موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
فصل بيستم:
جهاد، درى از درهاى بهشت
«جهاد» يكى ديگر از دستورات واجب الهى است و به معنى مبارزه و نبرد با دشمنان خدا مىباشد؛ در آيات متعددى از قرآن مجيد پيرامون مسأله جهاد و عظمت مجاهدان در راه خدا سخن گفته شده است، به طورى كه خداوند در نخستين آيات سوره «عاديات» به نَفَس زدن اسبهاى مجاهدان و جرقههاى حاصل از سم ستوران و گرد و غبار ناشى از حركت سريع آنان قسم ياد كرده است. ملت هايى كه در مقابل ستمگران و متجاوزان به حقوق و ناموس خويش ايستادگى نموده و در اين راه عزيزان خود را قربانى مىنمايند همواره زنده و پابرجا بوده و مورد مدح و ستايش نسلهاى آينده مىباشند، ولى آنهايى كه به خاطر خوشگذرانى و بهرهمندى از لذايذ زندگى زودگذر دنيا از جهاد روى گردانيدهاند، جامه ذلت و خوارى و حقارت و گرفتارى را بر خود پوشانيده، دچار مرگ تدريجى گرديده و توبيخ و مذمت آيندگان را براى خود خريدارند.
سخنان حكيمانه و گهربار زير بيانگر اهميت جهاد در راه خدا و
(320)
عظمت مجاهدانى است كه با جانفشانى در مقابل دشمنان اسلام و انسانيت مىايستند:
1 ـ قرآن مجيد: «خداوند كسانى را كه در راه او در ستونى محكم همچون سدى پولادين پيكار مىنمايند دوست دارد»(1).
2 ـ پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآلهوسلم : «جهاد كنيد تا مجد و عظمت را براى فرزندانتان به ميراث بگذاريد.»(2) و نيز مىفرمايند: «آن كس كه جهاد را ترك گويد، خدا بر اندام او لباس ذلت پوشانده و فقر و احتياج بر زندگيش و تاريكى بر دينش سايه شوم خواهد افكند. خداوند پيروان مرا به وسيله سُم سُتورانى كه به ميدان جهاد پيش مىروند و به وسيله پيكان نيزهها عزت مىبخشد.»(3)
3 ـ حضرت على عليهالسلام : «جهاد درى از درهاى بهشت است كه خداوند آن را براى اولياى خاص خود گشوده است. جهاد لباس پر فضيلت تقوا، زره نفوذناپذير الهى و سپر محكم پروردگار است. آن كس كه جهاد را ترك گويد، خداوند بر اندام او لباس ذلت و بلا پوشانده و او را در مقابل ديدگان مردم خوار و ذليل جلوه خواهد داد.»(4)
البته بايد توجه نمود كه امروزه مبارزه با دشمنان اسلام و مسلمانان در نبرد و پيكار مسلحانه خلاصه نمىگردد، بلكه هر نوع تلاش و كوشش در زمينههاى مختلف اقتصادى، علمى، فرهنگى، سياسى و مانند آن كه براى
--------------------------------------------------------------------------------
1 ـ سوره صفّ(61): آيه4.
2 ـ وسائل الشيعه،ج15،ص15،حديث16.
3 ـ همان،ص10،حديث2.
4 ـ همان،ص14،حديث13.
(321)
پيشبرد اهداف مقدس الهى مورد نياز است را شامل مىشود؛ پس بر مسلمانان لازم است تا با اتحاد و همبستگى نقشههايى را كه بيگانگان براى تسلط بر كشورهاى اسلامى در هر يك از زمينههاى گفتهشده، كشيدهاند بر هم زده و از تسلط آنان جلوگيرى نمايند.
اقسام جهاد
1 ـ «جهاد ابتدايى»: بدين معناست كه مسلمانان براى سركوب شورشيان مسلح بر عليه امام مسلمين و به منظور دعوت كفار و مشركين به سوى اسلام و عدالت و يا به خاطر جلوگيرى از نقض پيمان كسانى كه با مسلمانان پيمان بستهاند و قصد پيمانشكنى دارند به سوى آنان نيروى نظامى گسيل مىدارند.
