موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
نماز قضا
مسأله ۱۳۷۸ ـ كسى كه نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده باید قضاى آن را به جا آورد ، اگر چه در تمام وقت نماز خواب مانده ، یا به واسطه مستى یا بى هوشى كه به اختیار او بوده نماز نخوانده باشد ، و نمازهایى را كه زن در حال حیض یا نفاس نخوانده قضا ندارد ، چه نمازهاى یومیه باشد چه غیر آن ، ولى در نماز آیات براى زلزله و رعد و برق بنابر احتیاط واجب بدون نیت ادا و قضا بجا آورد.
مسأله ۱۳۷۹ ـ اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازى را كه خوانده باطل بوده ، باید قضاى آن را به جا آورد.
مسأله ۱۳۸۰ ـ كسى كه نماز قضا دارد باید در خواندن آن كوتاهى نكند ، ولى واجب نیست فوراً آن را به جا آورد.
مسأله ۱۳۸۱ ـ كسى كه نماز قضا دارد مى تواند نماز مستحبّى بخواند.
مسأله ۱۳۸۲ ـ اگر انسان احتمال دهد كه نماز قضایى دارد ، یا نمازهایى را كه خوانده صحیح نبوده ، احتیاط مستحبّ آن است كه قضاى آنها را به جا آورد.
مسأله ۱۳۸۳ ـ در قضاى نمازهاى یومیه ترتیب لازم نیست ، مگر در نمازهایى كه در اداى آنها ترتیب هست ، مثل نماز ظهر و عصر ، یا مغرب و عشاء از یك روز ، اگر چه احتیاط مستحبّ در غیر اینها نیز مراعات ترتیب است.
مسأله ۱۳۸۴ ـ اگر بخواهد قضاى چند نماز غیر یومیه مانند نماز آیات را بخواند ، یا مثلا بخواهد قضاى یك نماز یومیه و چند نماز غیر یومیه را بخواند ، لازم نیست آنها را به ترتیب به جا آورد.
مسأله ۱۳۸۵ ـ اگر ترتیب نمازهایى را كه نخوانده فراموش كند ،احتیاط مستحبّ آن است كه طورى آنها را بخواند كه یقین كند به ترتیبى كه قضا شده به جا آورده است ، مثلا اگر قضاى یك نماز ظهر و یك نماز مغرب بر او واجب است و نمى داند كدام اوّل قضا شده ، اوّل یك نماز مغرب و بعد از آن یك نماز ظهر و دوباره نماز مغرب را بخواند ، یا اوّل یك نماز ظهر و بعد از آن یك نماز مغرب ، و دوباره نماز ظهر را بخواند تا یقین كند هر كدام را كه اوّل قضا شده اوّل خوانده است.
مسأله ۱۳۸۶ ـ اگر نماز ظهر یك روز و نماز عصر روز دیگر ، یا دو نماز ظهر ، یا دو نماز عصر از او قضا شده و نمى داند كدام اوّل قضا شده است ، چنانچه دو نماز چهار ركعتى بخواند به نیت این كه اوّلى قضاى نماز روز اوّل و دومى قضاى نماز روز دوم باشد ، در حاصل شدن ترتیب كافیست.
مسأله ۱۳۸۷ ـ اگر یك نماز ظهر و یك نماز عشاء ، یا یك نماز عصر و یك نماز عشاء از او قضا شود و نداند كدام اوّل قضا شده است ، احتیاط مستحبّ آن است كه طورى آنها را بخواند كه ترتیب حاصل شود ، و براى یقین به حصول ترتیب ـ مثلا اگر یك نماز ظهر و یك نماز عشاء از او قضا شده و اوّلى آنها را نمى داند ـ مى تواند اوّل یك نماز ظهر و بعد از آن یك نماز عشاء و دوباره یك نماز ظهر بخواند ، یا اوّل یك نماز عشاء بعد یك نماز ظهر و دوباره یك نماز عشاء بخواند.
مسأله ۱۳۸۸ ـ كسى كه مى داند یك نماز چهار ركعتى نخوانده ولى نمى داند نماز ظهر است یا نماز عصر ، اگر یك نماز چهار ركعتى به نیت قضاى نمازى كه نخوانده به جا آورد كافیست ، و همچنین است اگر نداند نمازى كه نخوانده ظهر است یا عشاء ، و در این صورت نسبت به جهر و اخفات مخیر مى باشد.
