موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی سیستانی
مسأله 164 : احرام بستن پيش از ميقات جايز نيست ، و در احرام عبور نمودن كفايت نمى كند ، بلكه بايستى از خود ميقات احرام بسته شود ، و از اين حكم دو مورد استثناء ميشود :
1 ـ آن كه نذر نمايد كه پيش از رسيدن به ميقات احرام ببندد ، كه در اين صورت احرام بستن قبل از ميقات صحيح و احتياجى به تجديد آن در ميقات يا گذشتن از ميقات نيست ، بلكه مى تواند از راهى به مكه برود كه به هيچ يك از ميقاتها برخورد نكند ، و در اين حكم فرقى بين حج واجب و مستحب و عمره مفرده نيست .
بلى فرقى كه هست اين است كه اگر احرام براى حج يا عمره تمتع باشد ، لازم است در ماهاى حج باشد ( شوال ، ذى القعده ، ذى الحجه ) چنان كه گذشت .
2ـ كسى كه قصد عمره مفرده در ماه رجب دارد ، و بين آن داشته باشد كه اگر احرام را تا ميقات به تأخير اندازد موفق به درك عمره ماه رجب نشود ، براى چنين شخصى جايز است قبل از ميقات احرام ببندد و براى او عمره رجب شمرده مى شود ، هر چند بقيه اعمال عمره را در ماه شعبان به جا آورد ، و در اين حكم فرقى بين عمره واجب و مستحب نيست.
مسأله 165 : بر مكلف واجب است يقين به رسيدن به ميقات پيدا نموده و احرام ببندد يا اطمينان به آن حاصل نمايد ، يا حجت شرعى داشته باشد ، و چنانچه شك در رسيدن به ميقات داشته باشد ، احرام بستن براى او جايز نخواهد بود .
مسأله 166 : كسى كه نذر نموده قبل از ميقات احرام ببندد و بر خلاف نذر خود از ميقات احرام بست ، احرام وى باطل نيست ، ولى كفاره مخالف نذر بر او واجب مى شود ، اگر از روى عمد اين كار را كرده باشد .
مسأله 167 : همچنان كه تقديم احرام بر ميقات جايز نيست ، تأخير آن از ميقات نيز جايز نيست ، پس كسى كه قصد حج يا عمره يا دخول حرم يا مكه را دارد ، جايز نيست در حال اختيار از ميقات بگذرد مگر آنكه احرام بسته باشد هر چند ميقات ديگرى در پيش روى داشته باشد ، و هر گاه بدون احرام از ميقات گذشته ، در صورت امكان بايد به ميقات برگردد ، مگر كسى كه بدون عذر از ذو الحليفه گذشته و به جحفه رسيده باشد ، كه چنين شخصى بنابر اظهر برايش كافى است كه از جحفه احرام ببندد ، اگر چه گناهكار است .
و احوط اين است كه مكلف از محاذى ميقات نگذرد مگر با احرام ، اگر چه بعيد نيست كه گذشتن جايز باشد ، در صورتى كه در پيش روى مكلف ميقاتى يا محاذى ميقاتى باشد .
و چنانچه مسافر قصد انجام مناسك يا دخول حرم يا مكه نداشته باشد ، مانند مسافرى كه كارى در بيرون حرم داشته باشد ، ولى بعد از گذشتن از ميقات قصد دخول حرم نمايد ، در اين صورت جايز است كه براى انجام عمره مفرده از اوّلين نقطه بيرون حرم احرام ببندد .
مسأله 168 : هر گاه مكلف ـ در غير صورتى كه گذشت ـ از روى علم و عمد احرام از ميقات را ترك نمود و از آن گذشت ، در آن دو صورت است :
اوّل : آنكه بتواند به ميقات برگردد ، كه در اين صورت واجب است به ميقات برگشته و از آن احرام ببندد ، خواه از داخل حرم برگردد يا از بيرون آن ، پس اگر چنين كرد ، عملش بدون اشكال صحيح خواهد بود .
دوم : آنكه نتواند به ميقات برگردد ، چه در بيرون حرم باشد و چه در داخل آن ، و اگر داخل آن باشد چه بتواند بيرون برود و چه نتواند ، و اظهر در اين صورت بطلان حج است و عدم كفايت احرام از غير ميقات ، و وجوب انجام حج در سال ديگرى در صورتى كه مستطيع باشد .
مسأله 169 : هر گاه مكلف بجهت فراموشى يا بى هوشى و مانند اينها يا نداشتن حكم يا ندانستن ميقات ـ در غير صورتى كه گذشت ـ احرام را ترك نمايد ، يعنى بدون احرام از ميقات بگذرد ، در آن چهار صورت است :
اوّل : آنكه بتواند به ميقات برگردد ، كه در اين صورت واجب است به ميقات برگشته و از همانجا احرام ببندد.
دوّم : آنكه در حرم باشد و برگشتن به ميقات غير ممكن و به بيرون حرم ممكن باشد ، كه در اين صورت لازم است از حرم بيرون رفته واز بيرون حرم محرم شود .
و اولى در اين صورت اين است كه هر چند ميتواند از حرم دور شود سپس از آنجا احرام ببندد .
سوّم : آنكه در حرم باشد و برگشتن به بيرون حرم برايش ممكن نباشد ، كه در اين صورت لازم است از جاى خود احرام ببندد ، هر چند وارد مكه شده باشد .
چهارم : آنكه در خارج حرم باشد و نتواند به ميقات برگردد . و احوط در اين صورت اين است كه به مقدار ممكن برگردد سپس محرم شود .
