موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
فصل نهم:
احكام نماز در مكّه و مدينه
چون برخى از احكام مربوط به نماز در مكّه مكرّمه و مدينه منوّره مورد نياز حجّاج است در اين جا به ذكر چند مسأله در اين باره مىپردازيم:
مسأله 1056) هنگامى كه نماز جماعت در «مسجدالحرام» يا «مسجدالنبى صلىاللهعليهوآله » برگزار مىشود، مؤمنين نبايد از مسجد بيرون روند و نبايد از جماعت مسلمانان تخلّف كنند، بلكه همراه با آنها نماز جماعت بخوانند، در روايات معصومين عليهمالسلام بر وحدت و همدلى مسلمانان به ويژه بر شركت در نماز جماعت مذاهب اسلامى تأكيد زيادى شدهاست.
مسأله 1057) مؤمنين نبايد در مكّه و مدينه در هتلها و مسافرخانهها نماز جماعت تشكيل دهند، مگر در جاهايى كه جلب توجهّ نمىكند و مورد اعتراض قرار نمىگيرد و بسيار مناسب است
(351)
كه در نماز جماعت ساير مسلمانان شركت كنند.
مسأله 1058) اگر امر داير باشد ميان اين كه انسان نماز را در جايى با رعايت كامل همه شرايط بخواند يا در يكى از مساجد مكّه يا مدينه به طور فرادى و بدون رعايت كامل شرايط، بايد نماز را در جايى بخواند كه بتواند شرايط آن را رعايت كند.
مسأله 1059) نمازهاى جماعتى كه در شرايط كنونى در مكّه به صورت استدارهاى برگزار مىشود و برخى از مأمومين روبروى امام جماعت يا در دو طرف او قرار مىگيرند، صحيح است و نياز به اعاده ندارد ولى بنابر احتياط واجب فاصله آنان به حسب دايره تا كعبه بايد بيشتر از فاصله امام جماعت تا كعبه باشد.
مسأله 1060) چنانچه شخصى به جماعت اقتدا كند و امام جماعت اهل سنت در نماز آيه سجده را بخواند، اگر تقيه ايجاب كند، با آنها سجده نمايد و بعد احتياطا نمازش را اعاده كند، ولى اگر تقيه ايجاب نكند، با اشاره سجده كند و نمازش صحيح است و بعد از نماز احتياطا براى آيه، سجده نمايد.
مسأله 1061) كسانى كه در مكّه و مدينه نماز صبح روزهايى كه مهتاب هنگام طلوع فجر در آسمان است را با جماعت مسلمانان مىخوانند، لازم نيست پس از روشن شدن هوا، نماز را اعاده كنند و همان نمازى كه با جماعت بجا آوردهاند كافى است.
(352) مناسك حج و عمره
مسأله 1062) در نماز، سجده كردن بر تمام اقسام سنگها مانند سنگ مرمر، سنگهاى سياه معدنى، سنگ گچ و سنگ آهك پيش از آن كه پخته شود، جايز است. بنابر اين سجده كردن بر سنگهايى از اين نوع كه در مسجدالحرام و مسجدالنّبى صلىاللهعليهوآله به كار رفته مانعى ندارد.
مسأله 1063) اگر تقيّه اقتضا كند كه انسان در مسجدالحرام يا مسجدالنّبى صلىاللهعليهوآله بر فرشها سجده كند مانعى ندارد، امّا كسى كه مىتواند به طور متعارف وبى آن كه انگشت نما شود در جايى كه سنگ است يا بر روى حصيرهايى كه متعارف است نماز بخواند، نبايد بر فرش سجده كند.
مسأله 1064) مسافر مىتواند در دوران اقامت در مكّه و مدينه نمازهاى چهار ركعتى را در مسجدالحرام و مسجدالنّبى صلىاللهعليهوآله تمام يا شكسته بخواند و اين حكم در تمام شهر مكّه و مدينه جارى نيست ولى اختصاص به مسجد اصلى ندارد و هر اندازه اين دو مسجد توسعه پيدا كنند تا زمانى كه عنوان مسجدالحرام و مسجدالنّبى صلىاللهعليهوآله بر آن جا صدق كند، احكام مسجدالحرام و مسجدالنّبى صلىاللهعليهوآله بر آن جارى خواهد بود.
مسأله 1065) تطهير مسجدالحرام در صورت نجس شدن واجب فورى است ولى اگر انسان در نجاست آن شك داشته باشد، نبايد به شكّ خود اعتنا كند و بايد دانست با وجود اشكالاتى كه در نحوه
احكام نماز در مكّه و مدينه (353)
تطهير مسجدالحرام وجود دارد، معمولاً علم به نجاست مسجد براى انسان پيدا نمىشود.