مسأله ۱۳۸۹ ـ كسى كه پنج نماز پشت سر هم از او قضا شده و نمى داند اوّلى آنها كدام است ، چنانچه نُه نماز به ترتیب بخواند ـ مثلا از نماز صبح شروع كند و بعد از آن كه ظهر و عصر و مغرب و عشاء را خواند ، دو مرتبه نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب را بخواند ـ یقین به ترتیب حاصل نموده است ، و اگر شش نماز پشت سر هم از او قضا شده و اوّلى آنها را نمى داند ، براى یقین به حصول ترتیب ده نماز به ترتیب قضا كند ، و همین طور براى هر یك نمازى كه به نمازهاى قضاى او اضافه مى شود ، در صورتى كه پشت سر هم قضا شده باشد ، یك نماز بر مقدارى كه گفته شد اضافه نماید تا یقین به حصول ترتیب پیدا شود.
مسأله ۱۳۹۰ ـ كسى كه مى داند نمازهاى پنجگانه او هر كدام از یك روز قضا شده و ترتیب آنها را نمى داند ، بهتر این است كه نماز پنج شبانه روز را بخواند ، و اگر شش نماز از شش روز از او قضا شده نماز شش شبانه روز را بخواند ، و همچنین براى هر نمازى كه به نمازهاى قضاى او اضافه شود ، یك شبانه روز بیشتر بخواند ، و به این كیفیت یقین پیدا مى كند كه به ترتیبى كه قضا شده به جا آورده است.
مثلا اگر هفت نماز از هفت روز نخوانده باشد ، نماز هفت شبانه روز را قضا نماید ، و كفایت مى كند براى هر روزى ، اگر در حضر و آن چه در حكم آن است فوت شده باشد ، یك نماز دو ركعتى و یك نماز سه ركعتى و یك نماز چهار ركعتى مردّد بین ظهر و عصر و عشاء به جا آورد ، و اگر در سفر فوت شده باشد ، یك نماز دو ركعتى مردّد بین صبح و ظهر و عصر و عشاء و یك نماز سه ركعتى به جا آورد.
مسأله ۱۳۹۱ ـ كسى كه مثلا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمى داند یا فراموش كرده ـ مثلا نمى داند كه سه یا چهار یا پنج نماز بوده ـ چنانچه مقدار كمتر را بخواند كافیست ، ولى احتیاط مستحبّ این است كه به قدرى نماز بخواند كه یقین كند تمام آنها را خوانده است ، مخصوصاً در صورتى كه یقین به مقدار داشته و بعد از آن مقدار را فراموش كرده باشد.
مسأله ۱۳۹۲ ـ كسى كه فقط یك نماز قضا از روزهاى پیش دارد ، احتیاط مستحبّ این است كه ـ در صورت امكان ـ اوّل آن را بخواند ، بعد مشغول نماز آن روز شود ، و نیز اگر از روزهاى پیش نماز قضا ندارد ولى یك نماز یا بیشتر از همان روز از او قضا شده است ، مستحبّ است كه ـ در صورت امكان ـ نماز قضاى آن روز را پیش از نماز ادا بخواند ، و در هر دو صورت اگر وقت فضیلت نماز یومیه فوت مى شود بهتر آن است كه نماز یومیه را مقدّم بدارد.
مسأله ۱۳۹۳ ـ اگر در بین نماز یادش بیاید كه یك نماز یا بیشتر از همان روز از او قضا شده ، یا فقط یك نماز قضا از روزهاى پیش دارد ، چنانچه وقت وسعت دارد و ممكن است نیت را به نماز قضا برگرداند ،احتیاط مستحبّ این است كه نیت نماز قضا كند ، مثلا اگر در نماز ظهر پیش از ركوع ركعت سوم یادش بیاید كه نماز صبح آن روز قضا شده ، در صورتى كه وقت نماز ظهر تنگ نباشد ، نیت را به نماز صبح برگرداند و آن را دو ركعتى تمام كند بعد ظهر را بخواند ، ولى اگر وقت تنگ است یا نمى تواند نیت را به نماز قضا برگرداند ـ مثل آن كه در ركوع ركعت سوم نماز ظهر یادش بیاید كه نماز صبح را نخوانده ، چون اگر بخواهد نیت نماز صبح كند ، یك ركوع كه ركن است زیاد مى شود ـ نباید نیت را به قضاى صبح برگرداند.
