موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

▲مبطلات نماز (مسئله 1005)

 

مسأله 1005ـ دوازده چیز نماز را باطل مى کند که آنها را «مبطلات نماز» مى گویند.

 

▲اوّل: از بین رفتن یکى از شروط نماز

 

یعنى: در بین نماز یکى از شرطهاى آن از بین برود.

 

▲سوم: دست بسته نماز خواندن (مسئله 1008)

 

مسأله 1008ـ اگر دست بسته نماز بخواند آن گونه که بعضى از فرق اسلامى انجام مى دهند، حتّى اگر به قصد ادب دستها را روى هم بگذارد، یا دست به سینه نماز بخواند، هرچند شبیه آنها نباشد احتیاط آن است که نماز را اعاده کند، امّا اگر از روى فراموشى و ناچارى یا براى کار دیگرى مثل خاراندن دست و مانند آن باشد اشکال ندارد.

 

▲چهارم: آمین گفتن (مسئله 1009)

 

مسأله 1009ـ اگر بعد از خواندن حمد «آمین» بگوید، احتیاط واجب این است که نماز را تمام کند و اعاده نماید ولى اگر از روى اشتباه یا در حال تقیّه بگوید اشکال ندارد.

 

▲دوم: باطل شدن وضو (مسئله 1006 تا 1007)

 

مسأله 1006ـ اگر در بین نماز چیزى که وضو را باطل مى کند انجام دهد، خواه عمداً باشد یا سهواً، یا از روى ناچارى نماز او باطل است; ولى کسى که نمى تواند از بیرون آمدن بول و غائط جلوگیرى کند باید مطابق دستورى که در احکام وضو گفته شد عمل نماید، همچنین خارج شدن خون از زن مستحاضه نماز را باطل نمى کند به شرط این که به دستورات استحاضه عمل کرده باشد.

 

مسأله 1007ـ کسى که بى اختیار خوابش برده (مثلاً در حال سجده خوابش برده) امّا نمى داند در سجده نماز بوده یا بعد از آن، در سجده شکر، باید نماز را اعاده کند.

 

▲پنجم: پشت به قبله نماز خواندن (مسئله 1010 تا 1011)

 

مسأله 1010ـ اگر پشت به قبله کند یا کاملاً به طرف راست یا چپ قبله برگردد، خواه از روى عمد باشد یا فراموشى، همچنین اگر عمداً بقدرى منحرف شود که نگویند رو به قبله است نمازش باطل است.

 

مسأله 1011ـ هرگاه عمداً یا سهواً صورت را به تنهایى کاملاً به طرف راست یا چپ برگرداند بنابر احتیاط واجب نمازش را اعاده کند، ولى اگر صورت را کمى بگرداند بطورى که از قبله خارج نشود نماز باطل نمى شود.

 

▲ششم: حرف زدن (مسئله 1012 تا 1030)

 

مسأله 1012ـ اگر عمداً حرف بزند، حتّى یک جمله، یا یک کلمه، حتّى کلمه دو حرفى مانند «من» و «ما» نماز او باطل است بلکه بنابر احتیاط اگر دو حرف معنى دار هم نباشد نماز باطل مى شود (منظوراز احتیاط در مبطلات نماز آن است که نماز را تمام کرده بعد اعاده کند).

 

مسأله 1013ـ سخن گفتن از روى سهو و فراموشى و نسیان نماز را باطل نمى کند.

 

مسأله 1014ـ هرگاه کلمه اى بگوید که یک حرف بیشتر ندارد چنانچه معنى داشته باشد (مانند «ق» در عربى یعنى نگه دار) و معنى آن را قصد کند نمازش باطل است و اگر قصد نکند امّا متوجّه معنى آن باشد احتیاط آن است که نماز را اعاده کند.

