موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
حجّ تمتّع
مسأله ۱۴۴ ـ حجّ تمتّع از دو عبادت تشكیل مى شود:
اوّل: عمره.
دوم: حجّ.
ولى گاهى حجّ تمتّع به خصوص عبادت دوم گفته مى شود، و در حجّ تمتّع واجب است عمره آن پیش از حجّ به جا آورده شود.
مسأله ۱۴۵ ـ پنج چیز در عمره تمتّع واجب است:
اوّل: احرام از یكى از میقاتها.
دوم: طواف دور خانه خدا.
سوم: نماز طواف.
چهارم: سعى ـ رفت و آمد ـ بین صفا و مروه.
پنجم: تقصیر.
و تفصیل این پنج چیز خواهد آمد.
مسأله ۱۴۶ ـ بر مكلف واجب است خود را براى انجام مناسك حجّ آماده سازد.
و واجبات حجّ یازده چیز است كه اجمال آنها در ذیل و تفصیل آنها به تدریج خواهد آمد:
اوّل: احرام بستن از مكّه.
دوم: وقوف در عرفات.
سوم: وقوف در مزدلفه (مشعرالحرام).
چهارم: رمى جمره عقبه.
پنجم: قربانى.
ششم: حلق یا تقصیر.
هفتم: طواف خانه خدا پس از بازگشت به مكّه.
هشتم: نماز طواف.
نهم: سعى ـ رفت و آمد ـ بین صفا و مروه.
دهم: بیتوته در منى شب یازدهم و دوازدهم ذى الحجّه، و در بعضى از حالات، بودن در شب سیزدهم نیز واجب است كه بیانش خواهد آمد.
یازدهم: رمى جمره هاى اولى و وسطى و عقبه در روزهاى یازدهم و دوازدهم، بلكه ـ بنابر احتیاط ـ رمى آنها در روز سیزدهم نیز واجب است در صورتى كه شب سیزدهم را در منى مانده باشد.
این واجبات یازده گانه حجّ بود، و براى حلال شدن زن، طواف نساء و نماز آن نیز واجب است.
مسأله ۱۴۷ ـ در حجّ تمتّع چند چیز شرط است:
اوّل: نیت، یعنى این كه قصد كند حجّ تمتّع را براى تقرّب به خداوند متعال به جا مى آورد، پس اگر نیت حجّ دیگرى نماید یا در نیت تردید داشته باشد، و یا به جهتى غیر از تقرّب به خداوند متعال به جا آورد، حجّش صحیح نخواهد بود.
دوم: آن كه عمره تمتّع و حجّ آن، هر دو، در ماه هاى حجّ ـ شوال و ذى القعده و ذى الحجّه ـ به جا آورده شوند، پس اگر جزئى از عمره تمتّع پیش از ماه شوال به جا آورده شود آن عمره صحیح نخواهد بود.
سوم: آن كه عمره تمتّع و حجّ آن در یك سال به جا آورده شوند، بنابراین اگر عمره را به جا آورد و حجّ را تا سال بعد به تأخیر اندازد حجّ تمتّع صحیح نخواهد بود، چه تا سال بعد در مكّه بماند و چه به اهلش برگردد و در سال بعد دوباره به مكّه بیاید، و چه از احرام عمره با تقصیر نمودن خارج شود و چه در احرام تا سال بعد بماند.
چهارم: آن كه احرام حجّ تمتّع، در حال اختیار، از خود مكّه باشد، و بهترین موضع، مقام حضرت ابراهیم((علیه السلام)) یا داخل حجر حضرت اسماعیل((علیه السلام)) است، و چنانچه نتواند از خود مكّه احرام ببندد، از هرجا كه بتواند باید محرم شود.
پنجم: آن كه تمامى اعمال عمره تمتّع و حجّ آن را یك شخص از طرف یك شخص به جا آورد، بنابراین اگر دو نفر براى انجام حجّ تمتّع ـ از مرده یا زنده ـ اجیر شوند كه یكى از آنها عمره آن را و دیگرى حجّش را به جا آورد، صحیح نخواهد بود، و همچنین اگر یك نفر حجّ تمتّع را به جا آورد ولى عمره آن را از طرف یك شخص و حجّ آن را از طرف شخص دیگرى قرار دهد، صحیح نخواهد بود.
