احكام ضمانت

مسأله 2659: ضمانت، يعنى انسان بدهى كسى را به گردن بگيرد.

مسأله 2660: اگر انسان بخواهد ضامن شود تا بدهى كسى را بدهد، بايد بر هر لفظى اگرچه عربى نباشد، به طلبكار بگويد: من ضامن شده ام طلب تو را بدهم، يا كارى كند كه بر ضمانت او دلالت داشته باشد و طلبكار نيز رضايت خود را بفهماند، ولى راضى بودن بدهكار شرط نيست.

مسأله 2661: ضامن و طلبكار، بايد بالغ و عاقل باشند، كسى آنها را مجبور نكرده و سفيه نباشند، يعنى مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف نكنند، ولى اين شرطها در بدهكار نيست، مثلا اگر كسى ضامن شود كه بدهى بچّه يا ديوانه را بدهد، صحيح است.

مسأله 2662: هرگاه براى ضامن شدن خود، شرطى قرار دهد، مثلا بگويد: اگر بدهكار قرض تو را نداد من مى دهم، اقرب صحت ضمان است.

مسأله 2663: كسى كه ضامن بدهى او مى شوند بايد بدهكار باشد، پس اگر كسى بخواهد از ديگرى قرض كند، تا وقتى قرض نكرده، انسان نمى تواند ضامن او شود. امّا اگر بگويد: به فلانى قرض بده و من ضامن هستم، صحيح مى باشد.

مسأله 2664: در صورتى انسان مى تواند ضامن شود كه طلبكار، بدهكار و جنس بدهى، معيّن باشد، پس اگر دو نفر از كسى طلبكار باشند و انسان بگويد من ضامن هستم طلب يكى از شما را بدهم، چون معين نكرده طلب كدام را مى دهد، ضامن شدن او اشكال دارد و نيز اگر كسى، از دو نفر طلبكار باشد و انسان بگويد: من ضامن هستم بدهى يكى از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معيّن نكرده بدهى كدام را مى دهد ضامن شدن او اشكال دارد. و همچنين اگر كسى از ديگرى، مثلا ده من گندم و ده هزار تومان پول طلبكار باشد و انسان بگويد: من ضامن يكى از دو طلب تو هستم و معيّن نكند ضامن گندم است يا ضامن پول، صحيح نيست على الأظهر.

مسأله 2665: اگر طلبكار طلب خود را به ضامن ببخشد، ضامن نمى تواند از بدهكار چيزى بگيرد و اگر مقدارى از آن را ببخشد، نمى تواند آن مقدار را مطالبه نمايد.

مسأله 2666: اگر انسان ضامن شود بدهى كسى را بدهد، نمى تواند از ضامن شدن خود برگردد.

مسأله 2667: ضامن و طلبكار، مى توانند شرط كنند هر وقت بخواهند، ضمانت را بر هم بزنند.

مسأله 2668: هرگاه انسان در هنگام ضمانت، بتواند طلب طلبكار را بدهد اگرچه بعد فقير شود، طلبكار نمى تواند ضامن بودن او را برهم زند و همچنين است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد، ولى طلبكار بداند و به ضامن شدن او راضى شود.

مسأله 2669: اگر انسان در هنگامى كه ضامن مى شود، نتواند طلب طلبكار را بدهد و طلبكار در آن وقت نداند و بعد متوجّه شود، مى تواند ضامن بودن او را برهم بزند و اگر پيش از آنكه طلبكار متوجّه شود، ضامن قدرت پيدا كرده باشد، چنانچه بخواهد ضمانت او را برهم بزند، اشكال ندارد.

مسأله 2670: اگر كسى بدون اجازه بدهكار ضامن شود بدهى او را بدهد، نمى تواند چيزى از او بگيرد.

مسأله 2671: اگر كسى با اجازه بدهكار، ضامن شود بدهى او را بدهد، مى تواند مقدارى كه ضامن شده، از او مطالبه نمايد، ولى اگر به جاى جنسى كه بدهكار بوده، جنس ديگرى به طلبكار او بدهد، نمى تواند چيزى را كه داده از او مطالبه نمايد، مثلا اگر ده من گندم بدهكار باشد و ضامن، ده من برنج بدهد، نمى تواند برنج از او مطالبه نمايد، امّا اگر خودش راضى شود كه برنج بدهد، اشكال ندارد.