موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
زكات فِطْره
«مسأله 2115» كسى كه هنگام غروبِ شب عيد فطر، بالغ، عاقل و هوشيار است و فقير و بنده كس ديگر نيست، بايد براى خودش و كسانى كه نانخور او هستند، هر نفر يك صاع كه تقريبا سه كيلو گرم است، از غذايى كه در شهر و منطقه او متعارف است، به مستحق بدهد و اگر پول آن را هم بدهد، كافى است.
«مسأله 2116» اگر كسى هنگام غروب شب عيد فطر ديوانه باشد، زكات فطره بر او واجب نيست.
«مسأله 2117» اگر پيش از غروب، بچّه بالغ شود يا ديوانه عاقل گردد يا فقير غنى شود، در صورتى كه شرايط واجب شدن فطره را دارا باشد، بايد زكات فطره را بدهد.
«مسأله 2118» زكات فطره بر كافرى كه بعد از غروب شب عيد فطر مسلمان شده، واجب نيست، ولى مسلمانى كه شيعه نبوده، اگر بعد از ديدن ماه شيعه شود، بايد زكات
(379)
فطره را بدهد.
«مسأله 2119» اگر كسى به هنگام غروب شب عيد، بىهوش باشد، ولى قبل از ظهر روز عيد به هوش بيايد، بنابر احتياط واجب بايد زكات فطره را بپردازد؛ ولى كسى كه به هنگام غروب شب عيد بقيّه شرايط وجوب زكات فطره را ندارد، چنانچه قبل از ظهر روز عيد آن شرايط را دارا شود، احتياط مستحب آن است كه زكات فطره را بپردازد.
«مسأله 2120» كسى كه مىخواهد قيمت زكات فطره را بپردازد ـ چنانچه قيمتها به حسب زمان و مكان مختلف باشند ـ قيمت همان مكان و زمانى كه مىخواهد فطره را بپردازد، ملاك مىباشد.
«مسأله 2121» كسى كه مخارج سال خود و زن و فرزندان خود را ندارد و كسبى هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و زن و فرزندانش را تأمين كند، فقير است و دادن زكات فطره بر او واجب نيست.
«مسأله 2122» انسان بايد فطره كسانى را كه در غروب شب عيد فطر نانخور او حساب مىشوند بدهد، كوچك باشند يا بزرگ، مسلمان باشند يا كافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد يا نه، در شهر خود او باشند يا در شهر ديگر.
«مسأله 2123» اگر كسى همزمان نانخور دو نفر حساب شود، فطره او بنابر احتياط واجب، به شركت بر آن دو نفر واجب است.
«مسأله 2124» اگر كسى را كه نانخور او است و در شهر ديگر است و كيل كند كه از مال او فطره خود را بدهد، چنانچه اطمينان داشته باشد كه فطره را مىدهد، لازم نيست خودش فطره او را بدهد.
«مسأله 2125» فطره مهمانى كه پيش از غروب شب عيد فطر بر صاحبخانه وارد شده و نانخور او حساب مىشود، بر ميزبان واجب است.
«مسأله 2126» اگر ميهمان پيش از غروب شب عيد بر صاحبخانه وارد شود ولى پيش او غذا نخورد، احتياط واجب آن است كه هم ميهمان فطريّه خودش را بدهد و هم صاحبخانه فطريّه او را بپردازد.
(380)
«مسأله 2127» اگر كسى را مجبور كنند كه مخارج شخص ديگرى را بپردازد، واجب بودن فطريّه او بر وى محلّ اشكال است.
«مسأله 2128» فطره مهمانى كه بعد از غروب شب عيد فطر وارد مىشود، بر صاحبخانه واجب نيست، اگرچه پيش از غروب او را دعوت كرده باشد و در خانه او هم افطار كند.
«مسأله 2129» اگر انسان كسى را براى كارى اجير نمايد و شرط كند كه مخارج او را بدهد، در صورتى كه به شرط خود عمل كند و عرفا نانخور او حساب شود، بايد فطره او را بپردازد؛ ولى اگر اجير در زندگى مستقل باشد ـ نظير كارمندان ادارات و كارگران كارخانهها ـ بايد زكات فطره را خود او بدهد و بنابر احتياط واجب حكم سربازان پادگانها نيز همين است.
