موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
▲احکام تیمّم (مسئله 649 تا 668)
مسأله 649ـ تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل فرقى باهم ندارند، ولى احتیاط مستحب آن است که در تیمّم بدل از غسل یک بار دیگر دستها را بر زمین زند و مجدداً با آن پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند.
مسأله 650ـ تمام پیشانى و پشت دستها را باید مسح کند و اگر مختصرى از آن را مسح نکند تیمّم باطل است، خواه عمداً باشد یا از روى فراموشى، ولى دقّت زیاد هم لازم نیست، همین اندازه که بگویند تمام پیشانى و پشت دستها مسح شده کافى است.
مسأله 651ـ براى این که یقین کند تمام پیشانى و پشت دستها را مسح کرده باید کمى از اطراف آن را نیز داخل کند، ولى مسح میان انگشتان لازم نیست و احتیاط واجب این است که پیشانى و پشت دستها را از بالا به پایین مسح کند و کارهاى تیمّم را پشت سر هم به جا آورد و اگر میان آنها بقدرى فاصله دهد که صورت تیمّم از بین برود باطل است.
مسأله 652ـ لازم نیست در موقع نیّت معیّن کند که تیمّم او بدل از غسل است یا بدل از وضو، همین اندازه که قصد اطاعت امر الهى را دارد کافى است، حتّى اگر یکى را به جاى دیگرى نیّت کند امّا قصد او اطاعت امر واقعى الهى باشد صحیح است.
مسأله 653ـ بنابر احتیاط واجب باید اعضاى تیمّم و کف دستها پاک باشد، ولى اگر کف دست نجس باشد و نتواند آن را آب بکشد باید با همان وضع تیمّم کند.
مسأله 654ـ باید براى تیمّم، موانع را از اعضاى تیمّم برطرف کند و اگر انگشترى در دست دارد بیرون آورد، همچنین اگر موى پیش سر روى پیشانى افتاده آن را باید کنار زند، حتّى اگر احتمال قابل توجهى مى دهد که مانعى در کار باشد باید جستجو نماید.
مسأله 655ـ هرگاه پیشانى یا پشت دستها یا کف دستها زخم باشد و پارچه یا چیز دیگرى بر آن بسته است که نمى تواند باز کند، یا ضرر دارد، باید با همان حال تیمّم کند.
مسأله 656ـ کسى که خودش توانایى بر تیمّم ندارد باید نایب بگیرد، یعنى کسى دستهاى او را بر زمین زند، و اگر ممکن نیست، بر زمین بگذارد و بعد با دست خودش او را تیمّم دهد، اگر این هم ممکن نباشد باید نایب دست خود را بر چیزى که تیمّم بر آن صحیح است بزند و بر پیشانى و دستهاى او بکشد.
مسأله 657ـ بعد از فراغت از تیمّم اگر شک کند که درست انجام داده یا نه، اعتنا نکند و اگر در اثنا شک کند احتیاط واجب آن است که برگردد و قسمت مشکوک را دوباره انجام دهد.
مسأله 658ـ کسى که وظیفه اش تیمّم است نباید پیش از وقت نماز تیمّم کند، ولى اگر براى کار واجب دیگر یا کار مستحبّى تیمّم کند و تا وقت نماز عذرش باقى باشد مى تواند با همان تیمّم نماز بخواند.
مسأله 659ـ کسى که وظیفه اش تیمّم است اگر یقین داشته باشد یا احتمال دهد که تا آخر وقت عذرش باقى مى ماند مى تواند در اوّل وقت با تیمّم نماز بخواند، ولى اگر یقین داشته باشد که تا آخر وقت عذر او برطرف مى شود بنابر احتیاط واجب باید صبر کند.
مسأله 660ـ کسى که با تیمّم نماز مى خواند مى تواند نماز قضا را نیز در آن حال با تیمّم بخواند، ولى هرگاه یقین دارد عذر او بزودى برطرف مى شود باید صبر کند، همچنین بنابر احتیاط واجب اگر امید برطرف شدن عذر را بزودى دارد تأخیر اندازد.
مسأله 661ـ کسى که نمى تواند وضو بگیرد یا غسل کند جایز است نمازهاى مستحبّى را با تیمّم بخواند، حتّى اگر مثلاً براى انجام نماز شب وقت تنگ است مى تواند تیمّم کند.
مسأله 662ـ کسى که به واسطه نداشتن آب یا عذر دیگرى تیمّم کند بعد از پیدا شدن آب یا برطرف شدن عذر، تیمّم او خود به خود باطل مى شود.
مسأله 663ـ تمام کارهایى که وضو را باطل مى کند تیمّم بدل از وضو را هم باطل مى کند و تمام کارهایى که غسل را باطل مى کند تیمّم بدل از غسل را هم باطل مى نماید.
مسأله 664ـ هرگاه چند غسل بر انسان واجب شود و نتواند غسل کند یک تیمّم به قصد همه آنها کافى است.
مسأله 665ـ هرگاه به جاى غسل تیمّم کند لازم نیست وضو بگیرد، یا تیمّم دیگرى بدل از وضو کند، خواه غسل جنابت باشد یا غسلهاى دیگر، ولى احتیاط مستحب آن است که در غسلهاى دیگر وضو بگیرد یا اگر نمى تواند تیمّم دیگرى بدل از وضو کند.
مسأله 666ـ هرگاه به جاى غسل تیمّم کند و بعد کارى که وضو را باطل مى کند انجام دهد براى نمازهاى بعد فقط باید وضو بگیرد و اگر نمى تواند وضو بگیرد به جاى آن تیمّم کند.
مسأله 667ـ کسى که وظیفه اش تیمّم است اگر براى کارى تیمّم کند تا تیمّم و عذر او باقى است مى تواند تمام کارهایى را که وضو و غسل در آن شرط است به جا آورد، حتّى اگر تیمّم را به خاطر تنگى وقت نماز گرفته باشد دست گذاردن روى خط قرآن و مانند آن براى او جایز است.
مسأله 668ـ نمازهایى را که با تیمّم خوانده اعاده و قضا ندارد، ولى در چند مورد احتیاط مستحب آن است که نمازهاى خود را اعاده کند: اوّل در جایى که آب نداشته یا مانع از استعمال آب داشته و عمداً خود را جُنُب کرده و با تیمّم نماز خوانده است. دوم در جایى که عمداً به جستجوى آب نرود و در تنگى وقت با تیمّم نماز بخواند و بعد بفهمد اگر جستجو مى کرد آب پیدا مى شد. سوم آن که مى دانسته یا گمان داشته که دسترسى به آب ندارد و آبى را که داشته ریخته و تلف کرده است.
