موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
احكام روزه
روزه، آن است كه انسان براى خداوند متعال از اذان صبح تا مغرب از چيزهايى كه روزه را باطل مى‌كند و شرح آنها بعداً گفته مى‌شود خوددارى نمايد.
نيّت روزه
مسأله 1559- لازم نيست انسان نيّت روزه را به زبان آورد يا از قلب خود بگذراند؛ مثلًا در قلب خود بگويد: فردا را روزه مى‌گيرم قربةً الى اللّٰه، بلكه همين قدر كه با قصد براى خداوند متعال از اذان صبح تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام ندهد كافى است
مسأله 1560- انسان مى‌تواند در هر شب از ماه رمضان براى روزۀ فرداى آن نيّت كند و بهتر آن است كه شب اول ماه هم نيت روزۀ همۀ ماه را بنمايد.
مسأله 1561- نيّت روزۀ ماه رمضان وقت معيّن ندارد و همين كه تا قبل از اذان صبح نيت كرده باشد، كفايت مى‌كند، بنابراين كسى كه مثلًا در روز قبل نيت روزه كند و بعد بخوابد و تا اذان صبح هم بيدار نشود، روزه‌اش صحيح است.
مسأله 1562- در روزۀ مستحبّى اگر كسى كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام نداده باشد و پيش از ظهر نيت روزۀ مستحبى كند، روزه او صحيح است و همانند كسى است كه از اوّل طلوع فجر نيّت روزه كرده باشد و اگر بعد از ظهر هم نيّت روزه مستحبى كند، روزه او صحيح است ولى از هنگام نيّت كردن روزه‌دار بشمار مى‌آيد.
مسأله 1563- اگر عمداً در ماه رمضان هنگام اذان صبح نيّت روزه- حتى نيّت ارتكازى- نداشته باشد مثلًا عمداً بدون نيّت روزه بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود، روزه‌اش باطل است ولى بايد در روز از انجام كارهايى كه روزه را باطل مى‌كند خوددارى ورزد و اگر در اثر غفلت بدون نيت روزه تا اذان صبح خواب بماند و قبل از ظهر بيدار شود و تا آن وقت يكى از مبطلات روزه را بجا نياورده، بنابر احتياط واجب بايد روزۀ آن روز را بگيرد و قضا نيز بنمايد و چنانچه بعد از ظهر بيدار شود يا يكى از مبطلات روزه را انجام داده، نمى‌تواند نيت روزه كند ولى بايد در بقيۀ روز از مبطلات روزه اجتناب نمايد. و بعداً روزۀ آن روز را قضا كند.
مسأله 1564- اگر بخواهد غير روزۀ ماه رمضان روزۀ ديگرى بگيرد، بايد آن را معيّن نمايد؛ مثلًا نيت كند كه: روزۀ قضا يا روزۀ نذر مى‌گيرم.
مسأله 1565- در ماه رمضان لازم نيست نيت كند كه روزۀ ماه رمضان مى‌گيرم؛ و اگر نداند ماه رمضان است يا فراموش كند و روزۀ ديگرى را نيت كند، روزۀ ماه رمضان حساب مى‌شود؛ بلكه اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيت روزۀ غير ماه رمضان كند روزه ماه رمضان حساب مى‌شود، هرچند احتياط مستحب آن است كه روزه آن روز را قضا نمايد.
مسأله 1566- لازم نيست در موقع نيّت مشخص كند كه روز چندم ماه است، بلكه اگر مثلًا به نيت روز اول ماه روزه بگيرد، بعد بفهمد دوم يا سوم بوده، روزۀ او صحيح است.
مسأله 1567- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بى‌هوش شود و در بين روز به هوش آيد، بنابر احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام نمايد و اگر تمام نكرد قضاى آن را بجا آورد.
مسأله 1568- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و مست شود و در بين روز هشيار گردد، احتياط واجب آن است كه روزۀ آن روز را تمام كند و قضاى آن را هم بجا آورد.
مسأله 1569- اگر پيش از اذان صبح نيت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود، روزه‌اش صحيح است.
مسأله 1570- اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر متوجّه شود، چنانچه كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام نداده باشد، بنابر احتياط واجب بايد نيت روزه نمايد و بعداً روزۀ آن روز را قضا كند و اگر كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام داده باشد، يا بعد از ظهر متوجه شود، روزۀ او باطل است؛ ولى بايد تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام ندهد و بعد از ماه رمضان هم آن روز را قضا نمايد.
مسأله 1571- اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، و ديگر شرايط وجوب روزه را داشته باشد بايد روزه بگيرد و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزۀ آن روز بر او واجب نيست.
مسأله 1572- كسى كه براى بجا آوردن روزۀ ميتى اجير شده، اگر وقت آن وسعت داشته باشد مى‌تواند روزۀ مستحبى بگيرد و در صورتى كه وقت، تنگ باشد اگر روزۀ مستحبى بگيرد گناهكار است، ولى روزۀ او صحيح مى‌باشد.
