موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

3 ـ گنج

مسأله ۱۸۲۴ ـ مالى كه در زمین یا درخت یا كوه یا دیوار پنهان باشد و كسى آن را پیدا كند و طورى باشد كه مردم به آن گنج بگویند ، در صورتى كه به مقدار نصاب باشد ، باید خمس آن را بدهد.

 

مسأله ۱۸۲۵ ـ اگر انسان در زمینى كه ملك كسى نیست گنجى پیدا كند ، مال خود اوست و باید خمس آن را بدهد.

 

مسأله ۱۸۲۶ ـ نصاب گنج اگر نقره باشد صد و پنج مثقال نقره مسكوك ، و اگر طلا باشد پانزده مثقال طلاى مسكوك است ، یعنى اگر قیمت آنچه كه از این دو به دست مى آورد به حدّ نصاب برسد ، باید خمس آن را بعد از كم كردن مخارجى كه براى آن كرده بدهد ، و اگر از غیر طلا و نقره باشد ـ بنابر احتیاط واجب ـ هر چند به یكى از این دو حدّ نرسد ، باید بعد از كم كردن مخارج خمس را بدهد.

 

مسأله ۱۸۲۷ ـ اگر در زمینى كه از دیگرى خریده گنجى پیدا كند و بداند مال كسانى كه قبلا مالك آن زمین بوده اند نیست ، مال خود او مى شود و باید خمس آن را بدهد ، ولى اگر احتمال دهد كه مال یكى از آنان است ، بنابر احتیاط باید به او اطلاع دهد ، و چنانچه معلوم شود مال او نیست ، به كسى كه پیش از او مالك زمین بوده اطّلاع دهد ، و به همین ترتیب به تمام كسانى كه پیش از او مالك زمین بوده اند خبر دهد ، و اگر معلوم شود مال هیچ یك از آنان نیست ، مال خود او مى شود و باید خمس آن را بدهد.

 

مسأله ۱۸۲۸ ـ اگر در ظرفهاى متعدّدى كه در یك جا دفن شده مالى پیدا كند كه قیمت آنها روى هم صد و پنج مثقال نقره مسكوك در نقره یا پانزده مثقال طلاى مسكوك در طلا باشد ، باید خمس آن را بدهد ، ولى چنانچه در چند جا پیدا كند ، هر كدام از آنها كه قیمتش به این مقدار برسد ، باید خمس آن را بدهد ، و آنچه كه قیمت آن به این مقدار نرسیده است خمس ندارد ، ولى اگر گنج پیدا شده غیر از طلا و نقره باشد در هر دو صورت ـ بنابر احتیاط واجب ـ بدون ملاحظه نصاب خمس آن را بدهد.

 

مسأله ۱۸۲۹ ـ اگر دو نفر گنجى پیدا كنند كه از نقره یا طلا باشد ، در صورتى كه قیمت آن به صد و پنج مثقال نقره مسكوك در نقره یا پانزده مثقال طلاى مسكوك در طلا برسد ، اگر چه سهم هر یك آنان به این مقدار نباشد ، بنابر احتیاط واجب خمس آن را بدهند ، و همچنین در صورتى كه از غیر طلا و نقره باشد اگر چه به حدّ نصاب نرسد.

 

مسأله ۱۸۳۰ ـ اگر كسى حیوانى را بخرد و در شكم آن مالى پیدا كند ، در صورتى كه آن حیوان تحت تربیت فروشنده بوده ، مانند ماهیهایى كه پرورش مى دهند یا چهارپایى را كه در خانه یا باغ علوفه مى دهند ، واجب است به فروشنده خبر دهد و اگر معلوم شود مال او نیست ، مال خریدار است ، و چنانچه در مخارج سالش صرف نشود باید خمس آن را بدهد ، و در غیر این صورت مانند ماهیى كه صیاد از دریا صید كرده یا حیوانى را كه از صحرا صید كرده باشد ، اگر احتمال عقلایى بدهد كه مال فروشنده است ـ بنابر احتیاط واجب ـ به او خبر دهد ، و اگر معلوم شد مال او نیست مال خریدار است ، و چنانچه در مخارج سالش صرف نشود باید خمس آن را بدهد.