موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
فصل پانزدهم:
مسجد، كانون پرستش خداوند
يكى از اهداف خلقت انسان كه نقش بسزايى در تكامل و پيشبرد او دارد عبادت و پرستش خداوند حكيم است و نماز يكى از بالاترين نمونههاى پرستش خالق هستى است. از طرف ديگر يكى از آرمانهاى بلند اسلام اتحاد مسلمانان و همبستگى و پيوستگى بين آنها است و در اين ميان مسجد مكان مقدسى است كه در آن اين دو امر مهم به هم پيوسته و گره مىخورد. مسجد هم كانونى است براى عبادت حضرت حق و هم جايگاهى است براى پيوند مسلمانان، و بدين جهت در قرآن كريم عمران و آباد ساختن مساجد كار افراد مؤمن به خدا و قيامت قلمداد شده است(1).
ولى آنچه امروز بيش از ساختن ظاهرى مسجد داراى اهميت است، عمران و آبادى معنوى آن و پرورش و تربيت افرادى است كه پاسداران و حافظان آن به حساب آيند. مسجد بايد كانون و بسترى باشد براى هر گونه حركت سازنده اسلامى در زمينه آگاهى و بيدارى مردم و پاكسازى محيط؛
--------------------------------------------------------------------------------
1 ـ سوره توبه(9): آيه18.
(274)
مسجد بايد مركزى گردد براى نوجوانان و جوانان با ايمان كه جزو فعالترين قشرهاى اجتماع هستند، نه اين كه تنها مركز بازنشستگان و پيران و از كارافتادگان شود.
نقطه مقابل عمران و آبادى مساجد، تخريب و نابودى اين پايگاههاى توحيد مىباشد؛ از نظر قرآن كريم كسانى كه از بردن نام خدا در مساجد جلوگيرى نموده و سعى در ويرانى مساجد مىنمايند جزو ستمكارترين افراد جامعه هستند.(1)
بايد به اين نكته توجه داشت كه كوشش در نابودى اين مكانهاى مقدس تنها به اين نيست كه مثلاً با بيل و كلنگ ساختمان مساجد را ويران نمود، بلكه هر عملى كه باعث از رونق افتادن اين پايگاههاى عظيم الهى گردد و ياد خدا را از سينه مردم دور سازد ظلمى بسيار بزرگ است.
احكام مسجد
برخى از كارهاى حرام در مورد مساجد بدين قرار است:
1 ـ نجس كردن زمين، سقف، بام و قسمت داخلى ديوار مسجد حرام است، و بنابر احتياط واجب فرش مسجد و نيز سمت خارجى ديوار مسجد، در صورتى كه توسط بناكننده آن جزو مسجد قرار داده شده باشد، همين حكم را دارد. و هر كس بفهمد بايد فوراً آن را پاك نمايد و اگر خود نمىتواند و نجس ماندن مسجد موجب بىاحترامى به آن محسوب شود، بايد به كسى كه مىتواند آن را پاك نمايد اطلاع دهد.
--------------------------------------------------------------------------------
1 ـ سوره بقره(2): آيه114.
(275)
2 ـ وارد شدن فرد جنب به «مسجدالحرام» در مكه معظمه و «مسجدالنبى» در مدينه منوره، گرچه بخواهد از يك در رفته و از در ديگر خارج شود، و نيز توقف وى در بقيه مساجد، مگر اين كه بدون توقف از يك در وارد شده و از در ديگر خارج شود، حرام است؛ همچنين ورود وى به مساجد به قصد گذاشتن چيزى در آن، حرام مىباشد.
بر هر فرد مسلمان جهت حفظ احترام مساجد رعايت موارد زير شايسته است:
1 ـ تميز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن كه امرى است مستحب.
2 ـ كسى كه مىخواهد به مسجد برود مستحب است با وضو بوده و خود را خوشبو نموده و لباس پاكيزه بپوشد.
3 ـ هنگام داخل شدن به مسجد ابتدا پاى راست و موقع بيرون آمدن ابتدا پاى چپ را بگذارد.
