موضوع: کتب استفتائی
احكام نماز جماعت
مسأله 1596: مستحب است نمازهاى واجب، به ويژه نمازهاى يوميّه را با جماعت بخواند. و در نماز صبح، مغرب و عشا و براى همسايه مسجد و كسى كه صداى اذان مسجد را مى شنود، بيشتر سفارش شده است.
مسأله 1597: در حديث شريف است: « اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند، هر ركعت از نماز آنان، ثواب صد و پنجاه نماز دارد، اگر دو نفر اقتدا كنند، هر ركعتى ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بيشتر شوند، ثواب نماز بيشتر مى شود تا به ده نفر برسند، عدّه آنان كه از ده گذشت، اگر تمام آسمانها كاغذ، تمام درياها مركّب، تمام درختها قلم و همه جن و انس و ملائك نويسنده شوند، نمى توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند. »
مسأله 1598: حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنايى به دين، جايز نيست و سزاوار نيست انسان بدون عذر، نماز جماعت را ترك كند.
مسأله 1599: مستحب است انسان صبر كند كه نماز را، با جماعت بخواند و نماز جماعت، از نماز اوّل وقت كه فرادا، يعنى تنها خوانده مى شود بهتر است. و همچنين نماز جماعتى كه مختصر بخوانند، از نماز فراداى طولانى بهتر مى باشد.
مسأله 1600: وقتى نماز جماعت برپا مى شود، مستحب است كسى كه نمازش را فرادا خوانده، دوباره با جماعت بخواند و اگر بعد بفهمد نماز اوّلش باطل بوده، نماز دوم او كافى است.
مسأله 1601: اگر امام يا مأموم، بخواهد نمازى كه با جماعت خوانده، دوباره با جماعت بخواند، اشكال ندارد.
مسأله 1602: كسى كه در نماز وسواس دارد و فقط در صورتى كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت مى شود، چنانچه وسوسه به حدّى باشد كه نماز را باطل مى كند، بايد نماز را با جماعت بخواند.
مسأله 1603: اگر پدر يا مادر، به فرزند خود امر كنند نماز را با جماعت بخواند، نماز جماعت تنها با امر آنان واجب نمى شود.
مسأله 1604: نماز مستحب را نمى شود با جماعت خواند، مگر نماز « استسقا » كه براى آمدن باران مى خوانند و همچنين نمازى كه واجب بوده و به جهتى مستحب شده است، مانند نماز عيد فطر و قربان كه در زمان امام معصوم(عليه السلام) واجب بوده و در زمان غيبت مستحب مى باشد، مى توان با جماعت خواند.
مسأله 1605: موقعى كه امام جماعت، نماز يوميّه مى خواند، هركدام از نمازهاى يوميّه را مى توان به او اقتدا كرد، ولى اگر نماز يوميّه اش را احتياطاً دوباره مى خواند، اقتدا كردن به او اشكال دارد.
مسأله 1606: اگر امام جماعت، قضاى نماز يوميّه خود را مى خواند يا قضاى ديگرى را بجا مى آورد، مى شود به او اقتدا كرد ولى اگر نمازش را احتياطاً قضا مى كند، يا احتياطاً قضاى نماز شخص ديگرى را مى خواند، اقتدا به او اشكال دارد.
مسأله 1607: اگر انسان نداند نمازى كه امام مى خواند، نماز واجب يوميّه است يا نماز مستحب، نمى تواند به او اقتدا كند.
مسأله 1608: اگر امام در محراب داخل ديوار باشد و كسى پشت سر او اقتدا نكرده باشد، كسانى كه دو طرف محراب ايستاده اند و به جهت ديوار محراب، امام را نمى بينند نمى توانند اقتدا كنند.
مسأله 1609: اگر به جهت درازى صف اوّل، كسانى كه دو طرف صف ايستاده اند، امام را نبينند مى توانند اقتدا كنند. و همچنين اگر بر اثر درازى يكى از صفهاى ديگر، كسانى كه دو طرف آن ايستاده اند، صف جلوى خود را نبينند مى توانند اقتدا نمايند.
مسأله 1610: اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد، كسى كه مقابل درب پشت صف ايستاده، نمازش صحيح است و همچنين نماز كسانى كه پشت سر او اقتدا مى كنند صحيح مى باشد، ولى صحت جماعت نماز كسانى كه دو طرف او ايستاده اند و صف جلو را نمى بينند، خلاف احتياط مستحب است.
