موضوع: کتب استفتائی
احكام ميّت
غسل مسّ ميّت
مسأله 571: اگر شخصى بدن انسان مرده اى را كه سرد شده و غسلش نداده اند، مَس كند يعنى جايى از بدن خود را به آن برساند، بايد غسل مَسِّ مَيّت نمايد، چه در خواب مَس كند چه در بيدارى، با اختيار مَس كند يا بى اختيار، حتّى اگر ناخن و استخوان او، به ناخن و استخوان ميّت برسد بايد غسل كند، ولى اگر حيوان مرده اى را مَس نمايد، غسل بر او واجب نيست.
مسأله 572: براى مَسّ مرده اى كه تمام بدن او سرد نشده، غسل واجب نيست، اگرچه جايى را كه سرد شده مَس نمايد.
مسأله 573: اگر موى خود را به بدن ميّت برساند، يا بدن خود را به موى ميّت، يا موى خود را به موى ميّت برساند، چنانچه مو خيلى بلند و خارج از متعارف نباشد و عرفاً مَسّ ميّت بر او صدق نمايد، بايد غسل كند.
مسأله 574: براى مَسّ بچّه مرده، حتّى بچّه سقط شده اى كه چهار ماه او تمام شده، غسل مَسِّ ميّت واجب است. و بنابر احتياط مستحب براى مَسّ بچّه سقط شده اى كه كمتر از چهار ماه دارد غسل كند، بنابراين اگر بچّه چهارماهه اى مرده به دنيا بيايد، چنانچه بدن او در حال سقط شدن سرد باشد، بنابر احتياط مادر او بايد غسل مَسّ ميّت كند و امّا اگر از چهار ماه كمتر داشته باشد، لازم نيست مادر او غسل نمايد.
مسأله575: بچّه اى كه بعد از مردن مادر به دنيا مى آيد، چنانچه در آن حال بدن مادرش سرد شده باشد، وقتى بالغ شد بنابر احتياط غسل مَسّ ميّت كند.
مسأله 576: اگر انسان، ميّتى را كه سه غسل او كاملا تمام شده، مَس نمايد غسل بر او واجب نمى شود، ولى اگر پيش از آنكه غسل سوم تمام شود، جايى از بدن او را مَس كند، اگرچه غسل سوم آنجا تمام شده باشد، بايد غسل مَسّ ميّت نمايد.
مسأله 577: اگر ديوانه يا بچّه نابالغى ميّت را مَس كند، بعد از آنكه ديوانه، عاقل و آن بچّه بالغ شد بنابر احتياط بايد غسل مَسّ ميّت نمايد.
مسأله 578: اگر از بدن زنده يا مرده اى كه غسلش نداده اند، قسمتى كه داراى استخوان است جدا شود و پيش از آنكه قسمت جدا شده را غسل دهند، انسان آن را مَس نمايد، بايد غسل مَسّ ميّت كند ولى اگر قسمتى كه جدا شده استخوان نداشته باشد براى مَسّ آن، غسل واجب نيست.
مسأله 579: براى مَس استخوانى كه گوشت ندارد و آن را غسل نداده اند، چه از مرده جدا شده باشد چه از زنده، بنابر احتياط واجب بايد غسل كرد و همچنين است براى مسّ دندانى كه از مرده جدا شود، در صورتى كه آن مرده را غسل نداده باشند ولى براى مسّ دندانى كه از زنده جدا شده و گوشت ندارد يا گوشت آن خيلى كم است غسل واجب نيست.
مسأله 580: غسل مَسّ ميّت را بايد مانند غسل جنابت انجام داد ولى كسى كه غسل مَسّ ميّت كرده، اگر بخواهد نماز بخواند بايد وضو نيز بگيرد.
مسأله 581: اگر چند ميّت را مسّ كند، يا يك ميّت را چند بار مَس نمايد، يك غسل كافى است.
