موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
فصل دوازدهم:
امام غايب از نظر
در فصل گذشته گفتيم كه حضرت مهدى عليهالسلام در سال 260 هجرى بعد از شهادت پدر بزرگوارشان امام حسن عسكرى عليهالسلام در سن 4 يا 5 سالگى به امامت رسيدند، اما چون پادشاهان بنىعباس آثار و نشانههاى حضرت مهدى عليهالسلام را از احاديث پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآلهوسلم و ديگر پيشوايان عليهمالسلام شنيده بودند و مىدانستند او كسى است كه با ظلم و بيدادگرى مبارزه مىكند و حكومت ستمكاران را واژگون مىنمايد، تصميم جدى داشتند كه اگر امام حسن عسكرى فرزندى داشت او را به قتل برسانند؛ به همين دليل و دليلهاى ديگر امام زمان عليهالسلام ناچار بودند كه از نظرها پنهان شوند؛ ولى ارتباط مردم با آن حضرت كاملاً قطع نبود بلكه مردم مىتوانستند به وسيله افراد معيّنى كه «نائب» و «وكيل» حضرت ناميده مىشدند با آن حضرت تماس گرفته و مسائل دينى و نيازهايشان را برطرف نمايند. اين وضعيت حدود 70 سال ادامه داشت كه غيبت حضرت را در اين مدت «غيبت صغرى» مىنامند؛ ولى پس از اين كه چهارمين نائب و وكيل حضرت در سال 329 هجرى از دنيا رفت غيبت صغرى پايان يافت و
(105)
ارتباط رسمى مردم با امام زمان عليهالسلام قطع شد و دوران غيبت كبرى فرا رسيد و از آن پس حضرت مهدى عليهالسلام نائب خاص ديگرى براى خود تعيين ننمود، بلكه مردم را به فقها و دانشمندان بزرگ ارجاع داد تا معارف و احكام خود را از آنها فراگيرند.
غيبت حضرت تا وقتى ادامه دارد كه اوضاع عمومى جهان مساعد شده، زمينه تأسيس حكومت واحد جهانى اسلام فراهم گردد و اكثريت مردم از جان و دل خواستار حكومت توحيدى آن حضرت گردند و از همه جا نا اميد شده و از شدت گرفتارى و ظلم و ستم به ستوه آيند؛ در آن هنگام حضرت ظاهر شده، به وسيله نيروى مقتدرى كه در اختيار دارد دستگاه ظلم و ستم را واژگون مىسازد و با اجراى احكام الهى جهان را پر از عدل و داد مىنمايد.
مفهوم انتظار ظهور حضرت مهدى عليهالسلام
بعضى از منكرين حضرت مهدى عليهالسلام مىگويند: ايمان به ظهور ايشان و انتظار فرج وى باعث مىشود كه انسان در افكار رؤيايى فرو رفته، از وضع موجود خود غافل گشته و تسليم ظلم و ستم و هر گونه شرائطى شود؛ ولى بايد توجه داشت كه «انتظار» معمولاً به حالت فردى گفته مىشود كه از وضع موجود ناراحت است و براى ايجاد وضع بهترى تلاش مىكند، مانند بيمارى كه انتظار بهبودى را مىكِشد يا پدرى كه پس از سالها دورى از فرزندش در انتظار بازگشت وى از سفر است. بدين جهت مسأله انتظار حكومت حق و عدل حضرت مهدى عليهالسلام و قيام آن مصلح جهانى با دو
(106)
مطلب همراه است:
1 ـ مخالفت و بيگانگى با گسترش ظلم و سركشى و طغيان.
2 ـ اراده و تصميم بر جايگزينكردن وضع بهتر كه در آن عدالت حكمفرما باشد.
اگر اين دو جنبه در روح انسان به صورت ريشهدار رسوخ پيدا كند سرچشمه دو نوع رفتار ادامهدار خواهد شد: يكى مبارزه و درگيرى با عوامل ظلم و فساد و ترك هر گونه همكارى و هماهنگى با آنها، و ديگرى خودسازى و جلب آمادگىهاى جسمى و روحى و مادى براى تشكيل آن حكومت واحد جهانى و مردمى.