مسأله ۱۴۸ ـ هنگامى كه شخص اعمال عمره تمتّع را به جا آورد، واجب است پس از آن اعمال حجّ تمتّع را به جا آورد، و جایز نیست از مكّه براى غیر انجام مناسك حجّ خارج شود، مگر در صورتى كه بیرون رفتنش به جهت حاجتى باشد و ترس فوت و نرسیدن به اعمال حجّ را نداشته باشد، و در این صورت واجب است احرام حجّ را از مكّه ببندد و بیرون رود، و بنابر اقوى بازگشت دوباره اش به مكّه ـ پیش از عرفات ـ لازم نیست اگرچه احوط است.
و هركسى كه عمره تمتّع را به جا آورد جایز نیست حجّ را به اختیار ترك كند اگرچه حجّ مستحبى باشد، بلى، اگر متمكّن نباشد حجّ را به جا آورد، احتیاط واجب آن است كه عمره انجام شده را عمره مفرده قرار دهد و طواف نساء و نماز آن را به جا آورد.
مسأله ۱۴۹ ـ همچنان كه بیرون رفتن از مكّه پس از انجام عمره تمتّع جایز نیست، بیرون رفتن در اثناى انجام آن نیز جایز نیست، بنابراین اگر مكلّف پیش از وارد شدنش به مكّه بداند كه پس از وارد شدن به مكّه نیاز به خارج شدن از آن جا را دارد ـ مانند كاروان دارهاى حجّ ـ مى تواند نخست با احرام عمره مفرده وارد مكّه شود و اعمال آن را به جا آورد، و پس از خروج از احرام، جهت انجام كارها از مكّه خارج شود و كارهایش را انجام دهد، و پس از آن، احرام عمره تمتّع را ببندد و وارد مكّه شود و اعمال آن را به جا آورد، و گذشتن یك ماه از عمره مفرده اى كه قبل به جا آورده در صحت عمره تمتّع معتبر نیست همان طور كه در مسأله (۱۳۴) گذشت.
مسأله ۱۵۰ ـ مقصود از حرمت بیرون رفتن از مكّه پس از انجام عمره تمتّع یا در اثناى انجام آن، رفتن به جایى است كه جزء محلّه هاى مكّه شمرده نشود، بنابراین رفتن به جایى كه جزء آنها شمرده شود ـ اگرچه از محلّه هاى جدید باشد و جزء مكّه قدیم نباشد ـ اشكالى ندارد، بلى، رفتن به محلّه هاى جدیدى كه خارج از حرم باشد جایز نیست.
مسأله ۱۵۱ ـ اگر شخص پس از به جا آوردن عمره بدون احرام، از مكّه بیرون رفت، بازگشت او به مكّه دو صورت دارد:
اوّل: آن كه بازگشتش پیش از گذشتن ماهى باشد كه عمره را در آن انجام داده است كه در این صورت همان عمره سابق براى او كفایت مى كند، و لازم است بدون احرام وارد مكّه شود، و از آن جا براى حجّ احرام ببندد و به طرف عرفات حركت كند.
دوم: آن كه بازگشتش پس از تمام شدن ماهى باشد كه عمره را در آن به جا آورده، كه در این صورت لازم است عمره را دوباره به جا آورد.
مسأله ۱۵۲ ـ كسى كه وظیفه اش حجّ تمتّع است جایز نیست به حجّ افراد یا قران عدول نماید، مگر در صورتى كه پس از شروع به عمره تمتّع، وقتش به اندازه اى تنگ شود كه نتواند عمره را تمام نموده و خود را به حجّ برساند، كه در این صورت باید نیت خود را به نیت حجّ افراد تبدیل نموده و عمره را ترك كند و به حجّ برود و پس از حجّ عمره مفرده به جا آورد.
و میزان در تنگى وقت كه این عدول را جایز مى كند، بیم از دست رفتن مقدار ركن از وقوف اختیارى عرفات است.
مسأله ۱۵۳ ـ كسى كه وظیفه اش حجّ تمتّع است، چنانچه پیش از شروع به عمره بداند كه وقتش گنجایش اعمال عمره و رسیدن به حجّ را ندارد، جایز نیست از ابتدا به حجّ افراد یا قران عدول نماید، بلكه واجب است حجّ را تا سال آینده تأخیر بیندازد.
مسأله ۱۵۴ ـ هرگاه در وسعت وقت براى عمره تمتّع احرام ببندد و عمداً طواف و سعى را آن قدر تأخیر اندازد كه وقت كافى براى انجام آنها و رسیدن به حجّ ـ یعنى رسیدن به مقدار ركن از وقوف اختیارى عرفات ـ نماند، عمره اش باطل مى شود و عدول به حجّ افراد براى او كفایت نمى كند، ولى احوط و اولى این است كه آن عمره را به صورت عمره مفرده به اتمام برساند.
