موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

▲زکات حیوانات (مسئله 1625 تا 1627)

 

مسأله 1625ـ در زکات گوسفند و گاو و شتر علاوه بر شرایطى که قبلاً گفته شد لازم است که این حیوانات بیکار باشد اگر در تمام طول سال روزهاى پراکنده اى کار کرده بطورى که حیوان کارگر محسوب نشود زکات آن واجب است.

 

مسأله 1626ـ احتیاط واجب آن است که زکات گاو و گوسفند و شتر را اگر به حدّ نصاب برسد بدهد، خواه از علف بیابان بخورد یا علف دستى به آن بدهد و یا گاهى از این و گاه از آن.

 

مسأله 1627ـ اگر براى این حیوانات چراگاهى را که کسى نکاشته بخرد یا اجاره کند یا براى چراندن در آن متحمّل مخارجى شود باید زکات را بدهد.

 

▲نصاب گوسفند (مسئله 1628 تا 1629)

 

مسأله 1628ـ گوسفند 5 نصاب دارد:

 

1ـ (40) گوسفند و زکات آن یک گوسفند است، و کمتر از آن زکات ندارد.

 

2ـ (121) گوسفند و زکات آن دو گوسفند است.

 

3ـ (201) گوسفند و زکات آن سه گوسفند است.

 

4ـ (301) گوسفند و زکات آن چهار گوسفند است.

 

5ـ (400) گوسفند و بالاتر، که باید براى هر صد تاى آنها یک گوسفند بدهد و مقدارى که از صد تا کمتر است زکات ندارد و میان دو نصاب نیز زکات نیست، یعنى اگر گوسفندان به (40) رسیده است تا به نصاب دوم که (121) گوسفند است نرسد، فقط یک گوسفند مى دهد و همچنین در نصابهاى بعد.

 

مسأله 1629ـ لازم نیست زکات را از خود گوسفندان بدهد، بلکه اگر گوسفند دیگرى بدهد جایز است و همچنین مى تواند به جاى گوسفند و گاو و شتر پول آنها را بدهد، مگر آن که دادن خود حیوان براى مستحق مفیدتر باشد در این صورت احتیاط آن است که خود آن را بدهد.

 

▲نصاب گاو (مسئله 1630)

 

مسأله 1630ـ گاو داراى دو نصاب است:

 

نصاب اوّل 30 رأس است، یعنى وقتى شماره گاوها به 30 رسد اگر شرایطى را که قبلاً گفته شد دارا باشد، باید یک گوساله نر یا ماده که لااقل داخل سال دوم شده باشد زکات دهد.

 

نصاب دوم 40 رأس است و زکات آن یک گوساله ماده است که لااقل داخل سال سوم شده باشد و آنچه در بین 30 و 40 باشد زکات ندارد، مثلاً کسى که (35) گاو دارد فقط زکات 30 رأس آن را مى دهد و همچنین اگر از (40) گاو زیادتر شود تا به 60 نرسیده، فقط زکات همان 40 گاو را مى دهد، و هرگاه به 60 رسید باید دو گوساله که لااقل داخل سال دوم شده بدهد، همین طور هرچه افزایش یابد آنها را سى سى، یا چهل چهل، و یا اگر ممکن است با 30 و 40 حساب کند و مطابق دستور بالا عمل نماید، امّا باید طورى حساب کند که چیزى باقى نماند، یا اگر مى ماند از 9 بیشتر نباشد، مثلاً کسى که 70 رأس گاو دارد باید به حساب 30 و 40 حساب کند و هر کدام را مطابق دستور بالا زکات بدهد و کسى که 80 رأس گاو دارد با حساب چهل چهل حساب کند.

 

▲نصاب شتر (مسئله 1631 تا 1640)

 

مسأله 1631ـ براى شتر 12 نصاب است:

 

اوّل: 5 شتر و زکات آن یک گوسفند است و کمتر از مقدار، زکات ندارد.

 

دوم: 10 شتر و زکات آن دو گوسفند است.

 

سوم: 15 شتر و زکات آن سه گوسفند است.

 

چهارم: 20 شتر و زکات آن چهار گوسفند است.

