موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
احكام وقت نماز
مسأله ۷۴۸ ـ موقعى انسان مى تواند مشغول نماز شود كه یقین یا اطمینان كند وقت داخل شده است ، یا دو مرد عادل یا شخصى كه مورد وثوق باشد و ظنّ بر خلاف قول او نباشد ، به داخل شدن وقت خبر دهند ، یا كسى كه وقت شناس و مورد اطمینان باشد براى اعلام دخول وقت اذان بگوید.
مسأله ۷۴۹ ـ اگر به واسطه عذرهاى عمومى ـ مانند ابر یا غبار ـ یا عذرهاى شخصى ـ مانند نابینایى و یا بودن در زندان ـ نتواند اوّل وقت به داخل شدن وقت یقین یا حجّت شرعیه اى پیدا كند ، باید نماز را تأخیر بیندازد تا یقین یا حجّت شرعیه اى پیدا كند كه وقت داخل شده است.
مسأله ۷۵۰ ـ اگر به یكى از راه هاى گذشته براى انسان ثابت شود كه وقت نماز شده و مشغول نماز شود و در بین نماز بفهمد كه هنوز وقت داخل نشده ، نماز او باطل است ، و همچنین است اگر بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را پیش از وقت خوانده است.
و اگر در بین نماز بفهمد وقت داخل شده یا بعد از نماز بفهمد كه در بین نماز وقت داخل شده بود ، نمازش صحیح است.
مسأله ۷۵۱ ـ اگر انسان ملتفت نباشد كه باید با ثابت شدن دخول وقت مشغول نماز شود ، چنانچه بعد از نماز بفهمد كه تمام نماز را در وقت خوانده ، نماز او صحیح است ، و اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده یا نفهمد كه در وقت خوانده یا پیش از وقت ، یا بعد از نماز بفهمد كه در بین نماز وقت داخل شده ، نمازش باطل است.
مسأله ۷۵۲ ـ اگر یقین یا اطمینان كند وقت داخل شده و مشغول نماز شود ، و در بین نماز شكّ كند كه وقت داخل شده یا نه ، نماز او باطل است ، ولى اگر در بین نماز یقین یا اطمینان داشته باشد كه وقت داخل شده و شكّ كند كه آنچه از نماز خوانده در وقت بوده یا نه ، نمازش صحیح است.
مسأله ۷۵۳ ـ اگر وقت نماز به قدرى تنگ است كه به واسطه به جا آوردن بعضى از كارهاى مستحبّ نماز مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى شود ، باید آن مستحبّ را به جا نیاورد ، مثلا اگر به واسطه خواندن قنوت مقدارى از نماز بعد از وقت خوانده مى شود ، باید قنوت را نخواند.
مسأله ۷۵۴ ـ كسى كه به اندازه خواندن یك ركعت نماز وقت دارد ، نماز او ادا است ، ولى نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد.
مسأله ۷۵۵ ـ كسى كه مسافر نیست ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن پنج ركعت نماز وقت دارد ، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد باید فقط نماز عصر را بخواند و بعد نماز ظهر را قضا كند ، و همچنین كسى كه معذور نیست اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج ركعت وقت دارد ، باید نماز مغرب و عشاء را بخواند ، و اگر كمتر وقت دارد ، باید فقط عشاء را بخواند و بعد مغرب را ، و احتیاط واجب آن است كه مغرب را به نیت ما فى الذمّه بدون قصد ادا و قضا به جا آورد.
