موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی

 

غسل ميت

 

 

 

 احکام غسل ميت 

 

 

 

(مساله551) واجب است ميت را سه غسل بدهند :

اول : به آبي أه با سدر مخلوط باشد .

دوم : به آبي أه با کافور مخلوط باشد .

سوم : با آب خالص .

 

(مساله552) سدر و کافور بأيد به اندازه اي زياد نباشد أه آب را مضاف کند و به اندازه اي هم کم نباشد ، که نگويند سدر و کافور با آب مخلوط شده است .

 

(مساله553) اگر  سدر  و  کافور  به  اندازهاي أه لازم است پيدا نشود ، بنابر احتياط واجب بأيد مقداري أه به آن دسترسي دارند ، در آب بريزند .

 

(مساله554) کسي أه براي حج احرام بسته است ، اگر پيش ازو تمام  کردن  سعي  ،  بين صفا و مروه بميرد ، نبايد او را با آب کافور غسل دهند و بجاي آن بأيد با آب خالص غسلش بدهند و همچنين اگر در احرام عمره پيش ازو کوتاه کردن مو ، بميرد .

 

(مساله555) اگر سدر  و  کافو ر  با  يکي ازو اينها پيدا نشود ، با استعمال آن جايز نباشد مثل آنکه غصبي باشد،بأيد بجاي هر کدام أه ممکن نيست ميت را با آب خالص ، غسل بدهند .

 

(مساله556) کسي  أه  ميت را غسل مي دهد ، در حال اختيار بأيد مسلمان دوازده امامي و نيز عاقل و مسائل غسل را بداند و بنابر احتياط واجب بالغ هم باشد ، ولي اگر ميت مسلمان غير  اثني  عشري  را هم مذهب خودش بر طبق مذهبش غسل بدهد ، تکليف ازو مؤمن اثني عشري ساقط مي شود .

 

(مساله557) کسي أه ميت را غسل مي دهد  ،  بأيد قصد قربت داشته باشد ، يعني غسل را براي انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد واگر به همين نيت  تا آخر غسل سوم باقي باشد ،کافي است و تجديد لازم نيست .

.

(مساله558) غسل  بچه  مسلمان  ،  اگر چه ازو زنا باشد ، واجب است و غسل و کفن و دغن کافر و اولاد او ، جايز نيست . و کسي أه ازو بچگي ديوانه بوده و به حا ل ديوانگي بالغ شده  چناتچه  پدر  و  مادر او با يکي ازو آنان مسلمان باشند ، بايد او را غسل داد و اگر هيچ کدام آنان مسلمان نباشند ، غسل دادن او جايز نيست .

 

(مساله559) بچه  سقط شده  را اگر چهار ماه يا بيشتر دارد  ، بايد غسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد ، بايد در پارچه اي بپيچند و بدون غسل ، دفن کنند .

 

(مساله560) اگر مرد ، زن را و زن ، مرد را غسل بدهد باطل است ، ولي زن مي تواند شوهر جود  را غسل دهد و شوهر هم مي تواند زن جود را غسل دهد ، اگر چه احتياط مستحب آن است أه زن ، شوهر جود و شوهر ، زن جود را غسل ندهد .

 

(مساله561) مرد مي تواند دختر بچه اي ا أه سن او ازو سه سال بيشتر نيست ، غسل دهد ، زن  هم مي تواند پسر بچه اي را أه سه سال بيشتر ندارد ، غسل دهد .

 

(مساله562) اگر  براي  غسل دادن ميتي أه مرد است مرد پيدا نشود ، زناني أه با او نسبت دارند و محرمند مثل مادر و خواهر و عمه و خاله ، يا به واسطه شير خوردن با او محرم شده أتند ، مي توانند غسلش بدهند . و نيز اگر براي غسل ميت زن ، زن ديگري نباشد ، مردهائي أه  با  او نسبت دارند و محرمند ، يا به واسطه شير خوردن با او محرم شده أتند ، مي توانند او را غسل دهند ولي در هر دو صورت ، بأيد عورت مرده پوشانده شود .

 

(مساله563) اگر  ميت  و کسي أه او را غسل مي دهد هر دو مرد يا هر دو زن باشند ، جائز است  أه غير ازو عورت جاهاي ديگر ميت برهنه باشد و همينطور اگر محرم باشند .

 

(مساله564) نگاه کردن به عورت ميت حرام است  ، وکسي أه او را غسل مي دهد اگر نگاه کند معصيت کرده ، ولي غسل باطل نمي شود .