در حقيقت هدف از اين نوع جهاد كشورگشايى نبوده، بلكه هدف دفاع از حقوق فطرى ملتهايى است كه توسط قدرتهاى كافر و طغيانگر از خداپرستى و توحيد و عدالت و آگاهى از معارف بلند اسلام و پذيرش آزادانه آن محروم گشتهاند.
2 ـ «جهاد دفاعى»: و آن پيكار با دشمنانى است كه به مرز و بوم مسلمانان هجوم آورده و قصد تسلط نظامى، سياسى، فرهنگى و يا اقتصادى بر آنان را دارند، و ممكن است جهاد در برابر شورشيان مسلح بر عليه مسلمانان نيز جهاد دفاعى به حساب آيد.
پرسش: بر چه كسانى شركت در جهاد واجب است؟
پاسخ: بر افرادى كه بالغ، عاقل، مرد و سالم باشند؛ پس بر انسان
(322)
نابينا، زمينگير و بيمارى كه نتواند وظيفهاش را انجام دهد جهاد واجب نيست. البته اگر به اندازه كافى نيرو براى شركت در جهاد وجود داشته باشد، اين تكليف از عهده ديگران ساقط مىگردد. بديهى است كه اگر ادامه جهاد نياز به كمكهاى مادى داشته باشد، بر همه ثروتمندان واجب است به اندازه توانايى خود كمك مالى نمايند.
پرسش: اگر پدر و مادر فرزند خود را از شركت در جهاد و يا دفاع نهى نمايند، آيا اين وظيفه از آنان ساقط مىگردد؟
پاسخ: در صورتى كه حضور خصوص وى در جبهه امرى لازم و ضرورى باشد و به اصطلاح جهاد بر او «واجب عينى» باشد، نهى آنان تأثيرى ندارد و بايد در جهاد شركت كند، ولى اگر حضور خصوص وى امرى لازم نباشد و به اصطلاح جهاد بر او «واجب كفايى» باشد و نيروى كافى در جبهه حضور داشته باشد، چنانچه شركت در جهاد موجب اذيت و آزار پدر و مادر باشد، مخالفت با آنان جايز نيست.
پرسش: اگر مهاجمى به قصد كشتن يا هر نوع تجاوز ديگرى به فرد يا ناموس يا خويشاوندان او هجوم آورد وظيفهاش در مقابل فرد مهاجم چيست؟
پاسخ: واجب است به هر طريقى كه مىتواند از خود و بستگانش دفاع نمايد، گرچه منجر به كشته شدن فرد مهاجم گردد، ولى بايد سعى كند تا جايى كه امكان دارد از راههاى خفيفتر استفاده كند و دست به كار شديد و خشن نزند.
پرسش: اگر دزدى به قصد بردن مال انسان يا بستگان او هجوم آورد
(323)
وظيفه انسان چيست؟
پاسخ: انسان حق دارد از مال و جان خود و خويشان و بستگانش دفاع كند، ولى با رعايت مراتب، يعنى تا وقتى مىشود از راههاى خفيف وارد شود دست به كارهاى خشن نزند.
پرسش: اگر انسان به گمان اين كه شخصى قصد هجوم به جان يا مال يا ناموس وى را دارد در مقام دفاع خسارتى به آن شخص وارد كند ولى بعداً متوجه شود كه گمانش اشتباه بوده وظيفهاش چيست؟
پاسخ: بايد خسارتى را كه به او وارد كرده جبران نمايد ولى گناهكار نيست.
پرسش: در صورتى كه حيوان درندهاى كه مال ديگرى است به انسان حمله نمايد، آيا مىتوان در مقام دفاع از خود خسارتى به آن حيوان وارد ساخت؟
پاسخ: در صورتى كه راه ديگرى براى در امان ماندن از حمله او وجود نداشته باشد وارد نمودن خسارت مانعى ندارد.
(324)