مسأله ۷۵۶ ـ كسى كه مسافر است ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن سه ركعت نماز وقت دارد ، باید نماز ظهر و عصر را بخواند و اگر كمتر وقت دارد ، باید فقط عصر را بخواند و بعد نماز ظهر را قضا كند ، و همچنین مسافرى كه معذور نیست اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار ركعت نماز وقت دارد ، باید نماز مغرب و عشاء را بخواند ، و اگر به آن اندازه هم وقت ندارد ، ولى مى تواند با خواندن نماز عشاء ، یك ركعت از مغرب را قبل از نصف شب درك كند باید اوّل عشاء را بخواند و بعد مغرب را فوراً به جا آورد ، و اگر كمتر از این وقت دارد باید عشاء را بخواند و بعد مغرب را به جا آورد ، و احتیاط واجب آن است كه آن را به قصد ما فى الذمّه بدون قصد ادا و قضا بخواند ، و چنانچه بعد از خواندن عشاء معلوم شود كه از وقت به مقدار یك ركعت یا بیشتر به نصف شب مانده است ، نماز مغرب اداست و باید فوراً آن را به جا آورد.
مسأله ۷۵۷ ـ مستحبّ است انسان نماز را در اوّل وقت آن بخواند ، و راجع به آن خیلى سفارش شده است ، و هر چه به اوّل وقت نزدیك تر باشد بهتر است ، مگر آن كه تأخیر آن از جهتى بهتر باشد ، مثل آن كه صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند.
مسأله ۷۵۸ ـ هرگاه انسان عذرى دارد كه اگر بخواهد در اوّل وقت نماز بخواند ناچار است با تیمّم نماز بخواند ، چنانچه بداند عذر او تا آخر وقت باقى است ، مى تواند در اوّل وقت نماز بخواند ، ولى اگر احتمال دهد كه عذر او از بین مى رود باید صبر كند تا عذرش بر طرف شود ، و چنانچه عذر او بر طرف نشد در آخر وقت نماز بخواند ، و لازم نیست به قدرى صبر كند كه فقط بتواند واجبات نماز را انجام دهد ، بلكه اگر براى مستحبّات نماز نیز مانند اذان و اقامه و قنوت وقت دارد ، مى تواند تیمّم كند و نماز را با آن مستحبّات به جا آورد.
و در عذرهاى دیگر غیر از موارد تیمّم ، اگر آن عذر تقیه باشد جایز است اوّل وقت نماز بخواند و اعاده لازم نیست هر چند در اثناى وقت عذرش بر طرف شود ، و در غیر تقیه اگر احتمال بدهد كه عذر او باقى باشد ، جایز است اوّل وقت نماز بخواند ، ولى چنانچه در اثناى وقت عذرش بر طرف گردد ، لازم است اعاده نماید.
مسأله ۷۵۹ ـ كسى كه مسائل نماز و شكّیات و سهویات را نمى داند و احتمال مى دهد كه یكى از اینها در نماز پیش آید و مبتلا به مخالفت تكلیف الزامى یا احتیاط لازم شود ، بنابر احتیاط باید براى یاد گرفتن اینها نماز را از اوّل وقت تأخیر بیندازد ، ولى اگر اطمینان دارد كه نماز را به طور صحیح تمام مى كند ، مى تواند در اوّل وقت مشغول نماز شود ، پس اگر در نماز مسأله اى كه حكم آن را نمى داند پیش نیاید ، نماز او صحیح است ، و اگر پیش آید جایز است به یكى از دو طرفى كه احتمال مى دهد عمل نماید و نماز را تمام كند ، ولى باید بعد از نماز مسأله را بپرسد كه اگر نمازش باطل بوده دوباره بخواند ، و اگر صحیح بوده اعاده لازم نیست.
مسأله ۷۶۰ ـ اگر وقت نماز وسعت دارد و طلبكار هم طلب خود را مطالبه مى كند ، در صورتى كه ممكن است باید اوّل دین خود را بدهد ، بعد نماز بخواند ، و همچنین است اگر كار واجب دیگرى كه باید فوراً آن را به جا آورد پیش آمد كند ، مثل آن كه ببیند مسجد نجس است ، باید اوّل مسجد را تطهیر كند بعد نماز بخواند ، و چنانچه در هر دو صورت اوّل نماز بخواند معصیت كرده ، ولى نماز او صحیح است.