متنظر واقعى كه بر اساس برخى احاديث در خيمه امام عصر عليهالسلام قرار گرفته ـ يعنى در مركز ستاد فرماندهى او قرار دارد ـ نمىتواند فردى غافل و بيخبر و بىتفاوت باشد. من اگر ظالم و ستمگرم چگونه مىتوانم در انتظار كسى باشم كه يكى از اهدافش پس از ظهور برچيدن ظلم و مبارزه با ظالمين است!؟ انتظار آمدن يك دوست از سفر و انتظار فرارسيدن فصل برداشت ميوه و دروكردن محصول، همگى آميخته با يك نوع آمادگى است؛ در يكى بايد خانه را تميز و مرتب كرد و وسائل پذيرايى را فراهم ساخت و در ديگرى بايد ابزار لازم مثل داس و تراكتور را مهيا نمود؛ پس كسانى كه انتظار قيام يك مصلح بزرگ جهانى را مىكشند در واقع منتظر يك انقلاب و دگرگونى اساسى در طول تاريخ بشر هستند؛ و در اين صورت انتظار، يك عامل آگاهىبخش، سازنده و محرِّك است، نه عملى كه باعث ركود و خاموشى انسانها مىگردد.
(107)
آثار انتظار ظهور حضرت مهدى عليهالسلام
در اين جا به طور خلاصه به سه اثر مهم انتظار ظهور حضرت مهدى عليهالسلام اشاره مىنماييم:
1 ـ خودسازى فردى
اصلاح روى زمين و پايان دادن به همه جنايتها و ستمها كار سادهاى نيست، اين كار نياز به افرادى مصمم و بزرگ و نيرومند و شكستناپذير دارد؛ افرادى كه داراى انديشهاى بلند بوده و آمادكى كامل روحى و فكرى جهت پياده نمودن آن برنامه عظيم را دارند.
منتظر واقعى براى چنان برنامه مهمى هرگز نمىتواند نقش تماشاچى را داشته باشد، بلكه بايد روح و فكر خود را شستشو داده و خود را از آلودگىها پاك نمايد تا بتواند در صف مبارزان و ياوران حضرت مهدى عليهالسلام قرار گيرد.
2 ـ هميارى اجتماعى
منتظران واقعى علاوه بر پرداختن به خودسازى موظف هستند مراقب يكديگر نيز باشند و علاوه بر اصلاح خويش در اصلاح ديگران نيز بكوشند؛ زيرا برنامه عظيم و سنگينى كه در انتظارش به سر مىبرند يك برنامه فردى نيست، بلكه برنامهاى است كه همه افراد بايد در آن شركت جويند. بنابراين منتظران واقعى ظهور حضرت عليهالسلام علاوه بر اين كه براى اصلاح خود مىكوشند، اصلاح ديگران را نيز وظيفه خود مىدانند؛ و اين اثر سازنده ديگرى است براى انتظار.
(108)
3 ـ اميدبخشى
هنگامى كه فساد فراگير شود و اكثريت مردم را به سوى آلودگى بكشاند، گاهى افراد پاك در بنبست سخت روانى قرار گرفته، فكر مىكنند كار از كار گذشته، ديگر اميدى به اصلاح نيست و تلاش و كوشش براى پاك نگاه داشتن خود و ديگران بيهوده است؛ و اين يأس و نا اميدى ممكن است آنها را به تدريج به سوى فساد و همرنگى با محيط بكشاند؛ تنها چيزى كه مىتواند در آنها اميد بدمد و به مقاومت و خويشتندارى دعوتشان نمايد و نگذارد آنان همرنگ محيط فاسد شوند اميد به اصلاح نهايى است. در نتيجه انتظار ظهور چنين مصلحى، اثر فزاينده روانى در اعتقادات اين گونه اشخاص دارد و آنها را در برابر امواج نيرومند فساد بيمه مىكند، به شرط اين كه مفهوم درست و واقعى انتظار براى افراد جامعه بيان شود، و اگر اين معنا دگرگون شود و دچار تحريف گردد ديگر اين خاصيتها را نخواهد داشت.
خداوند به همه ما توفيق دهد كه بتوانيم با رفتار شايسته خود زمينه حكومت عدل و داد حضرت مهدى عليهالسلام را فراهم آوريم.
(109)