 

 

 

مسأله 1015ـ سرفه کردن، آه کشیدن، عطسه زدن، نماز را باطل نمى کند، هرچند عمدى باشد، ولى گفتن «آخ» و «آه» و مانند اینها که دو حرف دارد اگر عمدى باشد بنابر احتیاط واجب نماز را باطل مى کند.

 

مسأله 1016ـ ذکر خدا، قرائت قرآن دعا، در هر جاى نماز جایز است اگر جمله اى را مانند «اَللّهُ اَکْبَرُ» به قصد ذکر خدا بگوید، امّا در موقع گفتن، صدا را بلندکند که چیزى را به دیگرى بفهماند اشکال ندارد، ولى دعا و ذکر به زبانهاى غیر عربى اشکال دارد.

 

مسأله 1017ـ تکرار کردن آیات حمد و سوره یا ذکرهاى رکوع و سجود و تسبیحات براى ثواب یا براى احتیاط مانعى ندارد، امّا اگر به خاطر وسوسه باشد اشکال دارد.

 

مسأله 1018ـ نمازگزار نباید در حال نماز به دیگرى سلام کند، ولى اگر دیگرى به او سلام کند جواب او واجب است، امّا جواب باید مانند سلام باشد، مثلاً اگر گفت: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ» در جواب بگوید «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ» و اگر بگوید «سَلامٌ عَلَیْکُمْ» در جواب بگوید «سَلامٌ عَلَیْکُمْ»، حتّى اگر بگوید «سلام» در جواب باید بگوید «سلام».

 

مسأله 1019ـ در غیر نماز هم جواب سلام واجب، امّا سلام کردن مستحبّ است و باید جواب را طورى بگوید که جواب سلام محسوب شود، یعنى اگر زیاد فاصله بیندازد که جواب محسوب نشود کار حرامى کرده و جواب دادن واجب نیست.

 

مسأله 1020ـ اگر کسى در حال نماز جواب سلام را ندهد گناه کرده ولى نمازش صحیح است.

 

مسأله 1021ـ واجب است جواب سلام را طورى بگوید که سلام کننده بشنود، امّا اگر سلام کننده کر باشد یا در محیطى است که سر و صدا زیاد است چنانچه بطور معمول جواب دهد کافى است و احتیاط آن است که با اشاره نیز به او بفهماند.

 

مسأله 1022ـ جواب سلام را باید به قصد جواب بگوید، نه به قصد قرائت بعضى از آیات قرآن و مانند آن.

 

مسأله 1023ـ هرگاه مرد یا زن نامحرم حتّى بچّه اى که خوب و بد را مى فهمد به نمازگزار یا غیر نمازگزار سلام کند جواب او واجب است.

 

مسأله 1024ـ هرگاه سلام از روى مسخره یا شوخى باشد و یا طورى غلط بگوید که سلام حساب نشود جواب آنها لازم نیست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام غیر مسلمان فقط «سلام» بگوید، یا تنها «علیک».

 

مسأله 1025ـ اگر کسى وارد مجلس شود و به جمعیّت سلام کند جواب او بر همه واجب است، ولى اگر یک نفر جواب دهد کافى است.

 

مسأله 1026ـ هرگاه به عدّه اى سلام کند و در میان آنها بعضى مشغول نماز باشند اگر نمازگزار شک کند که سلام کننده قصد او را داشته یا نه، نباید جواب دهد و نیز اگر بداند قصد او را هم داشته، ولى دیگرى جواب سلام را بدهد، امّا در این صورت اگر دیگران جواب نگویند او باید جواب دهد.

 

مسأله 1027ـ سلام کردن از مستحبّات مؤکّد است و در قرآن مجید و روایات اسلامى روى آن تأکید فراوان شده است و سزاوار است که سواره به پیاده و ایستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.

 

مسأله 1028ـ اگر دو نفر همزمان به یکدیگر سلام کنند احتیاط واجب آن است که هر دو جواب دهند.