مسأله 1611: كسى كه پشت ستونى ايستاده كه عريض است و مانع اتّصال به صف جلو است، اگر از طرف راست يا چپ به سبب مأموم ديگر، به امام متّصل نباشد، نمى تواند اقتدا كند.
مسأله 1612: جاى ايستادن امام بايد از جاى مأموم، بلندتر از يك وجب نباشد ولى اگر مقدار كمى بلندتر بود اشكال ندارد. و همچنين اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفى كه بلندتر است بايستد، در صورتى كه سراشيبى آن زياد نباشد كه به آن زمين مسطّح بگويند، مانعى ندارد.
مسأله 1613: اگر جاى مأموم، بلندتر از جاى امام باشد، اشكال ندارد.
مسأله 1614: اگر بين كسانى كه در يك صف ايستاده اند، بچّه مميّز، يعنى بچّه اى كه خوب و بد را مى فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است، مى توانند اقتدا كنند.
مسأله 1615: بعد از تكبير امام، اگر صف جلو آماده نماز هستند و تكبير گفتن آنان نزديك باشد، كسى كه در صف بعد ايستاده، مى تواند تكبير بگويد و لازم نيست صبر كند، تا تكبير شخص مقابل او تمام شود.
مسأله 1616: اگر بداند نماز يك صف از صفهاى جلو باطل است، در صفهاى بعد نمى تواند اقتدا كند، ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه، مى تواند اقتدا نمايد.
مسأله 1617: هرگاه بداند نماز امام باطل است، مثلا بداند امام وضو ندارد، اگرچه خود امام متوجّه نباشد، نمى تواند به او اقتدا كند.
مسأله 1618: اگر مأموم بعد از نماز، بفهمد امام عادل نبوده، يا كافر بوده و يا به جهتى نمازش باطل بوده، مثلا بىوضو نماز خوانده، نمازش صحيح است.
مسأله 1619: اگر در بين نماز، شك كند اقتدا كرده يا نه، چنانچه به وظيفه مأموم عمل مى كند، مثلا به حمد و سوره امام گوش مى دهد نماز جماعتش صحيح است، گرچه بنابر احتياط مستحب نماز را به نيّت جماعت نخواند. و اگر مشغول كارى باشد كه هم وظيفه امام و هم وظيفه مأموم است، مثلا در ركوع يا سجده باشد، بايد نماز را به نيّت جماعت انجام ندهد.
مسأله 1620: بنابر احتياط مستحب در بين نماز جماعت، تا ناچار نشود، نيّت فرادا نكند و بهتر، بلكه بنابر احتياط، از اوّل قصد جدا شدن از جماعت در وسط نماز را نداشته باشد.
مسأله 1621: اگر مأموم به جهت عذرى يا بدون عذر، بعد از حمد و سوره امام نيّت فرادا كند، لازم نيست حمد و سوره را بخواند ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيّت فرادا نمايد، بايد مقدارى كه امام نخوانده، بخواند.
مسأله 1622: اگر در بين نماز جماعت نيّت فرادا نمايد، نمى تواند دوباره نيّت جماعت كند، ولى اگر مردّد شود كه نيّت فرادا كند يا نه و بعد تصميم بگيرد نماز را با جماعت تمام كند، نمازش صحيح است.
مسأله 1623: اگر شك كند نيّت فرادا كرده يا نه، بايد بنا بگذارد كه نيّت فرادا نكرده است.
مسأله 1624: اگر هنگامى كه امام در ركوع است اقتدا كند و به ركوع امام برسد، اگرچه ذكر امام تمام شده باشد، نمازش صحيح است و يك ركعت حساب مى شود، امّا اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد، نماز او صحيح است لكن نمى تواند به جماعت ادامه دهد چه از ابتدا يقين داشته باشد كه به ركوع امام مى رسد و چه يقين نداشته باشد، گرچه در صورتى كه يقين نداشته باشد اِعاده نماز اولى است.
مسأله 1625: اگر هنگامى كه امام در ركوع است، اقتدا كند و به مقدار ركوع خم شود و شك كند به ركوع امام رسيده يا نه، نمازش بنابر احتياط باطل است، چه يقين داشته باشد به امام مى رسد و چه احتمال بدهد، گرچه در صورت احتمال اگر نرسد احتياط استحبابى اعاده نماز است.