«مسأله 2130» فقيرى كه فقط به اندازه يك صاع ـ كه تقريبا سه كيلو است ـ گندم و مانند آن دارد، مستحب است زكات فطره را بدهد و چنانچه عائلهاى داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد، مىتواند به قصد فطره، آن يك صاع را به يكى از افراد عائله خود بدهد و او هم به همين قصد به ديگرى بدهد و همچنين تا به نفر آخر برسد و بهتر است نفر آخر، چيزى را كه مىگيرد به كسى بدهد كه از خود آن خانواده نباشد و اگر يكى از آنها صغير باشد، احتياط آن است كه او را در دور دادن زكات فطره داخل نكنند و چنانچه ولىّ صغير از طرف او قبول نمايد، بايد آن زكات فطره را به مصرف صغير برساند و نمىتواند آن را از طرف او به ديگرى بدهد.
«مسأله 2131» اگر كسى بعد از غروب شب عيد فطر بچّهدار شود يا كسى نانخور او حساب شود، واجب نيست فطره او را بدهد؛ اگرچه مستحب است فطره كسانى را كه بعد از غروب تا پيش از ظهرِ روز عيد، نانخور او حساب مىشوند، بدهد.
«مسأله 2132» اگر انسان نانخور كسى باشد و پيش از غروب نانخور كس ديگر شود، فطره او بر كسى كه نانخور او شده واجب است؛ مثلاً اگر دختر پيش از غروب به خانه شوهر رود، شوهر بايد فطره او را بدهد.
(381)
«مسأله 2133» كسى كه ديگرى بايد فطره او را بدهد، واجب نيست فطره خود را بدهد.
«مسأله 2134» اگر فطره انسان بر كسى واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمىشود؛ ولى چنانچه كسى كه فطريّه انسان بر او واجب است، فراموش نمايد كه آن را بدهد، احتياط واجب آن است كه خود انسان فطريّه را پرداخت نمايد.
«مسأله 2135» اگر كسى كه فطره او بر ديگرى واجب است، خودش فطره را بدهد، از كسى كه فطره بر او واجب شده، ساقط نمىشود.
«مسأله 2136» اگر كسى كه فطريه او بر ديگرى واجب است، خودش فطريّه را از طرف او بدهد، چنانچه از او اجازه گرفته باشد، كفايت مىكند، وگرنه كفايت آن محلّ اشكال است.
«مسأله 2137» زنى كه شوهرش مخارج او را نمىدهد، چنانچه نانخور كس ديگرى باشد، فطرهاش بر آن كس واجب است و اگر نانخور كس ديگرى نباشد، در صورتى كه فقير نباشد، بايد فطره خود را بدهد.
«مسأله 2138» كسى كه سيّد نيست، نمىتواند به سيّد فطره بدهد و چنانچه دهنده فطريّه سيّد نباشد ولى نانخور او سيّد باشد يا بر عكس، بنابر احتياط واجب نمىتواند فطريّه او را به سيّد بدهد.
«مسأله 2139» فطره طفلى كه از مادر يا دايه شير مىخورد، بر عهده كسى است كه مخارج مادر يا دايه را مىدهد. البته چنانچه كسى مادر يا دايه را براى شير دادن اجير كرده باشد، فطريّه طفل بر عهده اوست، هرچند كس ديگرى نفقه مادر يا دايه را بپردازد؛ ولى اگر مادر يا دايه مخارج خود را از مال طفل بردارد، فطره طفل بر كسى واجب نيست.
«مسأله 2140» انسان حتّى اگر مخارج زن و فرزندان خود را از مال حرام نيز بدهد، دادن فطريّه آنان بر او واجب است و بايد فطره آنان را از مال حلال بدهد.
«مسأله 2141» اگر كسى بعد از غروب شب عيد فطر بميرد، بنابر احتياط واجب بايد فطره او و زن وفرزندان او را از مال او بدهند، ولى اگر پيش از غروب بميرد، واجب نيست فطره او و زن وفرزندان او را از مال او بدهند.
(382)
