موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
فصل شانزدهم:
قرآن، معجزه جاويدان
«قرآن» كتابى است آسمانى كه از طرف خداوند بر قلب پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآلهوسلم در مدت بيست و سه سال در قالب 114 سوره فرود آمده تا مردم غافل را هشيار و خوابزدگان را بيدار نمايد و خطراتى را كه آنها را احاطه كرده و گناهانى را كه در آن فرو رفتهاند و شرك و فسادى را كه به آن آلوده شدهاند به آنها يادآورى نمايد، آرى قرآن اساس آگاهى و بيدارى انسان و كتاب پاكسازى دل و جان است، دقت در محتواى اين كتاب از معارف و عقايدش گرفته تا راههاى استدلال صحيح آن و از قوانين اجتماعىاش گرفته تا برنامههايى كه براى پاكسازى انسان در آن طرح ريزى شده است همه دليل حقانيت آن است، اين محتواى عالى با اين عمق و عظمت، آن هم از فردى اُمّى و درس نخوانده كه در عقبافتادهترين محيطها بپا خاسته، خود دليلى است بر عظمت پروردگار و نشانهاى است براى صداقتِ آورنده آن. يكى از وظايف مهم ما اين است كه از اين كتاب هدايتگر به خوبى استفاده كرده و آن را از غربت و تنهايى به در آورده و از گوشه طاقچهها و قبرستانها و دست فالگيرها
(279)
نجات داده و براى هدايت خويش و ساير انسانها گفتار اين معجزه هميشگى را آويزه جانمان گردانيم.
احكام قرآن
1 ـ نجس كردن خط قرآن حرام است و اگر نجس شود بايد آن را فوراً آب كشيد؛ همچنين اگر جلد يا ورق آن كه بر آن خط قرآن نوشته نشده نجس گردد و نجاست آن بىاحترامى به قرآن حساب شود بايد آن را آب كشيد.
2 ـ رساندن جايى از بدن به خط قرآن و اسامى خداوند بدون طهارت حرام است.
3 ـ شايسته است انسان به قرآنى كه خوانده مىشود گوش داده، از صحبت كردن با ديگران پرهيز نمايد، بلكه اگر صحبت كردن باعث بىاحترامى به قرآن باشد جايز نيست؛ ولى اگر كسى از انسان در آن حال چيزى بپرسد مىتواند جواب آن را بدهد.
پرسش: قرار دادن قرآن بر روى چيزهاى نجس مثل خون و مردار چه حكمى دارد؟
پاسخ: اين كار حرام است گرچه آن نجاست خشك باشد و به قرآن سرايت نكند، و برداشتن قرآن از روى آن نجاست واجب مىباشد.
پرسش: آيا دادن قرآن به دست افراد كافر و اهل كتاب مثل مسيحى و يهودى جايز است؟
پاسخ: در صورتى كه قرآن در معرض نجس شدن و بىاحترامى نباشد، به اميد هدايت ايشان و به منظور مطالعه و بررسى روى آيات آن،
(280)
اگر واقعاً بخواهند از آن استفاده كنند، مانعى ندارد.
پرسش: نوشتن قرآن با مركب و جوهر نجس چه حكمى دارد؟
پاسخ: حرام است و بايد آن نوشته را محو نمود.
پرسش: آيا نوشتن آيات قرآن و نامهاى خداوند در حالى كه انسان بىوضوست اشكال دارد؟
پاسخ: در صورتى كه جايى از بدنش در هنگام نوشتن با آنها تماس پيدا نكند اشكالى ندارد.
پرسش: آيا انسان مىتواند بدون وضو بر روى نوارهايى كه قرآن بر آنها ضبط شده است دست بگذارد؟
پاسخ: مانعى ندارد، ولى بىاحترامى به آن جايز نيست و همچنين لمس گردها و خاكريزههايى كه هنگام نوشتن آيات قرآن بر تخته سياه و مانند آن، بر زمين مىريزد بدون وضو اشكال ندارد.