 

پنجم: 25 شتر و زکات آن پنج گوسفند است.

 

ششم: 26 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال دوم شده باشد.

 

هفتم: 36 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال سوم شده باشد.

 

هشتم: 46 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال چهارم شده باشد.

 

نهم: 61 شتر و زکات آن یک شتر است که داخل سال پنجم شده باشد.

 

دهم: 76 شتر و زکات آن دو شتر است که داخل سال سوم شده باشد.

 

یازدهم: 91 شتر و زکات آن دو شتر است که داخل سال چهارم شده باشد.

 

دوازدهم: 121 شتر و بالاتر از آن است که باید یا چهل چهل حساب کند و براى هر 40 شتر یک شتر بدهد که داخل سال سوم شده باشد، یا پنجاه پنجاه حساب کند و براى هرپنجاه شتر یک شتر بدهد که داخل سال چهارم شده باشد و یا با چهل و پنجاه حساب کند، ولى در این جا نیزباید طورى حساب کند که چیزى باقى نماند و یا اگر باقى مى ماند از 9 شتر بیشتر نباشد و شتر زکات باید حتماً ماده باشد.

 

مسأله 1632ـ مابین دو نصاب زکات ندارد، یعنى اگر از نصاب اوّل که 5 شتر است بگذرد تا به نصاب دوم که 10 شتر است نرسیده، فقط زکات 5 شتر را مى دهد، همچنین در نصابهاى بعد.

 

مسأله 1633ـ هرگاه گوسفند و گاو و شتر به مقدار نصاب برسد زکات آن واجب است خواه همه آنها نر باشد یا ماده یا بعضى نر و بعضى ماده.

 

مسأله 1634ـ بز و میش و شیشک در زکات با هم فرق ندارد و همچنین انواع شتر، گاو و گاومیش نیز یک جنس حساب مى شود.

 

مسأله 1635ـ گوسفندى را که براى زکات مى دهد احتیاط واجب آن است که حدّاقل سال اوّل آن تمام شده باشد اگر بز مى دهد دوسال آن تمام شده باشد.

 

مسأله 1636ـ گوسفندى را که براى زکات مى دهد اگر قیمتش از گوسفندهاى دیگر او کمتر باشد اشکال ندارد، ولى مستحبّ است گوسفندى که قیمتش بیشتر است بدهد، یا لااقل حدّ وسط را در نظر بگیرد و همچنین در گاو و شتر.

 

مسأله 1637ـ اگر چند نفر باهم شریک باشند هر کدام سهمش به حدّ نصاب برسد باید زکات را بدهد.

 

مسأله 1638ـ اگر یک نفر در چند جا گوسفند یا گاو و شتر دارد و روى هم رفته به حدّ نصاب برسد، باید زکات آن را بدهد و اگر گاو و گوسفند و شتر مریض و معیوب هم باشند زکاتشان واجب است.

 

مسأله 1639ـ اگر همه گوسفندان و گاو و شترها سالم و بى عیب و جوان باشد نمى تواند زکات آنها را از مریض یا معیوب و پیر بدهد، بلکه اگر بعضى سالم و بعضى مریض، دسته اى معیوب و دسته اى بى عیب، مقدارى پیر و مقدارى جوان باشد، احتیاط واجب آن است که براى زکات، سالم و بى عیب و جوان را انتخاب کند، ولى اگر همه آنها مریض یا معیوب یا پیر باشند مى تواند زکات را از خود آنها بدهد.

 

مسأله 1640ـ کسى که زکات حیوان بر او واجب است اگر زکات را از مال دیگرش بدهد تا وقتى که شماره آنها از نصاب کم نشده همه سال باید زکات بدهد و هرگاه از نصاب افتاد دیگر زکات واجب نیست و اگر پیش از تمام شدن ماه یازدهم حیوان را با چیز دیگر عوض کند، زکات بر او واجب نیست، ولى اگر آن حیوانات را با گاو و گوسفند و شتر دیگرى عوض کند، مثلاً 40 گوسفند بدهد و 40 گوسفند دیگر بگیرد احتیاط واجب آن است که زکات آن را بپردازد.