موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
« احكام بيمه »
بیمه قراردادى است بین بیمه كننده و بیمه شونده بر این كه بیمه شونده مالى به بیمه كننده بپردازد ـ چه آن مال عین یا منفعت یا عمل باشد ، و چه یك جا و یا به اقساط باشد ـ و در مقابل بیمه كننده خسارتى را كه بر بیمه شونده یا بر دیگرى وارد مى شود به طورى كه در عقد معین شده بپردازد.
مسأله ۲۸۷۰ ـ بیمه انواع و اقسام متعددى دارد ـ مانند بیمه حیات و بیمه سلامت و بیمه مال ـ و چون حكم آنها یكى است نیازى به بیان اقسام و انواع آن نیست.
مسأله ۲۸۷۱ ـ بیمه از عقود است و به ایجاب و قبول محقّق مى شود ، مثل آن كه بیمه كننده بگوید: «من متعهّدم كه خسارت وارده بر جان یا مال را در مقابل پرداخت چنین مالى جبران كنم» و كسى كه خواهان بیمه است بگوید: «قبول كردم» یا كسى كه خواهان بیمه است بگوید: «من تعهّد مى كنم كه مال معینى را در مقابل جبران چنین خسارتى بپردازم» و بیمه كننده قبول كند.
و این عقد مانند سایر عقود ، به قول و فعل محقّق مى شود ، و شرایط عامّه عقود مانند بلوغ و عقل و قصد و مكره نبودن و محجور نبودن طرفین عقد ـ به سفاهت یا افلاس ـ در آن معتبر است.
و معتبر است آنچه بیمه مى شود ـ مانند جان یا مال ـ و خطرهاى احتمالى كه جان یا مال به جهت آن بیمه مى شود ، معین باشد ، و همچنین مالى كه پرداخت مى شود ، و اگر به اقساط است ، اقساط ماهانه یا سالانه آن مثلا معین باشد ، و ابتدا و انتهاى مدّت بیمه نیز معین باشد.
مسأله ۲۸۷۲ ـ مى توان تمام اقسام عقد بیمه را از باب تعهّد بیمه كننده و بیمه شونده به پرداخت خسارت و مال معین ، قرار داد ، هرچند احوط آن است كه مثلا بیمه شونده مال معینى به بیمه كننده صلح كند به شرط آن كه بیمه كننده خسارت احتمالى كه معین شده جبران نماید ، و بر بیمه كننده جبران واجب مى شود ، و همچنین در صورتى كه مال معین از طرف بیمه شونده عین باشد ، مى توان عقد بیمه را به عنوان هبه به شرط تحمّل خسارت احتمالى از جانب بیمه كننده انجام داد ، كه بر بیمه كننده وفاى به شرط واجب است.
مسأله ۲۸۷۳ ـ چنانچه عقد بیمه به صورت صلح به شرط تحمّل خسارت یا به صورت هبه به شرط تحمّل خسارت باشد ، و بیمه كننده در صورت پیش آمد خسارتى بر بیمه شونده ، از جبران آن خوددارى كند و به شرط عمل ننماید ، بیمه شونده خیار تخلّف شرط دارد و مى تواند صلح یا هبه را فسخ كند ، و آنچه از اقساط بیمه پرداخت كرده ، پس بگیرد.
مسأله ۲۸۷۴ ـ در صورتى كه بیمه شونده اقساط بیمه را بر طبق قرار داد نپردازد ، بر بیمه كننده واجب نیست خسارت وارده را جبران كند ، و بیمه شونده حقّ ندارد آنچه از اقساط بیمه پرداخت كرده ، پس بگیرد.
مسأله ۲۸۷۵ ـ در صحّت عقد بیمه مدّت معینى معتبر نیست ، كه باید مثلا یكساله باشد یا دو ساله یا بیشتر ، بلكه تابع توافق بیمه شونده و بیمه كننده است.
مسأله ۲۸۷۶ ـ اگر شركتى با سرمایه گذارى عدّه اى تأسیس شود ، و هر یك از شركا و یا یكى از آنان در ضمن عقد شركت بر دیگران شرط كند كه چنانچه ضرر و حادثه اى بر جان یا مال او وارد شود ـ با تعیین نوع حادثه ـ شركت باید خسارت آن حادثه را از سود عاید خود جبران كند ، در صورت وقوع حادثه تا زمانى كه عقد شركت باقى است واجب است شركت به این شرط عمل نماید.