مسأله ۱۳۹۴ ـ اگر از روزهاى گذشته نمازهاى قضا دارد و یك نماز یا بیشتر هم از همان روز از او قضا شده ، چنانچه براى قضاى تمام آنها وقت ندارد یا نمى خواهد همه را در آن روز بخواند ، مستحبّ است نماز قضاى آن روز را پیش از نماز ادا بخواند ، و احتیاط مستحبّ این است كه بعد از خواندن قضاى نمازهاى سابق ، دوباره نماز قضایى را كه در آن روز پیش از نماز ادا خوانده به جا آورد.
مسأله ۱۳۹۵ ـ تا انسان زنده است اگر چه از قضاى نمازهاى خود عاجز باشد ، دیگرى نمى تواند نمازهاى او را قضا نماید.
مسأله ۱۳۹۶ ـ نماز قضا را با جماعت مى شود خواند ، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا ، و لازم نیست هر دو یك نماز را بخوانند ، مثلا اگر نماز قضاى صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند ، اشكال ندارد.
مسأله ۱۳۹۷ ـ مستحبّ است بچّه ممیز را ـ یعنى بچّه اى كه خوب و بد را مى فهمد ـ به نماز خواندن و عبادتهاى دیگر عادت دهند ، بلكه مستحبّ است او را به قضاى نمازها هم وادار نمایند.
نماز قضاى پدر كه بر پسر بزرگتر واجب است
مسأله ۱۳۹۸ ـ اگر پدر نمازهاى واجب خود را به جا نیاورده باشد ، و مى توانسته است قضا كند ـ و بنابر احتیاط ـ هر چند از روى نافرمانى ترك كرده باشد ، یا صحیح به جا نیاورده باشد ، بر پسر بزرگترش واجب است كه بعد از مرگش به جا آورد ، یا براى او اجیر بگیرد ، و قضاى نمازهاى مادر بر او واجب نیست هر چند احوط است.
مسأله ۱۳۹۹ ـ اگر پسر بزرگتر شكّ دارد كه پدرش نماز قضا داشته است یا نه ، چیزى بر او واجب نیست.
مسأله ۱۴۰۰ ـ اگر پسر بزرگتر بداند كه پدرش نماز قضا داشته و شكّ كند كه به جا آورده یا نه ، بنابر احتیاط واجب قضا نماید.
مسأله ۱۴۰۱ ـ اگر معلوم نباشد كه پسر بزرگتر كدام است ، قضاى نماز پدر بر هیچكدام از پسرها واجب نیست ، ولى احتیاط مستحبّ آن است كه به نحو وجوب كفائى به جا آورند یا نماز را بین خودشان قسمت كنند یا براى انجام آن قرعه بزنند.
مسأله ۱۴۰۲ ـ اگر میت وصیت كرده باشد كه براى نماز او اجیر بگیرند ، بعد از آن كه اجیر نماز او را به طور صحیح به جا آورد ، از پسر بزرگتر ساقط مى شود.
مسأله ۱۴۰۳ ـ اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر و مادر را بخواند ، باید به تكلیف خود عمل كند ، مثلاقضاى نماز صبح و مغرب وعشاء مادرش را باید بلندبخواند.
مسأله ۱۴۰۴ ـ كسى كه خودش نماز قضا دارد ، اگر نماز پدر و مادر را هم بخواهد قضا كند ، هر كدام را اوّل به جا آورد صحیح است.
مسأله ۱۴۰۵ ـ اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر نابالغ یا دیوانه باشد ، وقتى كه بالغ شد یا عاقل گردید ، باید نماز پدر را قضا نماید.
مسأله ۱۴۰۶ ـ اگر پسر بزرگتر پیش از آن كه نماز پدر را قضا كند بمیرد ، بر پسر دوم چیزى واجب نیست.
