موضوع: کتب استفتائی

 

سجده سهو

مسأله 1346: براى پنج چيز بايد بعد از سلام نماز، دو سجده سهو به دستورى كه گفته خواهد شد بجا آورد: اوّل: در بين نماز، سهواً حرف بزند. دوم: جايى كه نبايد نماز را سلام دهد، مثلا در ركعت اوّل، سهواً سلام بدهد. سوم: يك سجده را فراموش كند. چهارم: تشهّد را فراموش نمايد. پنجم: در نماز چهار ركعتى، بعد از سجده دوم شك كند چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت.

مسأله 1347: اگر در جايى كه بايد بايستد، مثلا موقع خواندن حمد و سوره، اشتباهاً بنشيند يا در جايى كه بايد بنشيند، مثلا موقع خواندن تشهّد، اشتباهاً بايستد، بنابر احتياط واجب، بايد دو سجده سهو بجا آورد، بلكه براى هر چيزى كه در نماز، اشتباهاً كم يا زياد شود، بنابر احتياط واجب، بايد دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1348: اگر انسان اشتباهاً يا به خيال اينكه نمازش تمام شده، حرف بزند، بايد دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1349: براى حرفى كه از سرفه و آه كشيدن پيدا مى شود، سجده سهو واجب نيست، ولى اگر مثلا سهواً « آخ » يا « آه » بگويد، بايد سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1350: اگر چيزى كه غلط خوانده، دوباره به طور صحيح بخواند، براى آن غلط سجده سهو واجب نيست.

مسأله 1351: اگر در نماز سهواً مدّتى حرف بزند كه تمام آن يك مرتبه حساب شود، دو سجده سهو كافى است.

مسأله 1352: اگر سهواً تسبيحات اربعه را، بيشتر از سه مرتبه بگويد، لازم نيست بعد از نماز دوبار سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1353: اگر در جايى كه نبايد سلام نماز را بگويد، سهواً بگويد: « اَلسَّلامُ عَلَيْنا وَ عَلى عِبادِ اللّهِ الصّالِحِينَ » يا بگويد « اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكاتُهُ » بايد دو سجده سهو بنمايد، ولى اگر اشتباهاً مقدارى از اين دو سلام را بگويد، يا بگويد « اَلسَّلامُ عَلَيكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكاتُهُ » بنابر احتياط واجب بايد دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1354: اگر در جايى كه نبايد سلام دهد، اشتباهاً هر سه سلام را بگويد، دو سجده سهو كافى است.

مسأله 1355: اگر يك سجده يا تشهّد را فراموش كند و پيش از ركوع ركعت بعد يادش بيايد، بايد برگردد و بجا آورد و بعد از نماز، بنابر احتياط براى ايستادن بيجا دو سجده سهو بنمايد.

مسأله 1356: اگر در ركوع يا بعد از آن، يادش بيايد كه يك سجده يا تشهّد از ركعت پيش فراموش كرده، بايد بعد از سلام نماز، سجده يا تشهّد را قضا نمايد و بعد از آن، دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1357: اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز، عمداً بجا نياورد، گناه كرده و واجب است هر چه زودتر، آن را انجام دهد و چنانچه سهواً بجا نياورد، هر وقت يادش آمد بايد فوراً انجام دهد و لازم نيست نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1358: اگر شك دارد دو سجده سهو بر او واجب شده يا نه، لازم نيست بجا آورد.

مسأله 1359: كسى كه شك دارد دو سجده سهو بر او واجب شده يا بيشتر، اگر دو سجده سهو بجا آورد، كافى است.

مسأله 1360: اگر بداند يكى از دو سجده سهو را بجا نياورده، بايد دو سجده سهو بجا آورد و اگر بداند سهواً سه سجده كرده، لازم است دوباره دو سجده سهو بجا آورد.

مسأله 1361: اگر شك كند يك سجده كرده يا دو سجده سهو، يا شك كند كه دو سجده سهو كرده يا سه سجده، چنانچه وارد تشهّد نشده، بنا را بر كمتر بگذارد.

 

كيفيّت سجده سهو

مسأله 1362: كيفيت سجده سهو: بعد از سلام نماز، نيّت سجده سهو كند، پيشانى را بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است، بگذارد و بگويد: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ صَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ » يا بگويد: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد » ولى بهتر است بگويد: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَكاتُهُ ». سپس بنشيند و دوباره به سجده رود و يكى از ذكرهايى كه گفته شد بگويد و بنشيند، تشهّد بخواند و سلام دهد.

