موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
احكام تَخَلّى
(دفع ادرار و مدفوع)
«مسأله 231» واجب است انسان هنگام تخَلّى و مواقع ديگر، عورت خود را از
(44)
مردان و زنانى كه مكلّفند، اگرچه مثل خواهر، برادر و يا مادر به او محرم باشند و همچنين از ديوانه مميّز و بچّههاى مميّز كه خوب و بد را مىفهمند، بپوشاند ولى زن و شوهر لازم نيست عورت خود را از يكديگر بپوشانند.
«مسأله 232» لازم نيست با چيز مخصوصى عورت خود را بپوشاند و اگر مثلاً با دست نيز آن را بپوشاند، كافى است.
«مسأله 233» انسان نبايد در حال تخَلّى به گونهاى بنشيند كه بگويند رو يا پشت به قبله نشسته است.
«مسأله 234» اگر هنگام تخلّى رو به قبله يا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله برگرداند، بنابر احتياط كفايت نمىكند؛ و اگر رو به قبله يا پشت به قبله نباشد، احتياط واجب آن است كه عورت خود را رو يا پشت به قبله ننمايد.
«مسأله 235» در هنگام استبراء و تطهيرِ مخرجِ ادرار و مدفوع، رو يا پشت به قبله بودن اشكالى ندارد، هرچند بهتر است كه در اين حالت نيز رو يا پشت به قبله ننشيند.
«مسأله 236» اگر براى آن كه نامحرم او را نبيند مجبور شود رو يا پشت به قبله بنشيند، بايد رو يا پشت به قبله بنشيند؛ و نيز اگر به دليل ديگرى ناچار باشد كه رو يا پشت به قبله بنشيند مانعى ندارد.
«مسأله 237» احتياط مستحب آن است كه بچّه را در وقت تخلّى رو يا پشت به قبله ننشانند و اگر خود بچّه بنشيند نيز جلوگيرى از او واجب نيست.
«مسأله 238» در چهار جا تخلّى حرام است:
اوّل: در كوچههاى بن بست و مانند آن در صورتى كه صاحبان آن اجازه نداده باشند. دوم: در ملك كسى كه اجازه تخلّى نداده است. سوم: در جايى كه براى عده مخصوصى وقف شده است، مثل بعضى از مدرسهها. چهارم: روى قبر مؤمنين در صورتى كه بىاحترامى به آنان باشد؛ و يا در هر جايى كه موجب بىاحترامى به مقدسات دينى گردد.
«مسأله 239» در سه صورت، مخرج مدفوع فقط با آب پاك مىشود:
(45)
اوّل: آن كه همراه مدفوع، نجاست ديگرى مثل خون بيرون آمده باشد. دوم: آن كه نجاستى از خارج به مخرج مدفوع رسيده باشد. سوم: آن كه اطراف مخرج بيشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد. در غير اين سه صورت مىشود مخرج را با آب شست و يا به دستورى كه بعدا گفته مىشود، با پارچه و سنگ و مانند آنها پاك كرد، اگرچه شستن با آب بهتر است.
«مسأله 240» مخرج ادرار با غير آب پاك نمىشود و اگر با آب جارى يا كُر، يك مرتبه بشويند كافى است؛ ولى احتياط واجب آن است كه با آب قليل، دو مرتبه بشويند و چنانچه بول كسى از غير مجراى طبيعى خارج شود، اگر بخواهد محلّ خروج ادرار را با آب قليل بشويد، بايد دو مرتبه آن را بشويد.
«مسأله 241» اگر مخرج مدفوع را با آب بشويند، بايد چيزى از مدفوع در آن نماند، ولى باقى ماندن رنگ و بوى آن مانعى ندارد و اگر در مرتبه اوّل به گونهاى شسته شود كه ذرّهاى از مدفوع در آن نماند، دوباره شستن لازم نيست.
«مسأله 242» هرگاه با سنگ و كلوخ و مانند اينها مدفوع را از مخرج برطرف كنند، محل پاك مىشود و باقى ماندن اثرى از آن كه معمولاً جز با آب پاك نمىشود، اشكال ندارد.
«مسأله 243» لازم نيست با سه سنگ يا پارچه مخرج را پاك كنند، بلكه با اطراف يك سنگ يا يك پارچه هم كافى است، امّا مراعات سه مرتبه احتياطا لازم است هرچند با كمتر از آن نيز محل پاك شود و اگر با سه مرتبه پاك نشود، بايد به قدرى ادامه دهد كه محل پاك شود و اگر با استخوان و سرگين محل را پاك كند، پاك شدن آن، محلّ اشكال است؛ و اگر با چيزهايى كه احترام آنها لازم است خود را پاك كند، معصيت كرده است و حتى گاهى موجب كفر مىشود، ولى مخرج پاك مىگردد
«مسأله 244» اگر شك كند كه مخرج را تطهير كرده يا نه ـ اگرچه هميشه بعد از ادرار يا مدفوع فورا تطهير مىكرده ـ بايد خود را تطهير نمايد
«مسأله 245» اگر بعد از نماز شك كند كه قبل از نماز مخرج را تطهير كرده يا نه، نمازى كه خوانده صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد تطهير كند.