 

مسأله 1029ـ این که بعضى در جواب سلام مى گویند: «سلام از من» کافى نیست، بلکه سلام دیگر از ناحیه شخص مقابل محسوب مى شود و هر دو احتیاطاً باید بعد از آن جواب دهند.

 

مسأله 1030ـ مستحبّ است جواب سلام را بهتر از سلام بگویند (البتّه در نماز همان گونه که گفته شد باید مثل آن باشد) مثلاً اگر کسى درغیر نماز بگوید: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ» در جواب بگوید : «سَلامٌ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ».

 

▲هفتم: خنده (مسئله 1031 تا 1032)

 

مسأله 1031ـ خنده عمدى و با صدا نماز را باطل مى کند و همچنین خنده اى که در آن بى اختیار باشد، امّا تبسم و لبخند نماز را باطل نمى کند هرچند عمدى باشد و نیز خنده سهوى به گمان این که در حال نماز نیست موجب باطل شدن نماز نمى شود.

 

مسأله 1032ـ هرگاه براى جلوگیرى از صداى خنده به خود فشار آورد بطورى که حالش تغییر کند و رنگش سرخ شود و بدن تکان بخورد بطورى که از شکل نمازگزار بیرون رود نماز او باطل است واگر به این حد نرسد اشکالى ندارد.

 

▲هشتم: گریه کردن (مسئله 1033)

 

مسأله 1033ـ گریه کردن با صدا نماز را باطل مى کند هرچند بى اختیارشود، بلکه بنابر احتیاط واجب گریه بى صدا نیز نماز را باطل مى کند اینهادر صورتى است که گریه از ترس خدا و براى آخرت نباشد، و الاّ نه تنها نماز را باطل نمى کند، بلکه از بهترین اعمال و از کارهاى اولیاى خداست.

 

▲نهم: بهم خوردن صورت نماز (مسئله 1034 تا 1035)

 

مسأله 1034ـ کارهایى که صورت نماز را به هم مى زند مانند کف زدن و به هوا پریدن و مانند آن، خواه از روى عمد باشد یا از روى فراموشى باعث باطل شدن نماز است، امّا کارهایى که صورت نماز را به هم نمى زند اشکالى ندارد مانند اشاره کردن به دست.

 

مسأله 1035ـ هرگاه در اثناء نماز آنقدر سکوت کند که از صورت نمازگزار خارج شود نمازش باطل است، امّا اگر مقدارى سکوت کند و شک کند که آیا این مقدار سکوت، نماز را به هم زده یا نه، نمازش صحیح است، همچنین اگر کارى انجام داده که شک دارد صورت نماز را به هم مى زند یا نه.

 

▲دهم: خوردن و آشامیدن (مسئله 1036)

 

مسأله 1036ـ خوردن و آشامیدن به گونه اى که صورت نماز را به هم زند موجب باطل شدن نماز است، ولى اگر ذرّاتى از غذا و مانند آن در دهان باشد و موقع نماز فرو برد نماز را باطل نمى کند.

 

▲یازدهم: شک (مسئله 1037)

 

مسأله 1037ـ از مبطلات نماز شک در رکعتهاى نماز دو رکعتى، یا سه رکعتى، همچنین شک در رکعت اوّل و دوم نماز چهار رکعتى است.

 

▲دوازدهم: کم یا زیاد کردن ارکان (مسئله 1038 تا 1039)

 

مسأله 1038ـ اگر رکنى از ارکان نماز را کم یا زیاد کند عمداً باشد یا سهواً، مانند کم و زیاد کردن رکوع، یا دو سجده باهم موجب باطل شدن نماز است، امّا کم و زیاد کردن چیزى که رکن نیست اگر عمدى نباشد اشکالى ندارد و اگر از روى عمد باشد نماز را باطل مى کند، مانند کم و زیاد کردن یک سجده.

 

مسأله 1039ـ هرگاه بعد از نماز شک کند که چیزى از مبطلات را در نماز انجام داده یا نه اعتنا نکند و نمازش صحیح است.