پرسش: رساندن بدن به ترجمه قرآن در حالى كه انسان بدون وضو باشد چه حكمى دارد؟
پاسخ: رساندن جايى از بدن به ترجمه قرآن به هر زبانى كه باشد اشكال ندارد، مگر نام خداى متعال و صفات مخصوص او كه به هر زبانى نوشته شود بنابر احتياط واجب تماس با آن بدون وضو حرام است.
پرسش: آيا تماس بدن بدون وضو با نامهاى معصومين عليهمالسلام جايز است؟
پاسخ: بنابر احتياط مستحب چنين كارى نشود، بلكه اگر اين كار بىاحترامى به آنها به حساب آيد حرام است، و اگر يكى از اين اسمها را در
(281)
نامگذارى اشخاص به كار برند دست زدن بدون وضو به آنها اشكال ندارد.
پرسش: آيا جلوگيرى كودكان و ديوانگان از دست گذاشتن به خط قرآن واجب است؟
پاسخ: در صورتى كه دست گذاشتن آنها توهين و بىاحترامى به قرآن نباشد جلوگيرى واجب نيست.
پرسش: صحبت كردن هنگام تلاوت آيات قرآن چه حكمى دارد؟
پاسخ: شايسته است انسان هنگام تلاوت قرآن به آن گوش فرا دهد و از صحبت بپرهيزد، مگر اين كه كسى از انسان چيزى را بپرسد كه جواب دادن به وى مانعى ندارد.
سورههاى سجدهدار قرآن
در چهار سوره قرآن آيهاى وجود دارد كه هر گاه انسان آن را خودش تلاوت نمايد و يا به تلاوت ديگرى گوش فرا دهد بايد فوراً سر را بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است بگذارد و مستحب است ذكرى هم بگويد، و اگر سجده را فراموش كرد بايد هر وقت كه يادش آمد آن را بجا آورد و در بجا آوردن آن وضو، غسل، رو به قبله بودن و پاك بودن بدن و لباس شرط نيست ولى جاى او نبايد غصبى باشد. اين آيات عبارتند از:
1 ـ سوره سجده (32): آيه 15.
2 ـ سوره فصلت (حم سجده) (41): آيه 37.
3 ـ سوره نجم (53):آيه 62.
4 ـ سوره علق (96): آيه 19.
(282)
پرسش: اگر به آيه سجدهدارى كه ديگرى مىخواند گوش ندهد ولى ناخودآگاه آن آيه به گوش او بخورد، آيا باز هم بايد سجده نمايد؟
پاسخ: خير.
پرسش: اگر آيه سجدهدار توسط بچه نابالغ يا كسى كه مثل انسان خواب قصد خواندن قرآن ندارد قرائت گردد، يا از طريق راديو و يا ضبط صوت پخش گردد و انسان به آن گوش فرا دهد، آيا بايد سجده نمايد؟
پاسخ: اگر آيه را از بچه يا دستگاهى مثل بلندگو كه صداى قارى را مستقيم و همزمان با قرائت او پخش مىكند بشنود، بايد سجده نمايد، و اگر از كسى كه قصد خواندن آيه را ندارد بشنود سجده لازم نيست، و اگر از دستگاهى مثل ضبط صوت كه صدا را مستقيم پخش نمىكند بشنود، بنابر احتياط واجب سجده نمايد.
پرسش: اگر همزمان با اين كه خود آيه سجدهدار را مىخواند، از ديگرى هم آن را بشنود، آيا انجام يك سجده كفايت مىكند؟
پاسخ: بله.
پرسش: آيا مىتوان سورههاى سجده دار را در نماز قرائت نمود يا گوش داد؟
پاسخ: خواندن آيه سجده دار بلكه بنابر احتياط واجب خواندن هر قسمت از اين سورهها در نماز از روى عمد نماز را باطل مىنمايد و گوش دادن عمدى به اين آيات و سورهها در نماز نيز در حكم خواندن آنهاست، ولى اگر درصدد گوش دادن به آن نباشد بلكه بدون اختيار آن را بشنود نمازش صحيح بوده و سجده لازم نيست.
(283)