 

(مساله565) اگر حائي ازو بدن ميت نجس باشد ، بايد پيش ازو آنکه  را  غسل  بدهند   ،  آب بکشند واحتياط مستحب آن است أه تمام بدن ميت ، پيش ازو  شروع به غسل پاک باشد .

 

(مساله566) غسل ميت مثل غسل جنابت است ،  و  احتياط  واجب  آن  است  أه  تا  غسل ترتيبي ممکن است ، ميت را غسل ارتماسي ندهند و احتياط مستحب آن است أه در غسل ترتيبي هر يک ازو سه قسمت بدن را در آب فرو نبرند ، بلکه آب را روي آن بريزند .

 

(مساله567) کسي  را  أه در حال حيض يا در حال جنابت مرده لازم نيست غسل حيض يا غسل جنابت بدهند ، بلکه همان غسل ميت براي او کافي است .

 

(مساله568) واجب  آن  است أه براي غسل دادن ميت ، مزد نگيرند ، ولي مزد گرفتن براي کارهاي مقدماتي غسل ، حرام نيست .

 

(مساله569) اگر  آب  پيدا  نشود ، يا استعمال آن مانعي داشته باشد بأيد عوض هر غسل ، ميت را يک تيمم بدهند .

 

(مساله570) کسي أه ميت را تيمم مي دهد ، بايد دست جود را به زمين بزند و به صورت و پشت  دستهاي  ميت  بکشد و اگر ممکن باشد احتياط واجب آن است أه با دست ميت هم او را تيمم بدهد .

   

 

 

احکام کفن ميت

 

 

 

(مساله571) ميت  مسلمان  را  بأيد با سه پارچه أه آنها را لُنگ و پيراهن و سر تاسري مي گويند ، کفن نمايند .

 

(مساله572) لنگ  بأيد اطراف بدن  را ازو ناف تا زانو ، بپوشاند و بهتر آن است أه ازو سينه تا روي پا برسد و بنابر  احتياط  واجب  پيراهن بأيد ازو سر شانه تا نصف ساق پا ، تمام بدن را بپوشاند  و  درازي سرتاسري  بأيد  بيشتر  ازو  طول  جسد به اندازه اي أه بستن دو سر آن ممکن شود  ،  باشد  و  پهناي  آن بأيد به اندازه اي باشد أه يک طرف آن روي طرف ديگر بيايد .

 

(مساله573) مقداري  ازو  لنگ  ،  أه ازو ناف تا زانو را مي پوشاند و مقداري ازو پيراهن أه ازو شانه  تا نصف ساق را مي پوشاند ، مقدار واجب  کفن است و آنچه بيشتر ازو اين مقدار در مساله قبل گفته شد ، مقدار مستحب کفن مي باشد .

(مساله574) اگر  ورثه  بالغ باشند  و  اجازه دهند  که  بيشتر از مقدار واجب کفن را ، که در مسالة قبل گفته شد از سهم آنان بر دارند ، اشکال ندارد و  احتياط  آن  است  که  بيشتر از مقدار  واجب کفن و همچنين مقداري را که احتياطاً لازم است از سهم وارثي که بالغ نشده بر  ندارند . گرچه بعيد نيست جواز برداشتن به مقدار عمل به استحاب –مطابق شان ميت – از جميع ترکه هر چند وارث غير بالغ باشد .

 

(مساله575) اگر  کسي  وصيت کرده باشد  که  مقدار  مستحب کفن را که در دو مسالة قبل گفته شد  ،  از  ثلث مال  او  بردارند  ،  يا  وصيت  کرده  باشد ثلث مال را به مصرف خود او برسانند  ولي  مصرف  آن  را معين نکرده باشد  يا فقط مصرف مقداري از آن را معين کرده باشد ، مي توانند مقدار مستحب کفن را از ثلث سال مال او بردارند .

 

(مساله576) اگر  ميت  وصيت نکرده باشد  که  کفن  را  از ثلث مال او بردارند مي توانند به طور متعارف که لايق شان ميت باشد ، کفن و چيزهاي ديگري را که از واجبات دفن است و مقدار مستحب کفن را از اصل مال بردارند .

 

(مساله577) کفن زن  بر  شوهر است  ،  اگر چه زن از خود مال داشته باشد و همچنين اگر زن  را به  شرحي که در کتاب طلاق گفته مي شود ، طلاق رجعي بدهند و پيششش از تمام شدن عده بميرد ، شوهرش بايد کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد يا ديوانه باشد ، ولي شوهر بايد از مال او کفن زن را بدهد .

 

(مساله578) کفن ميت بر خويشان او واجب نيست ، اگر چه مخارج او در حال زندگيبر آنان واجب باشد .

