موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
راه ثابت شدن اوّل ماه
«مسأله 1812» اوّل ماه به پنج چيز ثابت مىشود:
اوّل: آن كه خود انسان ماه را ببيند.
دوم: عدّهاى كه از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا مىشود، بگويند: «ماه را ديدهايم» و همچنين است هر طريقى كه به واسطه آن يقين يا اطمينان به اوّل ماه پيدا شود.
سوم: دو مرد عادل بگويند: «در شب ماه را ديدهايم» ولى اگر صفت ماه را برخلاف يكديگر بگويند يا شهادت آنان خلاف واقع باشد، مثل اين كه بگويند: «داخل دايره ماه طرف افق بوده»، اوّل ماه ثابت نمىشود؛ امّا اگر در تشخيص بعضى از خصوصيّات اختلاف داشته باشند، مثل آن كه يكى بگويد: «ماه بلند بود» و ديگرى بگويد: «بلند نبود»، با گفته آنان اوّل ماه ثابت مىشود.
چهارم: سى روز از اوّل ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت مىشود و سى روز از اوّل رمضان بگذرد كه به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت مىشود.
پنجم: حاكم شرع حكم كند كه اوّل ماه است.
«مسأله 1813» اگر حاكم شرع حكم كند كه اوّل ماه است، كسى كه از او تقليد نمىكند نيز بايد به حكم او عمل نمايد؛ ولى كسى كه مىداند حاكم شرع اشتباه كرده، نمىتواند به حكم او عمل نمايد.
«مسأله 1814» اوّل ماه با پيشگويى منجّمين ثابت نمىشود، ولى اگر انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان پيدا كند، بايد به آن عمل نمايد.
«مسأله 1815» بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمىشود كه شب پيش از
(322)
آن، شب اوّل ماه بوده است.
«مسأله 1816» براى ثابت شدن اوّل ماه لازم نيست با چشم معمولى ماه ديده شود و ديدن ماه با وسايلى مثل دوربين، تلسكوپ و مانند آنها نيز كفايت مىكند؛ بلكه از هر راهى يقين يا اطمينان پيدا كند كه ماه پس از غروب آفتاب در افق منطقه وجود دارد، كافى است.
«مسأله 1817» اگر اوّل ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه دو مرد عادل بگويند: «شب پيش ماه را ديدهايم»، بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
«مسأله 1818» اگر در شهرى اوّل ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن كه آن دو شهر به هم نزديك باشند يا انسان بداند كه افق آنها يكى است.
«مسأله 1819» انسان بايد روزى را كه نمىداند آخر رمضان است يا اوّل شوّال، روزه بگيرد، ولى اگر پيش از مغرب بفهمد كه اوّل شوّال است، بايد افطار كند.
«مسأله 1820» اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان خود عمل نمايد و اگر آن نيز ممكن نباشد، هر ماهى را روزه بگيرد صحيح است؛ ولى بايد سعى كند ماهى را كه براى گرفتن روزه انتخاب مىكند، بيشترين احتمال براى رمضان بودن را داشته باشد و بايد بعد از گذشتن يازده ماه از ماهى كه روزه گرفته، دوباره يك ماه روزه بگيرد، ولى اگر بعد به اوّل ماه گمان پيدا كرد، بايد به آن عمل نمايد.
