موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
اذان و اقامه
مسأله ۹۲۵ ـ براى مرد و زن مستحبّ است پیش از نمازهاى واجب یومیه اذان و اقامه بگویند ، و براى نمازهاى دیگر واجب یا مستحبّ مشروع نیست ، ولى پیش از نماز عید فطر و قربان ، در صورتى كه به جماعت خوانده شود مستحبّ است سه مرتبه ندا داده شود «الصَّلاة» و در غیر این دو مانند نماز آیات ـ در صورت جماعت ـ رجاءً گفته شود.
مسأله ۹۲۶ ـ مستحبّ است بچّه اى كه به دنیا مى آید ، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند ، و بهتر آن است كه روز اوّل ولادت باشد.
مسأله ۹۲۷ ـ اذان هیجده جمله است:
«اَللّهُ اَكْبَرُ» چهار مرتبه «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ ، حَی عَلَى الصَّلاةِ ، حَی عَلَى الْفَلاحِ ، حَی عَلَى خَیرِ العَمَلِ ، اَللّهُ اَكْبَرُ ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ» هر یك دو مرتبه.
و اقامه هفده جمله است:
یعنى دو مرتبه «اَللّهُ اَكْبَرُ» از اوّل اذان، و یك مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ» از آخر آن كم مى شود، و بعد از گفتن «حَی عَلَى خَیرِ العَمَلِ» باید دو مرتبه «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» اضافه نمود.
مسأله ۹۲۸ ـ اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیا وَلِی اللّهِ» جزء اذان و اقامه نیست ، ولى چون ولایت آن حضرت مكمّل دین است ، شهادت به آن در هر حال و از جمله بعد از «اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمُّداً رَسُولُ اللّهِ» از أفضل قُربات است.
ترجمه اذان و اقامه
«اَللّهُ اَكْبَرُ» یعنى اللّه بزرگتر از آن است كه وصف شود «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ» یعنى شهادت مى دهم كه نیست خدایى ـ معبودى ـ به غیر از اللّه «اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ» یعنى شهادت مى دهم كه حضرت محمّد بن عبد الله (صلى الله علیه وآله وسلم) فرستاده خداست «حَی عَلَى الصَّلاةِ» یعنى بشتاب براى نماز «حَی عَلَى الْفَلاحِ» یعنى بشتاب براى رستگارى «حَی عَلَى خَیرِ العَمَلِ» یعنى بشتاب براى بهترین كارها «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» یعنى به تحقیق كه نماز بر پا شد (لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ) یعنى نیست معبودى مگر الله.
مسأله ۹۲۹ ـ بین جمله هاى اذان و اقامه باید خیلى فاصله نشود ، و اگر بین آنها بیشتر از معمول فاصله بیندازد باید دوباره آن را از سر بگیرد.
مسأله ۹۳۰ ـ اگر در اذان و اقامه صدا در گلو بیندازد ، چنانچه غنا شود ـ یعنى به طور آوازخوانى كه در مجلس لهو معمول است اذان و اقامه را بگوید ـ حرام است ، و اگر غنا نشود مكروه است.
مسأله ۹۳۱ ـ در دو نماز اذان مشروع نیست:
(اوّل) نماز عصر روز عرفه ـ كه روز نهم ذى حجّه است ـ در عرفات.
(دوم) نماز عشاء شب عید قربان براى كسى كه در مشعر الحرام باشد ، و در این دو نماز در صورتى اذان مشروع نیست كه با نماز قبلى هیچ فاصله نشود ، یا بین آنها كمى فاصله شود كه عرفاً بگویند دو نماز را با هم خوانده است.
مسأله ۹۳۲ ـ اگر براى نماز جماعتى اذان و اقامه گفته باشند ، كسى كه با آن جماعت نماز مى خواند ، نباید براى نماز خود اذان و اقامه بگوید.
مسأله ۹۳۳ ـ اگر براى خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده ، تا وقتى كه صفها به هم نخورده و جمعیت متفرّق نشده با شرایطى كه در مسأله بعد مى آید ، نمى تواند براى نماز خود اذان و اقامه بگوید.
مسأله ۹۳۴ ـ در جایى كه عدّه اى مشغول نماز جماعتند ، یا نماز آنها تازه تمام شده و صفها به هم نخورده است ، اگر انسان بخواهد فُرادى یا با جماعت دیگرى كه بر پا مى شود نماز بخواند ، با شش شرط اذان و اقامه از او ساقط مى شود. (و این سقوط به نحو عزیمت است یعنى نباید اذان و اقامه بگوید.)
(اوّل) آن كه نماز جماعت در مسجد باشد ، پس اگر در مسجد نباشد اذان و اقامه ساقط نیست.
(دوم) آن كه براى آن نماز ، اذان و اقامه گفته باشند.
(سوم) آن كه نماز جماعت باطل نباشد.
(چهارم) آن كه نماز او و نماز جماعت در یك مكان باشد ، پس اگر مثلاً نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد بر بام مسجد نماز بخواند ، اذان و اقامه ساقط نیست.
(پنجم) آن كه نماز او و نماز جماعت هر دو ادا باشند.
(ششم) آن كه وقت نماز او و نماز جماعت مشترك باشد ، مثلا هر دو نماز ظهر یا هر دو نماز عصر بخوانند ، یا نماز جماعت نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند ، یا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد.
