موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
▲چیزهایى که سفر را قطع مى کند (مسئله 1160)
مسأله 1160ـ چند چیز است که سفر را قطع مى کند و باید نماز را تمام خواند:
▲اوّل ـ رسیدن به «وطن» (مسئله 1161 تا 1163)
منظور از وطن محلّى است که انسان آن را براى اقامت و زندگى خود انتخاب کرده، خواه در آنجا متولّد شده باشد یا نه و خواه وطن پدر و مادرش باشد یا خودش آنجا را انتخاب کرده است.
مسأله 1161ـ هرگاه انسان جایى را براى «محلّ اقامت» خود انتخاب کند بطورى که وقتى در آنجاست او را مسافر نمى گویند، خواه قصد اقامت دائم داشته باشد یا موقّت، مثلاً مى خواهد دو سال یا بیشتر در آنجا بماند این محل در حکم وطن مى باشد و همین گونه است حال مأموران ادارات که ممکن است هر چند سال در محلّى باشند و آنجا حکم وطنشان را دارد.
مسأله 1162ـ ممکن است کسى در دو محل زندگى کند، مثلاً شش ماه در شهرى و شش ماه دیگر در شهر دیگر، هردو وطن او محسوب مى شود و حتّى ممکن است انسان داراى سه وطن باشد.
مسأله 1163ـ هرگاه انسان در محلّى زندگى مى کرده و وطن او بوده، چنانچه از آنجا اعراض کند، یعنى دیگر قصد نداشته باشد در آنجا زندگى کند، هر چند گاهى به عنوان مسافرت و دیدار بستگان و دوستان به آنجا برود، نمازش در آنجا شکسته است، خواه در آنجا ملکى داشته باشد یا نه و خواه اقوام و بستگانش در آنجا زندگى کنند یا نکنند، مگر این که قصد کند در آنجا ده روز بماند، همچنین اگر انسان غیر از وطن اصلى خود جاى دیگرى را براى زندگى انتخاب کند و شش ماه یا کمتر و بیشتر در آنجا بماند بعد، از آنجا اعراض نماید نمازش در آنجا شکسته است، خواه ملکى در آنجا داشته باشد یا نه.
▲دوم ـ قصد اقامت ده روز (مسئله 1164 تا 1178)
مسأله 1164ـ هرگاه مسافرى مى خواهد ده روز پشت سر هم در محلّى بماند، یا مى داند اجباراً باید در آنجا توقّف کند باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1165ـ آنچه براى قصد اقامه که در مسأله پیش گفته شد لازم است ماندن ده روز است و امّا شب قبل از آن و شب بعد از آن لزومى ندارد، بنابراین اگر از اذان صبح روز اوّل تا غروب روز دهم بماند (یعنى ده روز و نُه شب) باید نماز را تمام بخواند، همچنین اگر مثلاً قصدش این باشد که از ظهر روز اوّل تا ظهر روز یازدهم توقف کند.
مسأله 1166ـ مسافرى که قصد دارد ده روز در محلّى بماند مى تواند قصد کند در چند جا توقّف کند به شرط این که فاصله آنها کم باشد (مثلاً یکى دو کیلومتر و یا بیشتر) بطورى که بگویند او مسافر نیست، همچنین هیچ تفاوتى میان شهرهاى بزرگ و کوچک نیست یعنى «بلاد کبیره» و «صغیره» تفاوتى در احکام مسافر ندارد.
مسأله 1167ـ مسافرى که قصد اقامه ده روز در محلّى کرده، اگر از اوّل قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف برود چنانچه جایى که مى خواهد برود به اندازه اى دور نیست که جزء مسافرت محسوب شود باید نماز را تمام بخواند، امّا اگر طورى است که جزء مسافرت محسوب مى شود باید تمام ده روز را شکسته بخواند.
مسأله 1168ـ هرگاه کسى قصد دارد ده روز در جایى بماند امّا احتمال مى دهد در اثنا مانعى پیدا شود درصورتى که مردم به این گونه احتمالات اعتنا نکنند باید نماز را تمام بخواند، امّا اگر احتمال وجود مانع قوى باشد نمازش شکسته است.
مسأله 1169ـ هرگاه مسافرى قصد ندارد ده روز در جایى توقف کند ولى قصدش این است که مثلاً اگر رفیقش بیاید یا منزل خوبى پیدا کند ده روز بماند باید نماز را شکسته بخواند.
