احكام هديه

مسأله 2581: هديه، يعنى انسان چيزى را به كسى مجانى و بدون عوض ببخشد. و در اين عقد، ايجاب و قبول لازم است. و اگر چيزى را به قصد هديه، به كسى ببخشد و او نيز به همين قصد بگيرد، هديه واقع مى شود.

مسأله 2582: كسى كه هديه مى دهد، بايد بالغ و عاقل باشد، از روى قصد و اختيار، هديه نمايد و بتواند در مال خود تصرّف كند، بنابراين اگر سفيه يا مفلّس ، مال خود را به كسى ببخشد، صحيح نيست.

مسأله 2583: كسى كه به او چيزى بخشيده مى شود بايد با اجازه صاحب مال، آن را تحويل بگيرد، اگرچه در غير از مجلس هديه باشد.

مسأله 2584: اگر طلبكار، طلب خود را به بدهكار ببخشد، ديگر نمى تواند آن را از بدهكار مطالبه كند.

مسأله 2585: اگر انسان چيزى را به كسى ببخشد و او نيز آن را تحويل بگيرد، بخشنده مى تواند هديه را برهم زده و مال را پس بگيرد، مگر در چند صورت: 1 - اگر كسى كه به او بخشيده است، با انسان خويشى داشته باشد، خواه نزديك باشد، خواه دور، مانند پدر، مادر، پسر عمو و پسر خاله. 2 - اگر زن به شوهر، يا مرد به همسر خود، بخشيده باشد. 3 - اگر تمام يا قسمتى از هديه، تلف شده باشد. 4 - اگر هديه مُعَوّضه باشد، يعنى چيزى بخشيده و در عوض، چيزى دريافت كرده باشد، مانند آنكه خانه اى را در مقابل باغى به كسى ببخشد. 5 - اگر بخشنده، در هديه قصد قربت كند. 6 - اگر بخشنده يا كسى كه به او بخشيده شده، بميرد. 7 - اگر كسى كه به او چيزى بخشيده شده، در آن هديه تصرّف كند، مثلا آن را بفروشد يا پارچه را بدوزد.

مسأله 2586: اگر چيزى را كه بخشيده و قبض داده، زياد شود، مانند آنكه گوسفند، فربه گردد و يا بچّه بزايد، سپس بخشنده هديه را برهم بزند، زيادى و بچّه، مال كسى است كه به او بخشيده شده است.

مسأله 2587: برهم زدن هديه آن است كه بخشنده بگويد: هديه را برهم زدم، يا آن را پس بگيرد و يا بفروشد و لازم نيست كسى كه به او بخشيده شده، بداند كه بخشنده هديه را برهم زده است.

مسأله 2588: اگر بخشنده يا كسى كه به او بخشيده شده است، بعد از عقد و قبل از تحويل گرفتن بميرد، هديه بهم مى خورد.

مسأله 2589: بخشيدن به قوم و خويش، يكى از اقسام صله رحم و از مستحبات اسلامى است و ثواب آن دو برابر بخشيدن به غير فاميل است.

مسأله 2590: مكروه است انسان، در بخشش، بعضى از بچّه هاى خود را، بر بعضى ديگر ترجيح دهد، حتّى در بوسيدن و مانند آن، بنابراين ترجيح دادن پسرها بر دخترها، در هديه، وقف و مانند آن، اگر براى فايده دينى و دنيوى نباشد، مكروه است، امّا اگر ترجيح دادن، باعث فساد يا دشمنى شود، چه بسا حرام خواهد شد.