأله 1605 ـ هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده ، اگر چه بداند پيش از اذان محتلم شده ، روزه او صحيح است .
مسأله 1606 ـ كسى كه مىخواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد ، اگر بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده و بداند پيش از اذان محتلم شده است ، مىتواند آن روز را به قصد قضاى ماه رمضان روزه بگيرد .
مسأله 1607 ـ اگر زن در شب ماه رمضان پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاك شود و عمداً غسل نكند ، واگر وظيفهاش تيمم است و تيمم ننمايد ، روزه آن روز را بايد تمام كند و قضاى آن را نيز بگيرد . و در روزه قضاى ماه رمضان اگر عمداً غسل وتيمم را ترك كند ـ بنابر احتياط واجب ـ نمىتواند آن روز را روزه بگيرد .
مسأله 1608 ـ زنى كه در شب ماه رمضان از حيض يا نفاس پاك شده ، اگر عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود ، بايد تيمم نمايد ، و روزه آن روزش صحيح است .
مسأله 1609 ـ اگر زن پيش از اذان صبح در ماه رمضان از حيض يا نفاس پاك شود و براى غسل وقت نداشته باشد ، بايد تيمم نمايد ، ولى لازم نيست تا اذان صبح بيدار بماند . و همچنين است حكم جنب در صورتى كه وظيفهاش تيمم باشد .
مسأله 1610 ـ اگر زن نزديك اذان صبح در ماه مبارك رمضان از حيض يا نفاس پاك شود ، و براى هيچ كدام از غسل وتيمم وقت نداشته باشد ، روزهاش صحيح است .
مسأله 1611 ـ اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاك شود ، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند ، اگر چه نزديك مغرب باشد ، روزه او باطل است .
مسأله 1612 ـ اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش كند ، و بعد از يك روز يا چند روز يادش بيايد ، روزههائى كه گرفته صحيح است .
مسأله 1613 ـ اگر زن پيش از اذان صبح در ماه رمضان از حيض يا نفاس پاك شود و در غسل كوتاهى كند و تا اذان غسل نكند ، و در تنگى وقت تيمم هم نكند ـ چنانچه گذشت ـ روزه آن روز را بايد تمام كند و قضا نمايد ، ولى چنانچه كوتاهى نكند مثلاً منتظر باشد كه حمام زنانه شود ، اگر چه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نكند ، و در تيمم كردن كوتاهى نكند ، روزه او صحيح است .
مسأله 1614 ـ اگر زنى كه در حال استحاضه كثيره است ، هر چند غسلهاى خود را به تفصيلى كه در احكام استحاضه در مسأله (394) گفته شد بجا نياورد ، روزه او صحيح است . همچنان كه در استحاضه متوسطه اگر چه غسل نكند ، روزهاش صحيح است .
مسأله 1615 ـ كسى كه مسّ ميّت كرده ـ يعنى جائى از بدن خود را به بدن ميّت رسانده ـ مىتواند بدون غسل مسّ ميّت روزه بگيرد ، و اگر در حال روزه هم ميّت را مسّ نمايد ، روزه او باطل نمىشود .
7 ـ اماله كردن :
مسأله 1616 ـ اماله كردن با چيز روان اگر چه از روى ناچارى و براى معالجه باشد ، روزه را باطل مىكند .
8 ـ قى كردن :
مسأله 1617 ـ هرگاه روزهدار عمداً قى كند اگر چه بواسطه مرض و مانند آن ناچار باشد ، روزهاش باطل مىشود . ولى اگر سهواً يا بى اختيار قى كند ، اشكال ندارد.
مسأله 1618 ـ اگر در شب چيزى بخورد كه مىداند بواسطه خوردن آن ، در روز بى اختيار قى مىكند ، روزهاش صحيح است .
مسأله 1619 ـ اگر روزهدار بتواند از قى كردن خوددارى كند ، اگر به طبع خود حادث شده است ، لازم نيست از آن جلوگيرى كند .
مسأله 1620 ـ اگر مگس در گلوى روزهدار برود ، چنانچه به مقدارى فرو رفته باشد كه به پائين دادن آن خوردن گفته نشود ، لازم نيست آن را بيرون آورد ، و روزهاش صحيح است . و امّا اگر به اين مقدار فرو نرفته باشد بايد آن را بيرون آورد هر چند كه اين كار متوقف بر قى كردن باشد ـ مگر در صورتى كه قى كردن براى او ضرر ، يا مشقت زيادى داشته باشد ـ و چنانچه آن را قى نكند و فرو برد ، روزهاش باطل مىشود ، واگر آن را با قى كردن خارج كند نيز روزهاش باطل مىشود .
مسأله 1621 ـ اگر سهواً چيزى را فرو ببرد و پيش از رسيدن به معده يادش بيايد كه روزه است ، چنانچه بقدرى پائين رفته باشد كه اگر آن را داخل معده كند به آن خوردن نگويند ، لازم نيست آن را بيرون آورد و روزه او صحيح است .
مسأله 1622 ـ اگر يقين داشته باشد كه بواسطه آروغ زدن ، چيزى از گلو بيرون مىآيد ، چنانچه طورى باشد كه بر آن قى كردن صدق كند ، نبايد عمداً آروغ بزند . ولى اگر يقين نداشته باشد اشكال ندارد .
مسأله 1623 ـ اگر آروغ بزند و چيزى در گلو يا دهانش بيايد ، بايد آن را بيرون بريزد ، واگر بى اختيار فرو رود ، روزهاش صحيح است .