 

(مساله579) احتياط  واجب  آن است که هر يک از سه پارچة کفن بقدري نازک نباشد ، که بدن ميت اززير آن پيدا باشد .

 

(مساله580) کفن کردن با  چيز  غصبي  ،  اگر  چيز  ديگري هم پيدا نشود ، جايز نيست و چنانچه  کفن ميت غصبي باشد و صاحب آن راضي نباشد ، بايد از تنش بيرون آوردند ، اگر چه او را دفن کرده باشند ، و واجب آن است که در حال اختيار با پوست مردار هم او را کفن نکنند .

 

(مساله581) کفن کردن  ميت  با چيز نجس و با پارچة ابريشمي خالص ، جايز نيست ، ولي در  حال  ناچاري  اشکال ندارد  و احتياط واجب آن است که بايد پارچه طلا باف هم ميت را کفن نکنند ، مگر در حال ناچاري .

 

(مساله582) کفن  کردن با پارچه اي که از پشم يا موي حيوان حرام گوشت تهيهشده ، در حال  اختيا ر  جايز نيست ،ولي اگر پوست حيوان حلال گوشت را طوري در ست کنند که به آن  جامه گفته شود  مي شود  با آن  ،  ميت را کفن کنند   و همچنين اگر کفن از  مو و پشم حيوان حلال گوشت باشد اشکال ندارد ، اگر چه احتياط مستحب آن است که با اين دو هم کفن ننمايند .

 

(مساله583) اگر کفن  ميت به نجاست خود او  ،  يا  به  نجاست ديگر نجس شود ، چنانچه کفن ضايع نمي شود ، بايد مقدار نجس را بشويند يا ببرند  ، ولي اگر در قبر گذاشته باشند بهتر  است که ببرند بلکه اگر بيرون آوردن ميت توهين به او باشد بريدن واجب مي شود و اگر  شستن  با بريدن آن ممکن نيست  ، در صورتي که عوض کردن آن ممکن باشد ، بايد عوض نمايند .

 

(مساله584) کسي که براي حج يا عمره احرام بسته اگر بميرد ، بايد مثل ديگران کفن شود و پوشاندن سر و صورتش اشکال ندارد.

 

(مساله585) مستحب است در حال سلامتي ، کفن و سدر و کافور خود را تهيه کند .

  

 

 

احکام حُنوط

 

 

 

 

(مساله586) بعد  از  غسل واجب است ميت را حنوط کنند ، يعني به پيشاني و کف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهاي او کافور بمالند . و مستحب است به سر بيني ميت هم کافور  بمالند  و  بايد  کافور  ، سائيد و تازه باشد و اگر به واسطة کهنه بودن ، عطر او از بين رفته باشد ، کافي نيست .

 

(مساله587) مستحب  آن  است  که اول کافور را به پيشاني ميت بمالند ، و در جاهاي ديگر هم ترتيب لازم نيست .

 

(مساله588) بهتر آن است که ميت را پيش از کفن کردن ، حنوط نمايند اگرچه در بين کفن کردن  و بعد از آن هم متنعي ندارد .

 

(مساله589) کسي  که  برا ي احرام بسته است ، اگر پيش از تمام کردن سعي بين صفا و مروه بميرد ، حنوط کردن او جايز نيست و نيز اگر در احرام عمره پيش از آنکه موي خود را کوتاه کند بميرد ، نبايد او را حنوط کنند .

 

(مساله590) زني که شوهر او مرده و هنوز عده اش تمام نشده ، اگر چه حرام است خود را خوشبو کند ، ولي چنانچه بميرد حنوط او واجب است .

 

(مساله591)مکروه است ميت را با مشک  و  عنبر  و  عود  و عطرهاي ديگر خوشبو کنند يا براي حنوط اينها را با کافور مخلوط نمايند .

 

(مساله592) مستحب  است  قدري  تربت  حضرت  سيدالشهداء  (عليه السلام ) با  کافور مخلوط کنند  ،  ولي  بايد از آن کافور بجاهائي که بي احترامي مي شود ، ترسانند و نيز بايد تربت بقدري زياد نباشد ، که وقتي با کافور مخلوط شد ، آن را کافور نگويند .

(مساله593) اگر  کافور  به  اندازه  غسل  و حنوط نباشد ، بنابر احتياط واجب غسل را مقدم دارند و اگر براي هفت عضو نرسد ناير احتياط واجب پيشاني را مقدم دارند .

 

(مساله594) مستحب است دو چوب تر و تازه در قبر همراه ميت بگذارند .