مسأله 1626: اگر هنگامى كه امام در ركوع است، اقتدا كند و پيش از خم شدن به اندازه ركوع، امام سر از ركوع بردارد، مى تواند بايستد و منتظر بماند تا امام براى ركعت بعد برخيزد و آن را ركعت اوّل نماز خود حساب كند و مى تواند نيّت فرادا نمايد. و لكن اگر برخاستن امام، به قدرى طول بكشد كه نگويند اين شخص، نماز جماعت مى خواند، بايد نيّت فرادا نمايد.
مسأله 1627: اگر اوّل نماز يا بين حمد و سوره، اقتدا كند و پيش از رفتن به ركوع، امام سر از ركوع بردارد، نماز او صحيح است.
مسأله 1628: اگر موقعى برسد كه امام مشغول دو سجده يا تشهّد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، بايد بعد از نيّت، تكبيرة الاحرام را در حالت قيام بجا آورد سپس با امام به سجده رود و يا بنشيند و تشهّد را با امام بخواند ولى سلام نگويد و صبر كند تا امام، نماز را سلام بدهد و جايز است صبر نكند، بعد بايستد و بدون آنكه دوباره نيّت كند يا تكبير بگويد، حمد و سوره را بخواند و آن را ركعت اوّل نماز خود حساب نمايد.
مسأله 1629: مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد. و اگر مساوى او بايستد، اشكال ندارد ولى اگر قدّ او بلندتر از امام است، بنابر احتياط استحبابى طورى بايستد كه در ركوع و سجود جلوتر از امام نباشد.
مسأله 1630: در نماز جماعت، بايد بين مأموم و امام پرده و مانند آن، كه پشت آن ديده نمى شود، فاصله نباشد و همچنين بين انسان و مأموم ديگرى كه انسان به سبب او، به امام متّصل شده است، ولى اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگرى كه مرد است و زن به سبب او به امام متّصل شده است، پرده و مانند آن باشد اشكال ندارد.
مسأله 1631: اگر بعد از شروع نماز، بين مأموم و امام، يا بين مأموم و كسى كه مأموم به سبب او متّصل به امام است، پرده يا چيز ديگرى كه پشت آن را نمى توان ديد فاصله شود، نمازش فرادا مى شود و چنانچه به وظيفه منفرد، يعنى كسى كه نماز را تنها مى خواند عمل نمايد، نمازش صحيح است.
مسأله 1632: مستحب است بين جاى سجده مأموم و جاى ايستادن امام، بيشتر از يك قدم معمولى فاصله نباشد و نيز اگر انسان به سبب مأمومى كه جلوى او ايستاده به امام متّصل باشد، مستحب است فاصله جاى سجده اش، از جاى ايستادن او بيشتر از يك قدم معمولى نباشد.
مسأله 1633: اگر مأموم به سبب كسى كه طرف راست يا چپ او اقتدا كرده، به امام متّصل باشد و از جلو به امام متّصل نباشد، مستحب است با كسى كه در طرف راست يا چپ او اقتدا كرده، بيشتر از يك قدم معمولى، فاصله نداشته باشد.
مسأله 1634: اگر در نماز، بين مأموم و امام، يا بين مأموم و كسى كه مأموم به سبب او به امام متّصل است، فاصله زيادى پيدا شود، نماز فرادا مى شود و اگر به وظيفه منفرد عمل نمايد، نمازش صحيح است.
مسأله 1635: اگر نماز همه كسانى كه در صف جلو هستند تمام شود، يا همه نيّت فرادا نمايند، نماز كسانى كه در صف بعد ايستاده اند، فرادا مى شود و اگر به وظيفه منفرد عمل نمايند نمازشان صحيح است.
مسأله 1636: اگر در ركعت دوم اقتدا كند، لازم نيست حمد و سوره بخواند ولى قنوت و تشهّد را با امام بخواند. و بنابر احتياط مستحب هنگام خواندن تشهّد انگشتان دست و سينه پا را بر زمين بگذارد و زانوها را بلند كند و بايد بعد از تشهّد، برخيزد و حمد و سوره بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، سوره نخواند و خود را به امام برساند و اگر براى حمد وقت ندارد، بايد حمد را كامل كند و پس از حمد، خود را به امام برساند و يا قصد فرادا نمايد.
مسأله 1637: اگر هنگامى كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتى است، اقتدا كند، بايد در ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشيند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند - و جائز است كه مستحبات تشهد را هم انجام دهد - سپس برخيزد. و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد، يك مرتبه بگويد و در ركوع، خود را به امام برساند.