(46)
اِسْتِبـْراء
«مسأله 246» استبراء عمل مستحبّى است كه مردها بعد از بيرون آمدن ادرار انجام مىدهند و هدف از انجام آن خارج كردن ادرار باقىمانده در مجراى ادرار و اطمينان از پاكى آن مىباشد؛ و داراى اقسامى است، بهترين آنها اين است كه بعد از قطع شدن ادرار، اگر مخرج مدفوع نجس شده، اوّل آن را تطهير كنند و بعد سه دفعه با انگشت ميانه دست چپ از مخرج مدفوع تا بيخ آلت بكشند و بعد شست را روى آلت و انگشت پهلوى شست را زير آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنهگاه بكشند و پس از آن، سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
«مسأله 247» آبى كه گاهى بعد از ملاعبه و تحريك شهوت جنسى از انسان خارج مىشود و به آن «مَذْى» مىگويند، پاك است و نيز آبى كه گاهى بعد از خروج منى بيرون مىآيد و به آن «وَذْى» گفته مىشود و آبى كه گاهى بعد از ادرار بيرون مىآيد و به آن «وَدْى» مىگويند، پاك است و چنانچه انسان بعد از ادرار استبراء كند و بعد از آن آبى از او خارج شود و شك كند كه ادرار است يا يكى از اينها، پاك مىباشد
«مسأله 248» اگر انسان شك كند استبراء كرده يا نه و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه، نجس مىباشد و چنانچه وضو گرفته باشد، وضويش باطل مىشود؛ ولى اگر شك كند استبرايى كه كرده درست بوده يا نه و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه، پاك مىباشد و وضو را نيز باطل نمىكند.
«مسأله 249» كسى كه استبراء نكرده، اگر به واسطه آن كه مدتى از ادرار كردن او گذشته، يقين كند كه ادرار در مجرا نمانده است و رطوبتى ببيند و شك كند كه پاك است يا نه، آن رطوبت پاك مىباشد و وضو را نيز باطل نمىكند.
«مسأله 250» اگر انسان بعد از ادرار استبراء كند و وضو بگيرد، چنانچه بعد از وضو رطوبتى ببيند كه بداند يا ادرار است يا منى، واجب است غسل كرده و وضو نيز بگيرد، ولى اگر وضو نگرفته باشد، فقط گرفتن وضو كافى است.
«مسأله 251» براى زن استبراء از ادرار نيست و اگر رطوبتى ببيند و شك كند كه پاك
(47)
است يا نه، پاك مىباشد و وضو و غسل او نيز باطل نمىشود.
«مسأله 252» ادرار كردن پس از خارج شدن منى كه به آن استبراى از منى مىگويند، موجب پاكسازى مجراى ادرار از منى مىشود و اگر كسى بدون استبراء از منى غسل كند و پس از غسل رطوبتى مشكوك در خود بيابد و احتمال دهد كه منى باشد، بايد دوباره غسل نمايد.
مستحبّات و مكروهات تخلّى
«مسأله 253» مستحب است در هنگام تخلّى (دفع ادرار و مدفوع) جايى بنشيند كه كسى او را نبيند و هنگام وارد شدن به مكان تخلى، اوّل پاى چپ و هنگام بيرون آمدن، اوّل پاى راست را بگذارد. همچنين مستحب است در حال تخلى سر را بپوشاند و سنگينى بدن را بر روى پاى چپ بيندازد.
«مسأله 254» نشستن روبروى خورشيد و ماه در حال تخلى مكروه است، ولى اگر عورت خود را به وسيلهاى ـ حتى با دست ـ بپوشاند مكروه نيست. همچنين در حال تخلّى نشستن روبروى باد و در جاده، خيابان، كوچه، درِ خانه و هر جايى كه محل عبور و مرور باشد مكروه است، بلكه در بعضى از شرايط حرام مىباشد. همچنين تخلى در زير درختى كه ميوه مىدهد و چيز خوردن و توقف زياد و تطهير كردن با دست راست و حرف زدن در حال تخلى، مكروه مىباشد، ولى اگر ذكر خدا بگويد يا ناچار باشد كه صحبت كند، اشكال ندارد.
«مسأله 255» ايستاده ادرار كردن و ادرار كردن در زمين سخت و سوراخ جانوران و در آب، خصوصا آب راكد و بالاخصّ به هنگام شب، مكروه است.
«مسأله 256» خوددارى كردن از دفع ادرار و مدفوع، مكروه است و اگر ضرر قابل توجهى داشته باشد، حرام است.
«مسأله 257» مستحب است انسان پيش از نماز و پيش از خواب و پيش از جماع و بعد از بيرون آمدن منى، ادرار كند.
(48)