 

 

 

 

حکام نماز ميت

 

 

 

(مساله595) نماز خواندن بر ميت مسلمان ، اگر چه بچه باشد واجب است ولي بايد پدر و مادر آن يا يکي از آنان مسلمان باشند و شش سال بچه تمام شده باشد .

 

(مساله596) نماز ميت بايد بعد از غسل و حنوط وکفن کردن او خوانده شود ، و اگر پيش از اينها  ،  يا  در  بين  اينها بخوانند ، اگر چه از روي فراموشي يا ندانستن مساله باشد ، کافي نيست .

 

(مساله597) کسي که مي خواهد  نماز  بخواند ، لازم نيست با وضو با غسل يا تيمم باشد و بدن  و  لباسش  پاک باشد  و  اگر لباس او غصبي هم باشد ، اشکال ندارد ، اگر چه احتياط مستحب آن است که تمام چيزهائي را که در نمازهاي ديگر لازم است ، رعايت کند .

 

(مساله598) کسي که به ميت نماز مي خواند ، بايد رو به قبله باشد و نيز واجب است ميت را مقابل او به پشت بخوابانند  ،  بطوري که سر به طرف راست نماز گزار و پاي او به طرف چپ نماز گزار باشد .

 

(مساله599) مکان نماز  گزار  بايد  از جاي  ميت  پست تر  يا  بلندتر نباشد ، ولي پستي و بلندي مختصر ، اشکال ندارد .

 

(مساله600) نماز گزار بايد از ميت دور نباشد ، ولي کسي که نماز ميت  را  به  جماعت  مي خواند ، اگر از ميت دور باشد ، چنانچه صفها به يکديگر متصل باشند ،  اشکال ندارد .

 

(مساله601) نماز گزار بايد مقابل ميت بايستد ، ولي اگر نماز به جماعت خوانده شود وصف جماعت از دو طرف ميت بگذرد ، نماز کساني که مقابل ميت نيستند ، اشکال ندارد .

 

(مساله602) بين   ميت  و نماز گزار ، بايد پرده و ديوار يا چيز مانند اينها نباشد ، ولي اگر ميت در تابوت و مانند آن باشد ، اشکال ندارد .

 

(مساله603) در  وقت  خواندن  نماز  ،  بايد عورت ميت پوشيده باشد و اگر کفن کردن او ممکن نيست  ، بايد عورتش را اگر چه با تخته و آجر و مانند اينها باشد ، بپوشانند .

 

(مساله604) نماز  ميت  را  بايد ايشتاده و با قصد قربت بخواند و در موقع نيت ، ميت  را معين کند ، مثلاً نيت کند نماز مي خوانم بر اين ميت ، قُربهً الي الله .

 

(مساله605) اگر کسي نباشد که بتواند نماز ميت را ايستاده بخواند ، مي شود نشسته بر او نماز خواند .

 

(مساله606) اگر  ميت  وصيت کرده  باشد که شخصي  معيني  بر  او  نماز بخواند ، احتياط مستحب  آن است که آن شخص از ولي ميت ، اجازه بگيرد .

 

(مساله607) مکروه است  بر ميت چند مرتبه نماز بخوانند ، ولي اگر ميت اهل علم و تقوي باشد ، مکروه نيست .

 

(مساله608) اگر  ميت  را عمداً يا از روي فراموشي يا به جهت عذري بدون نماز دفن کنند ، يا  بعد  از دفن معلوم شود ، نمازي که بر او خوانده شده باطل بوده است ، تا وقتي جسد او از   هم   نپاشيده  ، واجب است  با  شرطهائي  که براي نماز ميت گفته شد ، به قبرش نماز بخوانند .

 

 

 

 دستور نماز ميت

 

 

 

 (مساله609) نماز   ميت  پنج  تکبير دارد   و  اگر  نماز گزار  پنج تکبير به اين ترتيب بگويد کافي است : بعد از نيت و گفتن تکبير اول بگويد :اَشَهدُ اَن لا اِلهَ الله وانّ مُحمّداً رسُولُ اللهِو  بعد  از  تکبير دوم بگويد : اَللهّم صلّ علي محّمدٍ و آلِ محُمّدٍ  و بعد از تکبير سوم