مسأله 1638: اگر امام در ركعت سوّم يا چهارم باشد و مأموم بداند اگر اقتدا كند و حمد بخواند به ركوع امام نمى رسد، بنابر احتياط واجب، بايد صبر كند تا امام به ركوع رود، سپس اقتدا نمايد.
مسأله 1639: اگر در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند، بايد حمد و سوره بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام كند و خود را به امام برساند.
مسأله 1640: كسى كه در ركعت سوّم يا چهارم امام اقتدا كرده و مى داند اگر سوره يا قنوت را تمام كند، به ركوع امام نمى رسد، چنانچه عمداً سوره يا قنوت بخواند و به ركوع نرسد، نمازش فرادا مى شود و اگر به وظيفه منفرد عمل نمايد، نماز صحيح است.
مسأله 1641: كسى كه در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كرده و اطمينان دارد اگر سوره را شروع كند يا تمام نمايد به ركوع امام مى رسد، بنابر احتياط واجب سوره را شروع كند، يا اگر شروع كرده تمام نمايد.
مسأله 1642: كسى كه در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كرده و يقين دارد اگر سوره بخواند، به ركوع امام مى رسد، چنانچه سوره را بخواند و به ركوع نرسد، نمازش صحيح است.
مسأله 1643: اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند در كدام ركعت است، مى تواند اقتدا كند، ولى بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر بعد بفهمد امام در ركعت اوّل يا دوم بوده، نمازش صحيح است.
مسأله 1644: اگر به خيال اينكه امام، در ركعت اوّل يا دوم است، حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد در ركعت سوم يا چهارم بوده، نمازش صحيح است ولى اگر پيش از ركوع بفهمد، بايد حمد و سوره بخواند و اگر وقت ندارد، فقط حمد بخواند و در ركوع، خود را به امام برساند.
مسأله 1645: اگر به خيال اينكه امام در ركعت سوم يا چهارم است، حمد و سوره بخواند و پيش از ركوع يا بعد از آن، بفهمد در ركعت اوّل يا دوم بوده، نمازش صحيح است و اگر در بين حمد و سوره بفهمد، لازم نيست آن را تمام كند.
مسأله 1646: اگر موقعى كه مشغول نماز مستحب است، جماعت برپا شود، چنانچه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند، به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود، بلكه حتى اگر اطمينان نداشت باشد كه به ركعت اوّل برسد، مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.
مسأله 1647: اگر موقعى كه مشغول نماز سه ركعتى يا چهار ركعتى است جماعت برپا شود، چنانچه به ركوع سوم نرفته و اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است به نيّت نماز مستحب، نماز را دو ركعتى تمام كند و خود را به جماعت برساند.
مسأله 1648: اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهّد اوّل باشد، لازم نيست نيّت فرادا كند.
مسأله 1649: كسى كه يك ركعت از امام عقب مانده مستحب است، وقتى امام تشهّد ركعت آخر را مى خواند، انگشتان دست و سينه پا را بر زمين بگذارد، زانوها را بلند نگه دارد و تشهّد را با امام بخواند و هنگام سلامِ امام ذكر بگويد، سپس برخيزد و نماز را تمام كند.
شرايط امام جماعت
مسأله 1650: امام جماعت، بايد بالغ، عاقل، شيعه دوازده امامى، عادل و حلال زاده باشد و نماز را صحيح بخواند و اگر مأموم مرد است امام او نيز بايد مرد باشد. و اقتدا كردن بچّه مميّز كه خوب و بد را مى فهمد به بچّه مميّز ديگر مانعى ندارد.
مسأله 1651: امام جماعتى را كه عادل مى دانسته، اگر شك كند بر عدالت باقى است يا نه، مى تواند به او اقتدا نمايد.
مسأله 1652: كسى كه ايستاده نماز مى خواند، نمى تواند به كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مى خواند، اقتدا كند و كسى كه نشسته نماز مى خواند، نمى تواند به كسى كه خوابيده نماز مى خواند اقتدا نمايد.
مسأله 1653: كسى كه نشسته يا خوابيده نماز مى خواند، مى تواند به كسى كه نشسته يا ايستاده نماز مى خواند، اقتدا كند و كسى كه خوابيده نماز مى خواند، مى تواند به كسى كه خوابيده نماز مى خواند اقتدا نمايد.