كسى كه روزۀ قضاى ماه رمضان؛ يا بنابر احتياط روزۀ واجب ديگرى- غير ماه رمضان- دارد، نمى‌تواند روزۀ مستحبى بگيرد، مگر اين كه به جهتى نتواند روزۀ واجب بگيرد ولى بتواند روزۀ مستحبى بگيرد، مثلًا اگر در سفر باشد و نذر كرده باشد كه در آن سفر روزۀ مستحبى بگيرد، روزه‌اش صحيح است و در جايى كه نمى‌تواند روزۀ مستحبى بگيرد چنانچه فراموش كند و روزۀ مستحبى بگيرد چنانچه بعد از مغرب يادش بيايد روزۀ مستحبى او صحيح است و اگر در اثناء روز متوجه شود، روزۀ مستحبى او باطل است و حكم كسى را دارد كه هنوز نيت روزه نكرده است و در برخى موارد مى‌تواند نيت خود را به روزۀ واجب برگرداند، به تفصيلى كه در مسأله 1573 و 1574 خواهد آمد.
و كسى كه روزۀ قضاى ماه رمضان دارد مى‌تواند براى بجا آوردن روزۀ ديگرى اجير شود.
مسأله 1573- كسى كه قضاى روزۀ ماه رمضان خودش بر عهده‌اش مى‌باشد؛ وقت آن وسعت داشته باشد يا تنگ باشد، اگر در اثناء روز حتى بعد از ظهر نيت كند روزه‌اش صحيح است، هر چند احتياط مستحب آن است كه اگر وقت وسعت داشته باشد تا قبل از ظهر نيت كند و اگر وقت تنگ باشد قبل از طلوع فجر نيت كند و در غير اين صورت به آن روزه اكتفا نكند.
مسأله 1574- كسى كه روزۀ واجب ديگرى بر عهدۀ اوست؛ وقت آن وسعت داشته باشد يا تنگ باشد، مانند روزۀ نذرى و روزۀ كفاره و روزۀ بدل قربانى حجّ و همچنين كسى كه روزۀ نيابى بجا مى‌آورد، بايد قبل از طلوع فجر نيت كند و اگر در اثر غفلت نيز تا طلوع فجر نيت نكرد، نمى‌تواند به روزۀ آن روز اكتفا كند؛ هر چند احتياط استحبابى اين است كه اگر وقت آن تنگ باشد قبل از ظهر نيت روزه كند و روزۀ آن روز را نيز بگيرد.
مسأله 1575- اگر كافرى مسلمان شود قضاى روزه‌هاى قبلى بر او واجب نيست؛ بلى چنانچه در ماه رمضان قبل از ظهر مسلمان شده و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام نداده، احتياط واجب آن است كه در بقيۀ روز، نيت روزه كند و اگر آن روز را روزه نگرفت قضاى آن را بجا آورد و اگر بعد از ظهر مسلمان شده لازم نيست نيت روزه كند. مسأله 1576- اگر مريض در اثناء روز ماه رمضان خوب شد، چنانچه اجتناب از مبطلات روزه در طول روز برايش ضرر داشته گرفتن روزه و اجتناب از مبطلات آن در بقيه روز بر او واجب نيست و اگر ضرر نداشته، معلوم مى‌شود كه واقعاً روزۀ آن روز بر او واجب بوده، پس بايد در بقيۀ روز از مبطلات روزه اجتناب كند، و اگر قبل از ظهر خوب شده و از اذان صبح تا آن وقت كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام نداده، بنابر احتياط واجب بايد در بقيه روز نيت روزه كند و قضاى آن را نيز بجا آورد، ولى اگر يكى از مبطلات روزه را بجا آورده يا بعد از ظهر خوب شده، لازم نيست نيت روزه كند، اگر چه واجب است از مبطلات روزه اجتناب نمايد و روزه را نيز بعداً قضا كند.
مسأله 1577- روزى را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد، بايد به نيت روزۀ قضا يا روزۀ مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و نمى‌تواند نيت روزه ماه رمضان كند بلكه ظاهراً نمى‌تواند قصد كند آنچه را كه فعلًا خداوند متعال از او خواسته است انجام مى‌دهد يا چنين نيت كند كه اگر ماه رمضان است روزۀ ماه رمضان و اگر ماه رمضان نيست روزۀ قضا يا روزۀ مستحبى و مانند آن باشد، و در صورتى كه به نيّت روزۀ قضا يا روزۀ مستحبى و مانند آن روزه بگيرد، بعد معلوم شود ماه رمضان بوده، از ماه رمضان حساب مى‌شود.
مسأله 1578- اگر روزى را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، به نيت روزۀ قضا يا روزۀ مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است، نبايد در بقيۀ روز نيت غير ماه رمضان را داشته باشد.
مسأله 1579- اگر در اثناء روزۀ واجب؛ وقت آن وسعت داشته يا وقت آن تنگ باشد، قصد كند كه در بقيۀ روز روزه نباشد، يا مردّد باشد كه در بقيۀ روز، روزه باشد يا نه، يا با توجّه به مفطر بودن چيزى قصد كند آن را بجا آورد، حكم كسى را دارد كه تا آن وقت قصد روزه نكرده است و تفصيل آن در مسائل قبل گذشت، و اگر مردّد شود كه با آوردن يكى از مبطلات روزه، روزه را باطل كند يا نه، اگر به اميد مطلوبيت از مبطلات روزه اجتناب كند، روزه‌اش صحيح است.
مسأله 1580- در روزۀ مستحب، اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، يا مردّد شود كه بجا آورد يا نه، چنانچه بجا نياورد و پيش از مغرب دوباره نيت روزه كند، روزۀ او صحيح است.