بگويد :اَللّهّم اغفِرللمُؤمنينَ وَ المُومِناتِ و بعد از تکبير چهارم اگر ميت مرد است بگويد : اللُهمّ اغِفر لِهذا الميتِ و بعد تکبير پنجم را بگويد و بهتر است بعد از تکبير اول بگويد : اَشهدُ اَن لِا  لهَ الاّ اللهُ وحدهُ لا شريکَ لهُ و اَشهدُ انّ محمّداً عبدُهُ و رُسولُهُ  ارسلهُ بالحقّ بشيراً و نذيراً بينَ  يديِ الساعَهِ و بعد از تکبير دوم بگويد : اللُهّم  صل  علي  مُحمّدٍ   و آلِ محّمدٍ  و  بارِک  علي محّمدٍ و بارِک علي محمّدٍ وآل محّمدٍ و ارحَم مُحمداً  و آلَ محمداً کافضلِ ما صليتَ و  بارکتَ و تَرحمتَ علي اِبراهيمَ  و آل ابراهيمَ انکَ حميدٌ مجيدٌ و صل علي جميعِ الانبياءِ و  المرسلينَ و الشهداءِ و الصديقينَ و جميع عبادِ اللهِ الصالحينَ و بعد از تکبير سوم بگويد : اللهمّ   اغفِر  للمؤمنينَ و المومناتِ و المُسلمينَ و المسلماتِ الاحياءِ منهُم و  الامواتِ  تابع  بيننا  و  بينُهم بالخيراتِ انکَ مجيبُ الدعواتِ انکَ علي کُل شي‌ء قديرٌ و بعد از تکبير چهارم اگر ميت مرد است بگويد : اللهمّ اِن هذا عبدکَ و ابنُ عبدکَ و ابنُ اَمتکَ نزلَ بِک و انتَ  خيرُ  منزولٍ  بهِ   اللهمّ اِنا لانعلمُ منهُ اِلا خيراً و انتَ اعلمُ بِه منِا اللّهمّ اِن کانَ مثحسناً فَزد في احسانِهِ  و  اِن کانَ  مسيئئاً فتجاوَز عنهُ  و اغفرلهُ اللهمّ اجعلهُ عندکَ في اعلي عليينَ و اخلُف علي اهلهِ في الغابرينَ و ارحمهُ برحمتکَ يا ارحَمَ الراحمينَ و بعد تکبير پنجم را بگويد ولي اگر ميت زن است  بعد  از  تکبير چهارم بگويد :  اللهّم اِن  هذهِ  امتکَ  و ابنهُ عبدکَ و ابنهُ امتکَ  نَزلت بکَ و انتَ خيرُ منزولٍ  بهِ اللهُمّ  اِنا  لانعلمُ  منها  الاخيراً و انتً اعلمُ‌ بِها منا اللهّم اِن  کانَت مُحسنهً فَزد  في  اِحسانها  و اِن  کانَت مُسيئهً  فتجاوَز عنها و اغفرلَها اللهّم اجعَلها  عندکَ في اعلي عليينَ و اخلُف علي اَهلها في الغابرينَ و ارحَمها برحمتکَ يا ارحمَ اراحمينَ .

 

(مساله610) بايد  تکبيرها  و  دعاها را بطوري پشت سر هم بخواند ، که نماز از صورت خود خارج نشود .

(مساله611) کسي که نماز ميت را به جماعت مي خواند بايد تکبيرها و دعاهاي آن را هم بخواند .

  

 

 

مستحبات نماز ميت

 

 

 

(مساله612) چند چيز در نماز ميت مستحب است :

اول  :  کسي  که  نماز  ميت  مي خواند  با  وضو يا غسل يا تيمم باشد ، احتياط مستحب آن است ،  د ر صورتي تيمم کند که وضو و غسل ممکن نباشد ، يا بترسد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند به نماز ميت نرسد .

دوم : اگر ميت مرد   است  ،  امام جماعت يا کسي که فرادي به نماز مي خواند مقابل وسط قامت بايستد و اگر ميت زن است مقابل سينه اش بايستد .

سوم : پابرهنه نماز بخواند .

چهارم : در هر تکبير دستها را بلند کند .

پنجم : فاصله او با ميت بقدري کم باشد که باد لباسش را حرکت دهد به جنازه برسد .

ششم : نماز ميت را به جماعت بخواند .

هفتم :امام جماعت تکبير و دعاها را بلند بخواند و کساني که با او نماز مي خوانند ، آهسته بخوانند .

هشتم : در جماعت اگر چه ماموم يک نفر باشد عقب بايستد .

نهم : نماز گزار به ميت و مؤمنين زياد دعا کند .

دهم : پيش از نماز سه مرتبه بگويد : الصّلاه .

يازدهم : نماز را در جايي بخوانند ، که مردم براي نماز ميت بيشتر به آنجا مي روند .

دوازدهم : زن حائض اگر نماز ميت را به جماعت مي خواند ، در صفي تنها بايستد .

 

(مساله613) خواندن  نماز  ميت  در  مساجد  مکروه است ،  ولي در مسجد الحرام مکروه نيست .