موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
مسأله 729 ـ موقعى انسان مىتواند مشغول نماز شود كه يقين كند وقت داخل شده است ، يا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند ، بلكه به اذان و به خبر شخصى كه مكلف بداند شديداً مراعات دخول وقت را مىكند چنانچه موجب اطمينان شود نيز مىتوان اكتفا نمود .
مسأله 730 ـ اگر بواسطه مانع شخصى مانند نابينايى يا در زندان بودن نتواند در اول وقتِ نماز به داخل شدنِ وقت يقين كند ، بايد نماز را به تأخير بيندازد تا يقين يا اطمينان كند كه وقت داخل شده است . و همچنين است ـ بنابر احتياط لازم ـ اگر مانع از يقين به داخل شدن وقت از موانع عمومى از قبيل ابر و غبار و مانند اينها باشد.
مسأله 731 ـ اگر به يكى از راههاى گذشته براى انسان ثابت شود كه وقت نماز شده و مشغول نماز شود و در بين نماز بفهمد كه هنوز وقت داخل نشده ، نماز او باطل است . و همچنين است اگر بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را پيش از وقت خوانده . ولى اگر در بين نماز بفهمد وقت داخل شده ، يا بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده بود ، نماز او صحيح است .
مسأله 732 ـ اگر انسان ملتفت نباشد كه بايد با يقين به داخل شدن وقت ، مشغول نماز شود چنانچه بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را در وقت خوانده ، نماز او صحيح است . و اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده ، يا نفهمد كه در وقت خوانده يا پيش از وقت ، نمازش باطل است . بلكه اگر بعد از نماز بفهمد كه در بين نماز وقت داخل شده است ، بايد دوباره آن نماز را بخواند .
مسأله 733 ـ اگر يقين كند وقت داخل شده و مشغول نماز شود ، و در بين نماز شك كند كه وقت داخل شده يا نه ، نماز او باطل است . ولى اگر در بين نماز يقين داشته باشد كه وقت داخل شده و شك كند كه آنچه از نماز خوانده در وقت بوده يا نه ، نمازش صحيح است .
مسأله 734 ـ اگر وقت نماز به قدرى تنگ است كه بواسطه بجا آوردن بعضى از كارهاى مستحب نماز ، مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مىشود ، بايد آن مستحب را بجا نياورد ، مثلاً اگر بواسطه خواندن قنوت مقدارى از نماز بعد از وقت خوانده مى شود ، بايد قنوت را نخواند . و اگر خواند در صورتى نمازش صحيح است كه حد اقل يك ركعت از آن در وقت واقع شده باشد .
مسأله 735 ـ كسى كه به اندازه خواندن يك ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز را به نيّت اداء بخواند ، ولى نبايد عمداً نماز را تا اين وقت تأخير بيندازد .
مسأله 736 ـ كسى كه مسافر نيست ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن پنج ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز ظهر و عصر رابه ترتيب بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد بايد اول نماز عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا كند . و همچنين اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج ركعت وقت دارد ، بايد نماز مغرب و عشا را به ترتيب بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد بايد اول عشا را بخواند و بعداً مغرب را بجا آورد ، بدون آنكه نيّت اداء و قضا كند .
مسأله 737 ـ كسى كه مسافر است ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن سه ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز ظهر و عصر را به ترتيب بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد ، بايد اول عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا كند ، و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار ركعت نماز وقت دارد ، بايد نماز مغرب و عشا را به ترتيب بخواند ، و اگر به مقدار سه ركعت نماز وقت دارد بايد اول نماز عشا را بخواند و بعد مغرب را بجا آورد ، تا يك ركعت از نماز مغرب را در وقت انجام داده باشد ، و اگر كمتر از سه ركعت نماز وقت دارد بايد اول عشا را بخواند و بعداً مغرب را بدون اينكه نيّت اداء و قضا كند بجا آورد ، و چنانچه بعد از خواندن عشا معلوم شود كه از وقت به مقدار يك ركعت يا بيشتر به نصف شب مانده است ، بايد فوراً نماز مغرب را به نيّت اداء بجا آورد .
مسأله 738 ـ مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند ، و راجع به آن خيلى سفارش شده است ، و هر چه به اول وقت نزديكتر باشد بهتر است ، مگر آنكه تأخير آن از جهتى بهتر باشد ، مثلاً كمى صبر كند كه نماز را با جماعت بخواند . به شرط آن كه وقت فضيلت نگذرد .
مسأله 739 ـ هر گاه انسان عذرى دارد كه اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند ، ناچار است با تيمم نماز بخواند ، چنانچه مأيوس از بر طرف شدن آن باشد يا احتمال دهد با تاخير از تيمم هم عاجز شود مىتواند در اول وقت تيمم كند و نماز بخواند ، ولى اگر مأيوس نباشد بايد صبر كند تا عذرش بر طرف شود يا مأيوس شود ، و چنانچه عذر او بر طرف نشد ، در آخر وقت نماز بخواند ، و لازم نيست بقدرى صبر كند كه فقط بتواند كارهاى واجب نماز را انجام دهد ، بلكه براى مستحبّات نماز نيز ـ مانند اذان و اقامه و قنوت ـ اگر وقت دارد مىتواند تيمم كند و نماز را با آن مستحبّات بجا آورد . و در عذرهاى ديگر غير از موارد تيمم اگر چه مأيوس نباشد كه عذر او بر طرف شود جايز است اول وقت نماز بخواند ، ولى چنانچه در اثناء وقت عذرش بر طرف گردد در بعضى موارد لازم است اعاده نمايد .