4 ـ هنگامى كه داخل مسجد مىشود مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيّت و احترام مسجد بخواند و اگر نماز واجب يا مستحب ديگرى هم بخواند كافى است.
5 ـ نمازهاى خود را در مساجد بخواند، چرا كه در دين اسلام نسبت به اين كار سفارش فراوانى شده است به گونهاى كه گفته شده اگر كسى در مسجد حاضر نمىشود مستحب است با او هم غذا و همسايه نشد و در امور با او مشورت ننمود و از او زن نگرفت و به او زن نداد، و اين امر براى همسايه آن بيشتر سفارش شده به طورى كه گفته شده همسايه مسجد چنانچه عذرى ندارد مكروه است در غير مسجد نماز بخواند.
(276)
6 ـ به مسجدى كه نمازگزار ندارد برود كه خود امر مستحبى است.
7 ـ از انداختن آب دهان يا بينى يا اخلاط سينه در مسجد پرهيز گردد.
8 ـ از خوابيدن در مسجد، چنانچه انسان ناچار نباشد و صحبت كردن راجع به كارهاى دنيا و طلب كردن گمشده و بلند كردن صدا به جز براى اذان كه كارهاى مكروهى هستند خوددارى گردد.
9 ـ از مشغول شدن به كار يا صنعتى مثل بافندگى كه انجام آن در مسجد مكروه است، اجتناب شود.
10 ـ از خواندن شعرى كه در آن نصيحت و پندى نباشد خوددارى گردد، چرا كه اين كار در مسجد مكروه است.
11 ـ از بردن عين نجاست يا اشياء نجس به مساجد در صورتى كه باعث سرايت نجاست به مسجد شود يا بىاحترامى به اين اماكن محسوب گردد، خوددارى شود.
12 ـ از خواندن نماز ميت در مساجد پرهيز شود، چرا كه اين كار مكروه است.
13 ـ از زينت نمودن مسجد با طلا يا با تصوير انسان و حيوان و فرشته و هر موجود ديگرى كه داراى روح مىباشد، اجتناب گردد.
14 ـ در صورت استفاده از اشيايى كه بوى آن باعث اذيت نمازگزاران مىگردد، مثل خوردن سير و پياز و مانند آن، از داخل شدن به مسجد كه عمل مكروهى است، خوددارى شود.
پرسش: اگر وقت نماز فرا رسيده و از طرف ديگر گوشهاى از مسجد هم نجس شده باشد، آيا نمازگزار مىتواند اول نماز خود را
(277)
بخواند؟
پاسخ: اگر وقت نماز تنگ نبوده و وسعت داشته باشد بايد اول مسجد را پاك نمايد.
پرسش: نجس كردن حرم پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآلهوسلم و امامان عليهمالسلام چگونه است ؟
پاسخ: حرام بوده و چنانچه نجس ماندن آن بىاحترامى به آن مكانها باشد پاك كردن آن واجب است، بلكه احتياط مستحب آن است كه اگر بىاحترامى هم نباشد آن را تطهير نمايند.
پرسش: آيا ورود افراد كافر به مساجد جايز است؟
پاسخ: داخل شدن آنها به مسجد هر چند براى شنيدن مطالب اسلامى باشد اشكال دارد؛ و بايد محل جداگانهاى را كنار مسجد براى آشنايى آنها با احكام اسلام آماده نمود.
پرسش: انجام مراسم گوناگون در مساجد جايز است يا خير؟
پاسخ: در صورتى كه مزاحم نماز و ارشاد مردم نباشد و موجب تخريب و ضرر وارد آمدن به مسجد و يا از بين رفتن احترام مسجد نباشد مانعى ندارد.
پرسش: نصب عكس و پوستر و مانند آن به ديوار مسجد چه حكمى دارد؟
پاسخ: در صورتى كه بىاحترامى به مسجد به حساب نيايد و باعث تخريب مسجد و وارد آمدن ضرر به آن نشود حرام نيست، اگرچه وجود عكس هنگام نماز مكروه است.
(278)