مسأله ۹۳۵ ـ اگر در شرط سوم از شرطهایى كه در مسأله پیش ذكر شد شكّ كند ، یعنى شكّ كند كه نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان و اقامه از او ساقط است ، ولى اگر در به هم خوردن صفها یا تحقّق بقیه شرایط شكّ كند ، چنانچه حالت سابقه معلوم باشد ، باید بر طبق حالت سابقه عمل كند ، مثلا اگر در اثر تاریكى شب ، شكّ كند كه آیا صفوف متفرّق شده یا نه ، بنا بگذارد بر این كه متفرّق نشده و اذان و اقامه را نگوید ، و اگر شكّ كند كه آیا براى آن جماعت اذان و اقامه گفته شده یا نه ، بنا بگذارد بر این كه گفته نشده ، و اذان و اقامه را استحباباً بگوید ، و در صورتى كه حالت سابقه معلوم نیست اذان و اقامه را رجاءً بگوید.
مسأله ۹۳۶ ـ كسى كه اذان دیگرى را مى شنود مستحبّ است هر قسمتى را كه مى شنود بگوید ، و امّا نسبت به اقامه ، از «حَی عَلَى الصَّلاةِ» تا «قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ» را رجاءً بگوید ، و مستحبّ است بقیه را به قصد ذكر بگوید.
مسأله ۹۳۷ ـ كسى كه اذان و اقامه دیگرى را شنیده باشد ـ چه با او گفته باشد یا نه ـ در صورتى كه بین آن اذان و اقامه و نمازى كه مى خواهد بخواند زیاد فاصله نشده باشد ، مى تواند براى نماز خود اذان و اقامه نگوید.
مسأله ۹۳۸ ـ اگر مرد اذان زن را بشنود ، اذان از او ساقط نمى شود ، چه شنیدن با قصد لذّت باشد و چه بدون قصد لذّت.
مسأله ۹۳۹ ـ اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید ، ولى در نماز جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید كافیست.
مسأله ۹۴۰ ـ اقامه باید بعد از اذان گفته شود ، و اگر قبل از اذان گفته شود صحیح نیست ، و نیز در اقامه معتبر است كه در حال ایستادن و طهارت از حدث (با وضو یا غسل یا تیمّم) باشد.
مسأله ۹۴۱ ـ اگر جمله هاى اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید ، مثلا «حَی عَلَى الفَلاحِ» را پیش از «حَی عَلَى الصَّلاةِ» بگوید ، باید از جایى كه ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.
مسأله ۹۴۲ ـ باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد، و اگر بین آنها به قدرى فاصله دهد كه اذانى را كه گفته اذان این اقامه حساب نشود، مستحبّ است دوباره اذان و اقامه را بگوید ، و نیز اگر بین اذان و اقامه و بین نماز به قدرى فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحبّ است دوباره براى آن نماز اذان و اقامه بگوید.
مسأله ۹۴۳ ـ اذان و اقامه باید به عربى صحیح گفته شود ، پس اگر به عربى غلط بگوید ، یا به جاى حرفى حرف دیگر بگوید ، یا مثلا ترجمه آنها را به فارسى بگوید ، صحیح نیست.
مسأله ۹۴۴ ـ اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود ، و اگر عمداً یا از روى فراموشى پیش از وقت بگوید باطل است.
مسأله ۹۴۵ ـ اگر پیش از گفتن اقامه شكّ كند كه اذان گفته یا نه ، باید اذان را بگوید ، ولى اگر مشغول اقامه شود و شكّ كند كه اذان گفته یا نه ، گفتن اذان لازم نیست.
مسأله ۹۴۶ ـ اگر در بین اذان یا اقامه پیش از آن كه قسمتى را بگوید شكّ كند كه قسمت پیش از آن را گفته یا نه ، باید قسمتى را كه در گفتن آن شكّ كرده بگوید ، ولى اگر در حال گفتن قسمتى از اذان یا اقامه شكّ كند كه آنچه پیش از آن است گفته یا نه ، گفتن آن لازم نیست.
مسأله ۹۴۷ ـ مستحبّ است انسان در موقع اذان گفتن رو به قبله بایستد ـ و این استحباب در تشهّد اذان مؤكّد است ـ و با وضو یا غسل باشد ، و دو انگشت را در دو گوش بگذارد ، و صدا را بلند نماید و بكشد ، و بین جمله هاى اذان كمى فاصله دهد ، وبین آنها حرف نزند.
مسأله ۹۴۸ ـ مستحبّ است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد ، و آن را از اذان آهسته تر بگوید ، و جمله هاى آن را به هم نچسباند ، ولى به اندازه اى كه بین جمله هاى اذان فاصله مى دهد ، بین جمله هاى اقامه فاصله ندهد.
مسأله ۹۴۹ ـ مستحبّ است بین اذان واقامه فاصله بیندازد به نشستن ، یا دو ركعت نماز، یا تكلّم، یا تسبیح، ولى حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح مكروه است.
مسأله ۹۵۰ ـ مستحبّ است كسى را كه براى گفتن اذان اعلامى معین مى كنند ، عادل و وقت شناس و صدایش بلند باشد ، و اذان را در جاى بلند بگوید.
