موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
▲مستحبّات دفن (مسئله 588 تا 593
مسأله 588ـ مستحبّ است به امید این که مطلوب پروردگار باشد امور زیر را در دفن میّت رعایت کنند:
1ـ قبر را به اندازه قامت انسان متوسط گود کنند.
2ـ میّت را در نزدیکترین قبرستان دفن نمایند، مگر آن که قبرستان دورتر، از جهتى بهتر باشد، مثل این که افراد خوب در آنجا دفن شده اند، یا مردم براى فاتحه بیشتر به آنجا مى روند.
3ـ هنگام دفن، جنازه را در چند قدمى قبر بر زمین بگذارند و تا سه مرتبه، کم کم نزدیک ببرند و در مرتبه چهارم وارد قبر کنند.
4ـ اگر میّت مرد است او را از طرف سر وارد قبر کنند و اگر زن است از طرف عرض بدن و به هنگام وارد کردن او پارچه اى روى قبر بگیرند.
5ـ جنازه را با آرامى از تابوت بردارند و با آرامى وارد قبر کنند، و دعاهایى که دستور داده شده پیش از دفن و موقع دفن بخوانند.
6ـ قبر لحد داشته باشد، یعنى آن راطورى بسازند که خاک روى بدن میّت نریزد،به این ترتیب که قسمت پایین قبررا باریکتر کنند و بعد از گذاشتن میّت در قبر، بالاى آن خشت یا آجر بچینند و یا طرف قبله قبر را کمى از پایین توسعه دهند به اندازه اى که میّت در آن قرار بگیرد.
7ـ پشت سر میّت مقدارى خاک یا خشت بگذارند که وقتى او را به طرف راست مى خوابانند به عقب برنگردد.
8ـ بعد از گذاشتن در قبر، گره کفن را باز کنند و صورت میّت را روى خاک بگذارند و بالشى از خاک زیر سر او قرار دهند.
9ـ کسى که میّت را در قبر مى گذارد با طهارت و سربرهنه و پا برهنه باشد و غیر از خویشان میّت، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند: «اِنَّا لِلّهِ وَ اِنَّا اِلَیْهِ راجِعُونَ» و اگر میّت زن است کسى که با او محرم است او را در قبر بگذارد و اگر محرم نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند.
10ـ پیش از آن که «لحد» را بپوشانند دست راست به شانه میّت بزنند و او را حرکت دهند و سه مرتبه بگویند:
اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا فُلانَ ابْنِ فُلان (و به جاى فلان ابن فلان اسم میّت و پدرش را ببرند) مثلاً سه مرتبه بگویند: «اِسْمَعْ اِفْهَمْ یا مُحَمَّدَ بْنِ عَلِى» سپس به ترتیب زیر او را به عقاید حقّه اسلامى تلقین دهند و بگویند:
«هَلْ اَنْتَ عَلَى الْعَهْدِ الَّذِى فارَقْتَنا عَلَیْهِ مِنْ شَهادَةِ اَنْ لا اِلهَ إلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ سَیِّدُ النَّبِیّینَ وَ خاتَمُ الْمُرْسَلینَ وَ اَنَّ عَلِیَّاً اَمیرُ الْمُؤمِنینَ وَ سَیِّدُ الْوَصِیّینَ وَ اِمامٌ افْتَرَضَ اللّهُ طاعَتَهُ عَلَى الْعالَمینَ، وَ اَنَّ الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَ عَلِىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِىٍّ وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّد وَ مُوسَى بْنَ جَعْفَر وَ عَلِىَّ بْنَ مُوسى وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِىٍّ وَ عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّد وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِىٍّ وَ الْقائِمَ الحُجَّةَ الْمَهْدِىَّ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ اَئِمَّةُ الْمُؤمِنینَ وَ حُجَجُ اللّهِ عَلَى الْخَلْقِ اَجْمَعینَ، وَ اَئِمَّتُکَ اَئِمَّةُ هُدىً اَبْرارٌ یا فُلانَ بْنَ فُلان (و به جاى فلان بن فلان، اسم میّت و پدرش را بگویند) و بعد بگویند: اِذا اَتاکَ الْمَلَکانِ الْمُقَرَّبانِ رَسُولَیْنَ مِنْ عِنْدِ اللّهِ تَبارَکَ وَ تَعَالى وَ سَئَلاکَ عَنْ رَبِّکَ وَ عَنْ نَبِیِّکَ وَ عَنْ دینِکَ وَ عَنْ کِتابِکَ وَ عَنْ قِبْلَتِکَ وَ عَنْ اَئِمَّتِکَ فَلاْ تَخَفْ وَ لا تَحْزَنْ وَ قُلْ فى جَوابِهِما: اَللّهُ رَبِّى وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَبِیّى وَ الاْسْلامُ دِینى وَ الْقُرآنُ کِتابى وَ الْکَعْبَةُ قِبْلَتى وَ اَمیرُالْمُؤمِنینَ عَلِىُّ بْنُ اَبى طالِب اِمامى وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ الُْمجْتَبى اِمامِى وَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِىٍّ الشَّهیدُ بِکَرْبَلاءَ اِمامى وَ عَلِىٌّ زَیْنُ الْعابِدینَ اِمامى وَ مُحَمَّدٌ الْباقِرُ اِمامى وَ جَعْفَرٌ الصّادِقُ اِمامى وَ مُوسَى الْکاظِمُ اِمامى وَ عَلِىٌّ الرِّضا اِمامى وَ مُحَمَّدٌ الْجَوادُ اِمامى وَ عَلِىٌّ الْهادِىُ اِمامى وَ الْحَسَنُ الْعَسْکَرِىُّ اِمامى وَ الْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ اِمامى هؤُلآءِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ اَئِمَّتی وَ سادَتی وَ قادَتی وَ شُفَعائی، بِهِمْ اَتَوَلّى وَ مِنْ اَعْدآئِهِمْ اَتَبَرَّءُ فِى الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ، ثُمَّ اعْلَم یا فُلانَ بْنَ فُلان (و به جاى فلان بن فلان، اسم میّت و پدرش را بگویند) بعد بگویند: إِنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى نِعْمَ الرَّبُّ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ وَ اَنَّ عَلِىَّ بْنَ اَبیطالِب وَ اَوْلادَهُ الْمَعْصُومینَ الاْئِمَّةَ الإثْنَى عَشَرَ نِعْمَ الاْئِمَّةُ وَ أَنَّ مَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَقٌّ وَ أَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ سُؤالَ مُنْکَر وَ نَکیر فِى الْقَبْرِ حَقٌّ وَ الْبَعْثَ حَقٌّ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَ الْمیزانَ حَقٌّ وَ تَطایُرَ الْکُتُبِ حَقٌّ وَ أَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ السّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فیهَا وَ أَنَّ اللّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِى الْقُبُورِ. پس بگویند: اَفَهِمْتَ یا فُلانُ (و به جاى فلان اسم میّت را بگوید) پس از آن بگویند: ثَبَّتَکَ اللّهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ وَ هَدَاکَ اللّهُ اِلى صِراط مُسْتَقیم عَرَّفَ اللّهُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَولِیائِکَ فِى مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ. پس بگویند: اَللّهُمَّ جافِ الاْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ اَصْعِدْ بِرُوحِهِ اِلَیْکَ وَ لَقِّهِ مِنْکَ بُرْهاناً اَللّهُمَّ عَفْوَکَ عَفْوَکَ».
11ـ قبر را به صورت مربع مستطیل بسازند به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه اى روى آن بگذارند که شناخته شود و روى قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب، کسانى که حاضرند دستها را بر قبر گذارند انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره «إنّا انزلناه» بخوانند وبراى میّت طلب آمرزش کنند. 12ـ این دعا را بعد از آن بخوانند: «اَللّهُمَّ جافِ الاْرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اَصْعِدْ اِلَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَ اَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ».
مسأله 589ـ مستحبّ است صاحبان عزا را تسلیت گویند، امّا اگر مدّتى گذشته است و خاطره مصیبت فراموش شده و به واسطه تسلیت مصیبت یادشان مى آید ترک آن بهتر است و نیز شایسته است تا سه روز براى اهل خانه میّت غذا بفرستند.
مسأله 590ـ سزاوار است انسان در مرگ خویشاوندان، مخصوصاً در مرگ فرزند شکیبایى را از دست ندهد و هر وقت میّت را یاد مى کند «اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ» بگوید و براى میّت قرآن بخواند و طلب آمرزش کند.
مسأله 591ـ جایز نیست انسان در مرگ کسى صورت و بدن خود را بخراشد، و به خود لطمه بزند، و پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر نیز، جایز نیست.
مسأله 592ـ هرگاه مرد در مرگ زن یا فرزند، لباس خود را پاره کند یا زن در عزاى میّت صورت خود را بخراشد بطورى که خون بیاید، یا موى خود را بکند، بنابر احتیاط واجب باید مانند کفّاره قسم را بدهد، یعنى یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر راطعام دهد و یا آنها را بپوشاند، بلکه اگر خون هم نیاید به این دستور عمل نماید.
مسأله 593ـ احتیاط واجب آن است که در گریه بر میّت صدا را خیلى بلند نکنند.