و در تمام اين چهار صورت اگر مكلف وظايفى را كه گفته شد انجام بدهد . حكم به صحت عمل او مى شود . و كسى كه احرام را قبل يا بعد از ميقات بسته باشد ، اگرچه از روى ندانستن يا فراموشى باشد حكم كسى را دارد كه احرام نبسته و چهار صورت گذشته در حق او جارى است .
مسأله 170 : هر گاه زن حائض از روى جهل به حكم و ندانستن مسأله از ميقات احرام نبسته و داخل حرم شد ، پس احوط اين است كه در صورتى كه نتواند به ميقات برگردد ، به بيرون حرم رفته و از آنجا احرام ببندد ، بلكه احوط براى او در اين صورت اين است كه تا آن جا كه ممكن است از حرم دور شود سپس احرام ببندد به شرطى كه اين عمل مستلزم فوت حج نباشد ، و در صورتى كه انجام اين عمل برايش ممكن نباشد ، با ديگران يكسان خواهد بود ، يعنى در چنين صورتى حكم او همان حكمى است كه براى ديگران يكسان خواهد بود ، يعنى در چنين صورتى حكم او همان حكمى است كه براى ديگران در مسأله ( 169 ) ذكر شد .
مسأله 171 : هر گاه عمره فاسد شد ، اگر چه به علت فساد احرام آن باشد ، واجب است در صورت امكان از سر گرفته شود ، و در صورت عدم اعاده آن هر چند بجهت كمى وقت باشد ، حج فاسد خواهد بود و لازم است در سال بعد اعاده شود .
مسأله 172 : جمعى از فقها فرموده اند : اگر مكلف از روى نادانى يا فراموشى عمره را بدون احرام بجا آورد ، عمره وى صحيح است ، و اين فرمايش خالى از اشكال نيست ، و احتياط در اين صورت اين است كه در صورت امكان بترتيبى كه گفته شد اعاده نمايد .
مسأله 173 : در مسائل گذشته بيان نموديم ، كسى كه وطنش از مكه دور باشد ، واجب است از يكى از پنج ميقات اوّل كه ذكر آنها گذشت براى عمره احرام ببندد ، پنج ميقات اول كه ذكر آنها گذشت براى عمره احرام ببندد ، پس اگر راهش از آن ميقات باشد اشكالى وجود ندارد ، و اگر در راهش از هيچيك از آنها نميگذرد چنانچه در اين زمان چنين است زيرا اغلب حجاج ابتدا وارد فرودگاه جده مى شوند و قسمتى از آنها ميخواهند اعمال عمره و حج را بر رفتن مدينه منوره مقدم بدارند و معلوم است كه جده از جمله ميقاتها نيست بلكه اطمينان به عدم محاذات با آن حاصل است ، بنابر اين حجاج ميتوانند يكى از سه راه را اختيار كنند :
اوّل : اينكه نذر نمايند كه در وطن خود را در راه قبل از گذشتن از آسمان بعضى از ميقاتها احرام ببندد ، و بر طبق نذر خود عمل نمايند ، و اين در صورتى خالى از اشكال است كه مستلزم زير سايه قرار گرفتن از شعاع آفتاب نباشد ، مانند آنكه سفر در شب صورت بگيرد ، و مستلزم حفظ نمودن خود از باران نيز نباشد .
دوّم : اينكه از جده به يكى از ميقاتها يا محاذى يكى از آنها برود و از آنجا احرام ببندد ، و يا به جائى برود كه در پشت يكى از ميقاتها قرار گرفته باشد و از آنجا با نذر احرام ببندد ، مانند ( رابغ ) كه پشت جحفه قرار گرفته .
توضيح : رابغ شهر معروفيست كه بين آن وجده جاده عمومى وجود دارد و رسيدن به آن آسان است ، بر خلاف جحفه كه رفتن به آنجا ممكن است سخت باشد .
سوّم : اينكه از جده با نذر احرام ببندد ، و اين در صورتى جائز است كه بداند ـ اگرچه اجمالاً ـ بين جده و حرم نقطه اى وجود دارد كه محاذى جحفه وجود داشته باشد و اما اگر فقط احتمال وجود آنرا بدهد و علم به آن براى او حاصل نشود ، پس براى چنين شخصى اختيار راه سوم جايز نيست .
بلى اگر به جده آمد بقصد رفتن به يكى از ميقاتها يا آنچه كه در حكم آنها است ، و بعداً نتوانست برود ، در اين صورت نيز جايز است از جده با نذر احرام ببندد ، و بنابر اظهر لازم نيست در اين صورت احرام خود را قبل از دخول در حرم تجديد نمايد .
مسأله 174 : در سابق گفته شد شخصى كه مى خواهد حج تمتع به جا آورد ، واجب است كه براى حج خود از مكه محرم شود ، پس اگر با علم و عمد از جاى ديگرى غير از مكه احرام ببندد ، احرامش صحيح نخواهد بود ، هر چند با احرام وارد شود ، بلكه در صورت امكان واجب است احرام را در مكه تجديد نمايد ، و در غير اين صورت حجّش باطل خواهد بود .
مسأله 175 : هر گاه كسى كه مىخواهد حج تمتع نمايد فراموش نمود كه از مكه محرم شود ، در صورت امكان واجب است به مكّه برگردد ، و اگر ممكن نشد ، از جاى خود هر چند در عرفات باشد احرام ببندد ، و حجّش صحيح خواهد بود ، و همچنين است حكم كسى كه مسأله را نمى دانسته .
مسأله 176 : كسى كه احرام حج را به كلى فراموش نموده و تا پايان اعمال حج يادش نيايد ، حجش صحيح است و همچنين است حكم جاهل به مسأله .