 

قضاى سجده و تشهّد فراموش شده

مسأله 1363: سجده و تشهّدى كه انسان فراموش كرده و بعد از نماز، قضاى آن را بجا مى آورد، بايد تمام شرايط نماز، مانند پاك بودن بدن، لباس، رو به قبله بودن و شرطهاى ديگر را داشته باشد.

مسأله 1364: اگر سجده را چند دفعه فراموش كند، مثلا يك سجده از ركعت اوّل و يك سجده از ركعت دوّم فراموش نمايد، بايد بعد از نماز قضاى همه آنها را با سجده هاى سهوى كه براى آنها لازم مى شود بجا آورد و لازم نيست معيّن كند قضاى كدام يك آنهاست. و اگر يك سجده از ركعت اوّل و يك سجده از ركعت آخر فراموش كند و يا دو تشهّد فراموش نمايد، بنابر احتياط واجب بايد اوّل سجده آخر را كه فراموش شده و بعد از آن - بنابر احتياط مستحب - تشهّد و سلام را بجا آورد و بعد، سجده اوّل را قضا نمايد و همچنين، واجب است تشهّد آخر را كه فراموش شده و سلام را بنابر احتياط مستحب بجا آورد و بعد تشهّد اوّل را قضا نمايد، اين در صورتى است كه كارى كه عمدى و سهوى آن، نماز را باطل مى كند، انجام نداده باشد و اگر انجام داده باشد، بايد اصل نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1365: اگر يك سجده و تشهّد را فراموش كند، بنابر احتياط واجب هر كدام را اوّل فراموش كرده، اوّل قضا نمايد. و اگر نداند كدام اوّل فراموش شده، بايد احتياطاً يك سجده و تشهّد و بعد يك سجده ديگر بجا آورد، يا يك تشهّد و يك سجده و بعد يك تشهّد ديگر بجا آورد، تا يقين كند سجده و تشهّد را، به ترتيبى كه فراموش كرده قضا نموده است.

مسأله 1366: اگر به خيال اينكه اوّل، سجده را فراموش كرده، اوّل قضاى آن را بجا آورد و بعد از خواندن تشهّد، يادش بيايد كه اوّل تشهّد را فراموش كرده، بنابر احتياط واجب دوباره سجده را قضا نمايد. و همچنين اگر به خيال اينكه اوّل تشهّد را فراموش كرده، آن را اوّل بجا آورد و بعد از سجده، يادش بيايد كه اوّل سجده را فراموش كرده، بنابر احتياط واجب، بايد دوباره تشهّد بخواند.

مسأله 1367: اگر بين سلام نماز و قضاى سجده يا تشهّد، كارى كند كه اگر عمداً يا سهواً در نماز اتّفاق بيفتد، نماز باطل مى شود، مثلا پشت به قبله نمايد، بنابر احتياط بعد از قضاى سجده و تشهّد، دوباره نماز را بخواند. اين در صورتى است كه سجده يا تشهد فراموش شده از ركعت آخر نباشد، امّا اگر از ركعت آخر باشد بنابر اقوى، بايد اصل نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1368: اگر بعد از سلام نماز، يادش بيايد يك سجده از ركعت آخر را فراموش كرده است، چنانچه كارى كه عمدى و سهوى آن، نماز را باطل مى كند انجام نداده، مانند روگرداندن از قبله، بنابر احتياط مستحب آن را به نيّت ما فى الذّمه بجا آورد و همچنين بعد از آن، تشهّد و سلام و دو سجده سهو بجا آورد. و نيز اگر يادش بيايد كه تشهّد ركعت آخر را فراموش كرده، بنابر احتياط مستحب آن را به نيّت ما فى الذّمه انجام دهد و همچنين بعد از آن سلام دهد و دو سجده سهو بجا آورد، گرچه در اين دو مورد بعيد نيست كفايت سجده و تشهّد فراموش شده و دو سجده سهو.

مسأله 1369: اگر بين سلام نماز و قضاى سجده يا تشهّدى كه از ركعت قبل فراموش شده، كارى كند كه براى آن سجده سهو واجب مى شود، مثلا سهواً حرف بزند، بايد سجده يا تشهّد را قضا كند و غير از سجده سهوى كه براى قضاى سجده يا تشهّد لازم بوده، سجده ديگرى لازم نمى آيد.

