موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
معامله سلف
مسأله ۲۱۳۸ ـ معامله سلف آن است كه مشترى به پول نقد جنسى را كه در ذمّه است بخرد ، كه بعد از مدّتى آن جنس را تحویل بگیرد ، و این معامله عكس نسیه است.
و اگر بگوید: این پول را مى دهم كه مثلا بعد از شش ماه فلان جنس در ذمّه را بگیرم ، و فروشنده بگوید: قبول كردم ، یا فروشنده پول را بگیرد و بگوید: فلان جنس در ذمّه را فروختم كه بعد از شش ماه تحویل بدهم ، معامله صحیح است.
مسأله ۲۱۳۹ ـ اگر طلا یا نقره را ـ چه پول باشد و چه غیر پولـ سلف بفروشد و عوض آن را طلا یا نقره بگیرد ـ چه پول باشد و چه غیر پولـ معامله باطل است ، ولى اگر جنس یا پولى را كه از جنس طلا و نقره نیست ، سلف بفروشد و عوض آن را جنس یا طلا یا نقره بگیرد ـ چه پول باشد و چه غیر پولـ معامله صحیح است.
شرایط معامله سلف
مسأله ۲۱۴۰ ـ معامله سلف هفت شرط دارد:
(اوّل) خصوصیاتى را كه قیمت جنس به واسطه آنها فرق مى كند معین نمایند ، و تعیین آنها به اندازه اى كه در عرف عام بگویند خصوصیات آن معلوم شده كافیست ، و در اجناسى كه اوصاف و خصوصیات آنها به غیر از دیدن معین نمى شود ـ مانند جواهرات و امثال آن ـ معامله سلف صحیح نیست.
(دوم) پیش از آن كه خریدار و فروشنده از هم جدا شوند ، خریدار تمام قیمت را به فروشنده بدهد ، یا به مقدار قیمت آن از فروشنده طلبكار باشد ، و آن طلب نقد یا مدّت دارى باشد كه مدّت آن رسیده باشد ، و طلب خود را بابت قیمت جنس حساب كند و او قبول نماید ، و چنانچه مقدارى از قیمت آن را بدهد ، معامله نسبت به آن مقدار صحیح است و فروشنده حقّ فسخ معامله را دارد.
(سوم) مدّت را به طورى كه كاملا معلوم باشد معین كنند ، و اگر ـ مثلا ـ بگوید: تا اوّل خرمن جنس را تحویل مى دهم ، چون مدّت كاملا معلوم نشده ، معامله باطل است.
(چهارم) وقتى را براى تحویل جنس معین كنند كه فروشنده بتواند در آن وقت آن جنس را تحویل دهد.
(پنجم) جاى تحویل جنس را معین نمایند در صورتى كه اختلاف امكنه موجب دشوارى تسلیم یا خسارت مالى بشود ولى اگر از قرائن جاى آن معلوم باشد ، لازم نیست اسم آن جا را ببرند.
(ششم) مقدار جنس را به وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معین كنند ، و جنسى را هم كه معمولا با دیدن معامله مى كنند ، اگر سلف بفروشند اشكال ندارد ، ولى باید مثل بعضى از اقسام گردو و تخم مرغ تفاوت افراد آن به قدرى كم باشد كه مردم به آن اهمیت ندهند.
(هفتم) چیزى را كه مى فروشند ، چنانچه از اجناسى باشد كه با وزن یا پیمانه فروخته مى شوند ، عوض آن از همان جنس نباشد ، مثلا گندم را به گندم سلفاً نمى توان فروخت.
احكام معامله سلف
مسأله ۲۱۴۱ ـ انسان نمى تواند جنسى را كه سلف خریده ، پیش از تمام شدن مدت به غیر فروشنده اش بفروشد ، و همچنین به فروشنده بنابر احتیاط واجب ، و بعد از تمام شدن مدّت اگر چه آن را تحویل نگرفته باشد ، فروختن آن اشكال ندارد ، ولى در صورتى كه به فروشنده به جنس ثمن بفروشد ، نباید به بیشتر از ثمن بفروشد ، و فروختن اجناسى كه با وزن یا پیمانه فروخته مى شود ، پیش از تحویل گرفتن آن جایز نیست ، ولى اگر به بیشتر از سرمایه اش نفروشد مانعى ندارد.
مسأله ۲۱۴۲ ـ در معامله سلف اگر فروشنده جنسى را كه معامله كرده در موعدش بدهد ، مشترى باید قبول كند ، و نیز اگر بهتر از آنچه معامله كرده بدهد و طورى باشد كه از همان جنس حساب شود ، مشترى باید قبول نماید.
مسأله ۲۱۴۳ ـ اگر جنسى را كه فروشنده مى دهد پست تر از جنسى باشد كه معامله كرده ، مشترى مى تواند قبول نكند.
مسأله ۲۱۴۴ ـ اگر فروشنده به جاى جنسى كه معامله كرده ، جنس دیگرى بدهد ، در صورتى كه مشترى راضى شود ، اشكال ندارد.
مسأله ۲۱۴۵ ـ اگر جنسى را كه سلف فروخته ، در موقعى كه باید آن را تحویل دهد ، نایاب شود و نتواند آن را تهیه كند ، مشترى مى تواند صبر كند تا تهیه نماید ، یا معامله را به هم بزند و چیزى را كه داده پس بگیرد.
مسأله ۲۱۴۶ ـ اگر جنسى را بفروشد و قرار بگذارد كه بعد از مدّتى تحویل دهد و ثمن آن را هم بعد از مدّتى بگیرد ، معامله باطل است.
