موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

توليت و نظارت بر وقف 

 

«مسأله 2738» اگر براى چيزى كه وقف كرده متولّى معيّن كند، بايد مطابق قرارداد او رفتار نمايند و اگر معيّن نكند، چنانچه برافراد مخصوصى مثلاً بر اولاد خود وقف كرده باشد، اختيار امورى كه مربوط به مصلحت وقف است و در نفع بردن طبقات بعد نيز دخالت دارد، با حاكم شرع است و اختيار امورى كه مربوط به نفع بردن طبقه موجود است، اگر آنها بالغ باشند، با خود آنان و اگر بالغ نباشند، با ولىّ ايشان است و براى استفاده از وقف اجازه حاكم شرع لازم نيست.

 

«مسأله 2739» اگر ملكى را مثلاً بر فقرا يا سادات وقف كند يا وقف كند كه منافع آن به مصرف خيرات برسد، در صورتى كه براى آن ملك متولّى معيّن نكرده باشد، اختيار آن با حاكم شرع است.

 

«مسأله 2740» اگر ملكى را بر افراد مخصوصى وقف كند، مثلاً بر اولاد خود كه هر طبقه‏اى بعد از طبقه ديگر از آن استفاده كنند، چنانچه متولّى ملك آن را اجاره دهد و بميرد، در صورتى كه مراعات مصلحت وقف يا مصلحت طبقه بعد را كرده باشد، اجاره باطل نمى‏شود، ولى اگر متولّى نداشته باشد و يك طبقه از كسانى كه ملك بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بين مدّت اجاره بميرند، در صورتى كه طبقه بعد اجازه نكنند، اجاره باطل مى‏شود و در صورتى كه مستأجر، اجاره‏بهاى تمام مدّت را داده باشد، اجاره‏بهاى از زمان مردن آنها تا آخر مدّت اجاره را از مال آنان مى‏گيرد.

 

(511)

 

 

«مسأله 2741» ملكى كه مقدارى از آن به نحو مشاع وقف است و مقدارى از آن وقف نيست، اگر تقسيم نشده باشد، حاكم شرع يا متولّى وقف مى‏تواند با نظر خبره سهم وقف را جدا كند.

 

«مسأله 2742» اگر متولّى وقف خيانت كند و عايدات آن را به مصرفى كه معيّن شده نرساند، چنانچه براى عموم وقف شده باشد و با تعيين ناظر امينى بتوان از خيانت‏هاى او جلوگيرى كرد، بايد حاكم شرع، ناظر امينى بر او بگمارد و اگر به اين صورت نتوان ممانعت كرد، حاكم شرع بايد به جاى او متولّى امينى معيّن نمايد.

 

«مسأله 2743» اگر ملكى را وقف كند كه عايدى آن را خرج تعمير مسجد نمايند و به امام جماعت و مؤذّن و مستخدم آن بدهند و بدانند براى هر يك چه مقدار معيّن كرده، در صورتى كه معلوم شود منظور واقف تأمين زندگى امام جماعت يا مؤذّن يا مستخدم بوده و مقدارى كه معيّن كرده در زمان گذشته آن را تأمين مى‏كرده، ولى حالا خيلى كمتر از مقدار مورد نياز است، مثلاً گفته باشد: «هر ماه ده تومان به امام بدهيد»، مى‏توان به مقدار تأمين معاش به آنها داد و اگر معلوم نباشد، بايد همانطور كه مشخّص كرده مصرف شود و چنانچه ندانند براى هر يك چه مقدار معيّن نموده، بايد اوّل مسجد را تعمير كنند و اگر چيزى زياد آمد، بين امام جماعت و مؤذّن و مستخدم به نحو مساوى تقسيم نمايند و بهتر است اين سه نفر در تقسيم با يكديگر مصالحه كنند.