مسأله 1370: اگر نداند سجده را فراموش كرده يا تشهّد را، بايد هر دو را قضا نمايد و هر كدام را اوّل بجا آورد، اشكال ندارد.

مسأله 1371: اگر شك دارد سجده يا تشهّد را فراموش كرده يا نه، واجب نيست قضا نمايد.

مسأله 1372: اگر بداند سجده يا تشهّد را فراموش كرده و شك كند پيش از ركوع ركعت بعد، بجا آورده يا نه، بنابر احتياط مستحب آن را قضا نمايد.

مسأله 1373: كسى كه بايد سجده يا تشهّد را قضا نمايد، اگر براى كار ديگرى نيز سجده سهو بر او واجب شود، بايد بعد از نماز، فوراً سجده يا تشهّد را قضا نمايد، بعد از آن سجده سهو را بجا آورد.

مسأله 1374: اگر شك دارد كه بعد از نماز، قضاى سجده يا تشهّد فراموش شده را بجا آورده يا نه، چنانچه وقت نماز نگذشته، بايد سجده يا تشهّد را قضا نمايد و اگر وقت نماز گذشته، قضاى آن لازم نيست.

 

كم و زياد كردن اجزا و شرايط نماز

مسأله 1375: هرگاه چيزى از واجبات نماز را عمداً كم يا زياد كند، اگرچه يك حرف باشد، نمازش باطل است.

مسأله 1376: اگر مقصر بوده در ندانستن مسأله، و چيزى از واجبات نماز را، كم يا زياد كند، بنابر احتياط نماز باطل است. ولى چنانچه بر اثر ندانستن مسأله، حمد و سوره نماز صبح، مغرب و عشا را آهسته بخواند، يا حمد و سوره نماز ظهر و عصر را بلند بخواند و يا در مسافرت، نماز ظهر و عصر و عشا را چهار ركعتى بخواند، نمازش صحيح است.

مسأله 1377: اگر در بين نماز بفهمد، وضو يا غسلش باطل بوده، يا بدون وضو يا غسل مشغول نماز شده، بايد نماز را به هم بزند و دوباره با وضو يا غسل نماز بخواند و اگر بعد از نماز بفهمد، بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بجا آورد و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

مسأله 1378: اگر بعد از رسيدن به ركوع يادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش فراموش كرده، نمازش باطل است و اگر پيش از رسيدن به ركوع يادش بيايد، بايد برگردد، دو سجده را بجا آورد، برخيزد، حمد و سوره يا تسبيحات را بخواند، نماز را تمام كند و بعد از نماز بنابر احتياط واجب، بايد براى ايستادن بيجا دو سجده سهو انجام دهد.

مسأله 1379: اگر پيش از گفتن « السَّلامُ عَلَيْنا » و « السَّلامُ عَلَيْكُمْ » يادش بيايد دو سجده ركعت آخر را بجا نياورده، بايد دو سجده را بجا آورد و دوباره تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد.

مسأله 1380: اگر پيش از سلام نماز، يادش بيايد يك ركعت يا بيشتر، از آخر نماز نخوانده، بايد مقدارى كه فراموش شده، بجا آورد.

مسأله 1381: اگر بعد از سلام نماز، يادش بيايد يك ركعت يا بيشتر از آخر نماز نخوانده، چنانچه كارى انجام داده كه در نماز، چه عمداً يا سهواً اتّفاق بيفتد نماز را باطل مى كند، مثلا پشت به قبله كرده، نمازش باطل است و اگر كارى كه عمدى و سهوى آن، نماز را باطل مى كند انجام نداده، بايد فوراً مقدارى را كه فراموش كرده بجا آورد.

مسأله 1382: هرگاه بعد از سلام نماز، عملى انجام دهد كه در نماز چه عمداً يا سهواً اتّفاق بيفتد نماز را باطل مى كند، مثلا پشت به قبله نمايد و بعد يادش بيايد كه دو سجده آخر را بجا نياورده، نماز باطل است و اگر پيش از انجام كارى كه نماز را باطل مى كند يادش بيايد، بايد دو سجده اى را كه فراموش كرده، بجا آورد، دوباره تشهّد بخواند، نماز را سلام دهد و دو سجده سهو، براى تشهّد و سلامى كه اوّل گفته است بجا آورد.

مسأله 1383: اگر بفهمد نماز را پيش از وقت خوانده، يا پشت به قبله، يا به طرف راست و ى0ا به طرف چپ قبله بجا آورده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.