مسأله 1654: اگر امام جماعت، به جهت عذرى با لباس نجس، يا با تيمّم و يا با وضوى جبيره نماز بخواند، مى شود به او اقتدا كرد.
مسأله 1655: اگر امام جماعت، مرضى دارد كه نمى تواند از بيرون آمدن بول و غايط خوددارى كند، مى شود به او اقتدا كرد. و همچنين زنى كه مستحاضه نيست، مى تواند به زن مستحاضه، اقتدا نمايد.
مسأله 1656: بنابر احتياط مستحب كسى كه بيمارى خوره يا پيسى دارد، امام جماعت نشود.
احكام نماز جماعت
مسأله 1657: موقعى كه مأموم نيّت مى كند، بايد امام جماعت را معيّن نمايد، ولى دانستن اسم او لازم نيست، مثلا اگر نيّت كند: اقتدا مى كنم به امام حاضر، نمازش صحيح است.
مسأله 1658: مأموم بايد غير از حمد و سوره، همه نماز را خودش بخواند، ولى اگر ركعت اوّل يا دوم او، ركعت سوم يا چهارم امام باشد، بايد حمد و سوره را نيز بخواند.
مسأله 1659: اگر مأموم در ركعت اوّل و دوم نماز صبح، مغرب و عشا، صداى حمد و سوره امام را بشنود، اگرچه كلمه ها را تشخيص ندهد، بايد حمد و سوره نخواند و اگر صداى امام را نشنود، مستحب است، حمد و سوره بخواند، ولى بايد آهسته بخواند و چنانچه سهواً بلند بخواند، اشكال ندارد.
مسأله 1660: اگر مأموم، بعضى از كلمه هاى حمد و سوره امام را بشنود، بنابر احتياط واجب، حمد و سوره نخواند.
مسأله 1661: اگر مأموم، سهواً حمد و سوره بخواند، يا خيال كند صدايى كه مى شنود صداى امام نيست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صداى امام بوده، نمازش صحيح است.
مسأله 1662: اگر شك كند صداى امام را مى شنود يا نه، يا صدايى بشنود و نداند صداى امام است يا صداى ديگرى، مى تواند حمد و سوره بخواند.
مسأله 1663: بنابر احتياط مستحب، بايد مأموم در ركعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر، حمد و سوره، نخواند و مستحب است به جاى آن، ذكر بگويد.
مسأله 1664: مأموم نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد، بلكه بنابر احتياط مستحب، تا تكبير امام تمام نشده، تكبير نگويد.
مسأله 1665: واجب نيست مأموم پيش از امام، سلام نگويد و چنانچه عمداً پيش از امام سلام دهد، نمازش صحيح است و لازم نيست، دوباره با امام سلام دهد. امّا اگر پيش از امام سلام گفت، ثوابش كم مى شود.
مسأله 1666: اگر مأموم غير از تكبيرة الاحرام و سلام، چيزهاى ديگر نماز را پيش از امام بگويد اشكال ندارد، ولى اگر آنها را از امام بشنود، يا بداند امام چه وقت مى گويد، بنابر احتياط مستحب پيش از امام نگويد.
مسأله 1667: مأموم بايد غير از آنچه در نماز خوانده مى شود، كارهاى ديگر آن، مانند ركوع و سجود را با امام يا كمى بعد از امام بجا آورد. و اگر عمداً پيش از امام يا مدّت زيادى بعد از امام انجام دهد، جماعتش باطل مى شود ولى نمازش صحيح است.
مسأله 1668: اگر سهواً پيش از امام سر از ركوع بردارد، چنانچه امام در ركوع باشد، بايد به ركوع برگردد و با امام سر بردارد، در اين صورت زياد شدن ركوع كه ركن است، نماز را باطل نمى كند، ولى اگر به ركوع برگردد و پيش از رسيدن به ركوع، امام سر بردارد، نمازش مشكل است پس احتياط واجب اين است كه نماز را تمام كند سپس آن را اعاده نمايد.
مسأله 1669: اگر اشتباهاً سر بردارد و ببيند امام در سجده است، بايد به سجده برگردد و چنانچه در هردو سجده اين گونه شود، براى زياد شدن دو سجده كه ركن است نمازش باطل نمى شود.
مسأله 1670: كسى كه اشتباهاً پيش از امام، سر از سجده برداشته اگر به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسيده امام سر بردارد، نمازش صحيح است ولى اگر در هر دو سجده چنين شود صحّت آن بعيد نيست.