مسأله 740 ـ كسى كه مسائل نماز را نمىداند و نمىتواند بدون ياد گرفتن آن را به طور صحيح انجام دهد ، يا شكّيّات و سهويّات را نمىداند و احتمال مىدهد كه يكى از اينها در نماز پيش آيد و بواسطه ياد نگرفتن واجبى را ترك كند ، يا حرامى را مرتكب شود ، بايد براى ياد گرفتن اينها نماز را از اول وقت تأخير بيندازد ، ولى اگر به اميد آنكه بر وجه صحيح نماز را انجام دهد در اول وقت مشغول نماز شود ، پس اگر در نماز مسألهاى كه حكم آن را نمىداند پيش نيايد ، نماز او صحيح است ، و اگر مسألهاى كه حكم آن را نمىداند پيش آيد ، جايز است به يكى از دو طرفى كه احتمال مىدهد به اميد آن كه وظيفه او باشد ، عمل نمايد و نماز را تمام كند ، ولى بعد از نماز بايد مسأله را بپرسد كه اگر نمازش باطل بوده دوباره بخواند ، و اگر صحيح بوده اعاده لازم نيست .
مسأله 741 ـ اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبكار هم طلب خود را مطالبه مىكند ، در صورتى كه ممكن است ، بايد اول قرض خود را بدهد بعد نماز بخواند ، وهمچنين است اگر كار واجب ديگرى كه بايد فوراً آن را بجا آورد پيش آمد كند ، مثلاً ببيند مسجد نجس است ، بايد اول مسجد را تطهير كند بعد نماز بخواند ، و چنانچه در هر دو صورت ، اول نماز بخواند معصيت كرده ، ولى نماز او صحيح است .
نمازهائى كه بايد به ترتيب خوانده شود
مسأله 742 ـ انسان بايد نماز عصر را بعد از نماز ظهر ، و نماز عشا را بعد از نماز مغرب بخواند ، و اگر عمداً نماز عصر را پيش از نماز ظهر ، و نماز عشا را پيش از نماز مغرب بخواند ، باطل است .
مسأله 743 ـ اگر به نيّت نماز ظهر مشغول نماز شود و در بين نماز يادش بيايد كه نماز ظهر را خوانده است ، نمىتواند نيّت را به نماز عصر بر گرداند ، بلكه بايد نماز را بشكند و نماز عصر را بخواند ، و همينطور است در نماز مغرب و عشا .
مسأله 744 ـ اگر در بين نماز عصر يقين كند كه نماز ظهر را نخوانده است و نيّت را به نماز ظهر برگرداند ، چنانچه يادش بيايد كه نماز ظهر را خوانده بوده مىتواند نيّت را به نماز عصر برگرداند و نماز را تمام كند ، در صورتى كه بعضى از اجزاء نماز را به نيّت ظهر نياورده باشد ، يا آنكه اگر آورده است به نيّت عصر تدارك كند ، ولى اگر آن جزء ركعت باشد نماز او در هر صورت باطل است ، و همچنين اگر ركوع يا دو سجده از يك ركعت باشد نمازش ـ بنابر احتياط لازم ـ باطل است .
مسأله 745 ـ اگر در بين نماز عصر شك كند كه نماز ظهر را خوانده يا نه ، بايد نماز را به نيّت عصر تمام كند و بعداً نماز ظهر را بجا آورد ، ولى اگر وقت بقدرى كم است كه بعد از تمام شدن نماز آفتاب غروب مىكند و براى يك ركعت نماز هم وقت باقى نمانده ، لازم نيست كه نماز ظهر را قضا كند .
مسأله 746 ـ اگر در نماز عشا شك كند كه نماز مغرب را خوانده يا نه ، بايد به نيّت عشا نماز را تمام كند و بعد نماز مغرب را بجا آورد ، ولى اگر وقت بقدرى كم است كه بعد از تمام شدن نماز ، وقت تمام مىشود و به مقدار يك ركعت نماز هم وقت باقى نمانده ، لازم نيست كه نماز مغرب را قضا كند .
مسأله 747 ـ اگر در نماز عشا بعد از رسيدن به ركوع ركعت چهارم شك كند كه نماز مغرب را خوانده يا نه ، بايد نماز را تمام كند ، و بعداً چنانچه وقت براى نماز مغرب باقى باشد ، نماز مغرب را نيز بخواند .
مسأله 748 ـ اگر انسان نمازى را كه خوانده ا حتياطاً دوباره بخواند و در بين نماز يادش بيايد نمازى را كه بايد پيش از آن بخواند نخوانده است ، نمىتواند نيّت را به آن نماز برگرداند ، مثلاً موقعى كه نماز عصر را احتياطاً مىخواند ، اگر يادش بيايد نماز ظهر را نخوانده است ، نمىتواند نيّت را به نماز ظهر برگرداند .
مسأله 749 ـ بر گرداندن نيّت از نماز قضا به نماز اداء ، و از نماز مستحب به نماز واجب جايز نيست .
مسأله 750 ـ اگر وقت نماز اداء وسعت داشته باشد ، انسان مىتواند در بين نماز ـ چنانچه يادش بيايد كه نماز قضا بر ذمّه دارد ـ نيّت را به نماز قضا برگرداند ، ولى بايد برگرداندن نيّت به نماز قضا ممكن باشد ، مثلاً اگر مشغول نماز ظهر است در صورتى مىتواند نيّت را به قضاى صبح بر گرداند كه داخل ركوع ركعت سوم نشده باشد .