مسأله 1170ـ هرگاه مسافرى بداند مثلاً ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده و قصد کند که تا آخر ماه در محلّى بماند، باید نماز را تمام بخواند، همچنین اگر نداند آن روز چندم ماه است و تا آخر ماه چقدر مانده، ولى قصدش این است که به هر حال تا آخر ماه بماند، چنانچه در واقع تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1171ـ هرگاه کسى قصد اقامه ده روز کند و بعداً منصرف یا مردّد شود، اگر پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتى باشد نمازش شکسته است، ولى اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى منصرف یا مردّد شود، باید تا وقتى در آنجاست نماز را تمام بخواند.
مسأله 1172ـ هرگاه کسى قصد ده روز کند و روزه بگیرد و بعد از ظهر از ماندن در آنجا منصرف شود چنانچه یک نماز چهار رکعتى خوانده باشد روزه اش صحیح است و باید تا آنجا هست نمازها را تمام بخواند و روزه ماه رمضان را بگیرد امّا اگر نماز چهار رکعتى نخوانده روزه اش صحیح نیست و نمازها را نیز باید شکسته بخواند.
مسأله 1173ـ هرگاه شک کند که آیا نماز چهار رکعتى خوانده و بعد منصرف یا مردّد شده یا نه، باید نمازهاى خود را شکسته بخواند.
مسأله 1174ـ هرگاه مسافر به نیّت نماز شکسته مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد ده روز یا بیشتر در آنجا بماند باید نماز را چهار رکعتى تمام کند و اگر بعکس قصد ده روز کرده بوده و مشغول نماز چهار رکعتى شده بود ولى در وسط نماز از قصد خود برگشت، چنانچه مشغول رکعت سوم نشده باید نماز را دو رکعتى تمام کند و بقیّه نمازها را نیز شکسته بخواند و اگر به رکوع رکعت سوم رفته نمازش باطل است و تا وقتى که آنجاست باید شکسته بخواند.
مسأله 1175ـ کسى که قصد کرده ده روز در محلّى بماند هرگاه بیشتر از ده روز بماند تا وقتى مسافرت نکرده باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ده روز کند.
مسأله 1176ـ مسافرى که قصد ده روز کرده باید روزه واجب را بگیرد و مى تواند روزه مستحبّى به جاآورد و نافله هاى ظهر و عصر و عشا را هم بخواند.
مسأله 1177ـ مسافرى که قصد کرده ده روز در جایى توقّف کند، چنانچه بعد از گذشتن ده روز یا بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى به جایى که کمتر از چهار فرسخ است برود و به محلّ اقامه خود بازگردد، باید نماز را تمام بخواند و هرگاه بخواهد از محلّ اقامت به جاى دیگرى برود که کمتر از هشت فرسخ است و در محلّ دوم ده روز بماند باید نماز خود را در مسیر راه و در جاى دوم تمام بخواند، امّا اگر هشت فرسخ یا بیشتر باشد در مسیر راه شکسته مى خواند و در محلّ دوم که قصد اقامه کرده تمام مى خواند.
مسأله 1178ـ هرگاه کسى به خیال این که دوستانش مى خواهند ده روز در محلّى بمانند قصد ده روز کند و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى بفهمد که آنها قصد نکرده اند و منصرف شود تا مدّتى که او در آنجاست باید نماز را تمام بخواند.
▲سوم ـ توقّف یک ماه بدون قصد (مسئله 1179 تا 1181)
مسأله 1179ـ هرگاه مسافر در محلّى توقّف کند ولى نمى داند مدّت توقّف او چند روز است باید نماز را شکسته بخواند، امّا بعد از گذشتن سى روز باید نماز را تمام بخواند، اگر چه مقدار کمى بعد از آن در آنجا بماند (اگر یک ماه از ماههاى قمرى بماند که کمتر از سى روز باشد نیز کافى است مثلاً از دهم این ماه تا دهم ماه دیگر).
مسأله 1180ـ هرگاه کسى مى خواهد نه روز یا کمتر در محلّى بماند بعد از گذشتن این مدّت باز تصمیم مى گیرد نه روز یا کمتر بماند، تا سى روز، باید نماز را شکسته بخواند، از روز سى و یکم باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1181ـ هرگاه توقّف سى روز در یک محل نباشد کافى نیست، بنابراین اگر در جایى مثلاً بیست روز بدون قصد بماند سپس از آنجا چند فرسخ دورتر رود و بیست روز دیگر بماند نماز او شکسته است.