مسأله 1066) مسافرى كه وارد مكّه شده و مىخواهد كمتر از ده روز در مكّه بماند و بعد براى اعمال حجّ به عرفات و مشعر ومنى برود، نمىتواند قصد اقامت ده روز كند و بايد نمازهاى چهار ركعتى را شكسته بخواند، ولى اگر بخواهد در مسجدالحرام نماز بخواند، مخيّر است كه نمازهاى چهار ركعتى را تمام يا شكسته بخواند.
مسأله 1067) كسى كه قصد اقامت ده روز در مكّه كرده و پس از ده روز مىخواهد به عرفات و مشعر و منى برود، با توجّه به اين كه فاصله عرفات تا مكّه در حال حاضر مسافت شرعى نيست، مسأله داراى صورتهاى زيادى است كه برخى از صور مورد نياز آن به شرح زير است:
1 ـ در صورتى كه بخواهد پس از اعمال حجّ مجدّدا ده روز در مكّه بماند، بايد در حال رفت و برگشت و نيز در عرفات و مشعر و منى نماز را تمام بخواند و پس از بازگشت در مكّه نيز نماز را تمام بخواند. و همچنين است اگر نسبت به قصد اقامت مجدّد در مكّه ترديد داشته باشد.
2 ـ در صورتى كه قصد اقامت مجدّد در مكّه را نداشته باشد ولى هنگام حركت از عرفات ـ چنانكه غالبا قصد و نيّت حجّاج همين
(354) مناسك حج و عمره
گونه است ـ قصد انشاى سفر جديد ننمايد بلكه نيّتش اين باشد كه به محلّ اقامت خود باز مىگردد و سپس از مكّه قصد سفر جديد به شهر و ديارش يا جايى ديگر را مىكند، بايد در عرفات و مشعر و منى و رفت و آمد به اين مكانها و نيز در مكّه، نماز را تمام بخواند.
3 ـ اگر قصد اقامت مجدّد در مكّه را نداشته باشد و از عرفات قصد انشاى سفر كند و اقامت در مكّه به عنوان اقامت در يكى از منازل بين راه در سفر جديد باشد، در مسير رفتن به عرفات و مشعر و منى و در مقصد احتياطا بايد بين نماز قصر و تمام جمع كند ولى در بازگشت و در مكه نمازش شكسته است.
4 ـ در صورتى كه قصد بازگشت به مكّه را داشته باشد ولى اصلاً نسبت به اقامت مجدّد در مكّه و عدم اقامت بىتوجّه و غافل باشد، بايد نماز را در عرفات و مشعر و منى و رفت و آمد به اين مكانها و نيز در مكّه تمام بخواند.
5 ـ در صورتى كه نداند به مكه باز خواهد گشت يا نه و يا از اين موضوع غافل باشد، بايد نمازش را در عرفات و مشعر و منى و مسير رفتن به آنها و نيز چنانچه به مكه بازگشت، در مسير بازگشتن از آنها و در مكه، تمام بخواند.
مسأله 1068) اگر كسى بدون توجّه به اين كه بايد پيش از آن كه ده روز در مكّه بماند، به عرفات و مشعر و منى برود، قصد اقامت ده
احكام نماز در مكّه و مدينه (355)
روز در مكّه بكند و يك نماز چهار ركعتى را تمام بخواند و بعد متوجّه شود، تا زمانى كه در مكّه است نمازش تمام است و از نظر تمام يا شكسته بودن نمازهاى چهار ركعتى در عرفات و منى و مشعر و رفت و آمد به اين مكانها و نيز بازگشت مجدّد به مكّه، حكم مسأله قبل را دارد.
مسأله 1069) مسافرى كه وارد مدينه منوّره شده و مىخواهد ده روز در مدينه بماند، اگر از اوّل بداند كه براى مدّت كمى مثلاً يك يا دو ساعت براى زيارت اماكن مقدّس به اطراف مدينه تا جايى كه كمتر از مسافت شرعى (5/22 كيلومتر) است مىرود، بايد نماز را تمام بخواند.
مسأله 1070) اگر زن و مردى در يك مكان نماز بخوانند و فاصله آنان كمتر از ده ذراع باشد، بنابر احتياط واجب مكان نماز زن بايد به گونهاى باشد كه عرفا عقبتر از مكان نماز مرد قلمداد شود، و بهتر است كه در تمام حالات نماز، زن عقبتر از مرد باشد به اين معنى كه جاى سجده او از جاى ايستادن مرد عقبتر باشد، ولى مراعات اين شرط براى كسانى كه در مسجدالحرام نماز مىخوانند لازم نيست.
(356) مناسك حج و عمره