مسأله 1671: اگر اشتباهاً سر از ركوع يا سجده بردارد و سهواً يا به خيال اينكه به امام نمى رسد، به ركوع يا سجده نرود، نماز صحيح است.
مسأله 1672: اگر سر از سجده بردارد و ببيند امام در سجده است، چنانچه به خيال اينكه سجده اوّل امام است و به قصد اينكه با امام متابعت كند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده، سجده دوم او حساب مى شود و اگر به خيال سجده دوم امام، به سجده رود و بفهمد سجده اوّل امام بوده، بايد به قصد اينكه با امام سجده كند آن سجده را رها كند و دوباره با امام به سجده رود.
مسأله 1673: اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود كه اگر سر بردارد، به مقدارى از قرائت امام مى رسد، بايد برگردد و با امام به ركوع رود و لازم نيست نماز را اِعاده كند. و اگر عمداً برنگردد، بنابر احتياط مستحب نماز را تمام كند و دوباره بخواند.
مسأله 1674: اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود كه اگر برگردد، به چيزى از قرائت امام نمى رسد، در صورتى كه صبر كند تا امام به او برسد، نمازش صحيح است و همچنين اگر به قصد اينكه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به ركوع رود، نمازش صحيح است.
مسأله 1675: اگر سهواً پيش از امام به سجده رود، اگر صبر كند تا امام به او برسد، نمازش صحيح است و همچنين اگر به قصد اينكه با امام نماز بخواند، سر بردارد و با امام به سجده رود، نمازش صحيح است.
مسأله 1676: اگر امام در ركعتى كه قنوت ندارد، اشتباهاً قنوت بخواند، يا در ركعتى كه تشهّد ندارد، اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود، مأموم نبايد قنوت و تشهّد بخواند ولى نمى تواند پيش از امام به ركوع رود، يا پيش از ايستادن امام بايستد، بلكه بايد صبر كند، تا قنوت و تشهّد امام تمام شود و بقيّه نماز را با او بخواند.
مستحبات نماز جماعت
مسأله 1677: اگر مأموم يك مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بايستد و اگر يك زن باشد، مستحب است در طرف راست امام، طورى بايستد كه جاى سجده اش، مساوى زانو يا قدم امام باشد و اگر يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند، مستحب است، مرد طرف راست امام و باقى پشت سر امام بايستند و اگر چند مرد يا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بايستند و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها پشت امام و بنابر احتياط مستحب زنها پشت سر مردها بايستند.
مسأله 1678: اگر امام و مأموم هردو زن باشند، بهتر است كه در رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.
مسأله 1679: مستحب است امام، در وسط صف بايستد و اهل علم، كمال و تقوا در صف اوّل بايستند.
مسأله 1680: مستحب است صفهاى جماعت، منظّم باشد و بين كسانى كه در يك صف ايستاده اند، فاصله نباشد و شانه آنان در رديف يكديگر باشد.
مسأله 1681: مستحب است، بعد از گفتن « قَدْ قامَتِ الصَّلاة » مأمومين برخيزند.
مسأله 1682: مستحب است امام جماعت، حال مأمومى را كه از ديگران ضعيف تر است، رعايت كند و قنوت، ركوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه كسانى كه به او اقتدا كرده اند به طولانى شدن نماز مايل هستند.
مسأله 1683: مستحب است امام جماعت، در حمد و سوره و ذكرهايى كه بلند مى خواند، صداى خود را مقدارى بلند كند كه ديگران بشنوند، ولى بيش از اندازه صدا را بلند نكند.
مسأله 1684: اگر امام در ركوع بفهمد كسى تازه رسيده و مى خواهد اقتدا كند، مستحب است ركوع را دو برابر هميشه، طول بدهد و بعد برخيزد، اگرچه بفهمد شخص ديگرى نيز، براى اقتدا وارد شده است.
مكروهات نماز جماعت
مسأله 1685: اگر در صفهاى جماعت، جا باشد، مكروه است انسان تنها بايستد.
مسأله 1686: مكروه است مأموم، ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود.
مسأله 1687: مسافرى كه نماز ظهر، عصر و عشا را دو ركعت مى خواند مكروه است، در اين نمازها به كسى كه مسافر نيست اقتدا كند و كسى كه مسافر نيست مكروه است، در اين نمازها به مسافر اقتدا نمايد.