مسأله 582: براى كسى كه بعد از مَسّ ميّت غسل نكرده است، توقّف در مسجد، جماع و خواندن سوره هايى كه سجده واجب دارد مانعى ندارد، ولى براى نماز و مانند آن، بايد غسل كند و وضو بگيرد.
احكام محتضر
مسأله 583: مسلمانى را كه محتضر است، يعنى در حال جان دادن مى باشد، مرد باشد يا زن، بزرگ باشد يا كوچك، بايد بر پشت بخوابانند، به طورى كه كف پاهايش به طرف قبله باشد و اگر خواباندن او، كاملا به اين صورت ممكن نباشد، تا اندازه اى كه ممكن است بايد به اين دستور عمل كنند و چنانچه خواباندن او به هيچ قسم ممكن نباشد، بايد او را رو به قبله بنشانند و اگر آن نيز نشود، بايد او را بر پهلوى راست يا بر پهلوى چپ، رو به قبله بخوابانند.
مسأله 584: بنابر احتياط مستحب تا وقتى غسل ميّت تمام نشده، او را رو به قبله بخوابانند، ولى بعد از آنكه غسلش تمام شد، بهتر است او را مانند حالتى كه بر او نماز مى خوانند، بخوابانند.
مسأله 585: رو به قبله كردن محتضر، بر هر مسلمان واجب است و اجازه گرفتن از ولىّ او لازم نيست. و اگر بعضى انجام دهند از ديگران ساقط مى شود.
مسأله 586: مستحب است به كسى كه در حال جان دادن است شهادتين و اقرار به امامتِ دوازده امام(عليهم السلام) و ديگر عقايد حق را، طورى تلقين كنند كه بفهمد و نيز مستحب است آن را تا وقت مرگ تكرار كنند.
مسأله 587: مستحب است اين دعا را، طورى به محتضر تلقين كنند كه بفهمد: « اللّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الْكَثيرَ مِنْ مَعاصيكَ وَاقْبَلْ مِنّي الْيَسيرَ مِنْ طاعَتِكَ يا مَنْ يَقْبَلُ الْيَسيرَ وَ يَعْفُو عَنِ الْكَثيرَ اقْبَلْ مِنّي الْيَسيرَ وَ اعْفُ عَنّي الْكَثيرَ إنَّكَ أنْتَ الْعَفُوُّ الْغَفُورُ اللّهُمَّ ارْحَمْني فَإنَّكَ رَحيمٌ ».
مسأله 588: مستحب است كسى را كه سخت جان مى دهد، اگر ناراحت نمى شود و سبب تعجيل مرگ او نمى گردد، به جايى كه نماز مى خوانده ببرند.
مسأله 589: مستحب است براى راحت شدن محتضر بر بالين او سوره مباركه « يس »، « الصّافّات »، « احزاب »، « آية الكرسى »، آيه پنجاه و چهارم از سوره « اعراف »، سه آيه آخر سوره « بقره » و هر مقدار از قرآن كريم كه ممكن است بخوانند.
مسأله 590: تنها گذاشتن محتضر، گذاشتن چيزى روى شكم او، بودن جُنُب و حايض نزد او، حرف زدن زياد در كنار او، گريه كردن و تنها گذاشتن زنها نزد او مكروه است.
احكام بعد از مرگ
مسأله 591: بعد از مرگ مستحب است چشمها، لبها و چانه ميّت را ببندند، دست و پاى او را دراز كنند، پارچه اى روى او بيندازند، اگر شب از دنيا رفته در جايى كه مرده است چراغ روشن كنند، براى تشييع جنازه او مؤمنين را خبر كنند، در دفن او عجله نمايند، ولى اگر به مردن او يقين ندارند، بايد صبر كنند تا معلوم شود و نيز اگر ميّت حامله باشد و بچّه در شكم او زنده باشد، بايد پهلوى چپ او را بشكافند، طفل را بيرون آورند و پهلو را بدوزند، سپس او را دفن كنند.
