سؤال 96 : آيا جايز است كسى كه از مسجد شجره مُحرم شده است، پس از احرام به مدينه منوره برگردد و از آن جا از طريق هوايى به جده مسافرت كند و سپس از آن جا راهى مكه گردد؟
جواب : اين كار فى نفسه جايز است. ليكن بر او واجب است كه از در سايه قرار گرفتنِ حرام، اجتناب كند.
سؤال 97 : آيا جايز است كسى كه در مدينه منوره است و قصد اداى عمره يا حج دارد، براى پرهيز از مُحرم شدن از مسجد شجره مقصدش را جده قرار دهد و با هواپيما بدان جا برود. سپس با نذر يا غير آن از آن جا مُحرم شود؟
جواب : اگر هنگام آغاز مسافرتش از مدينه منوره، به دليل توقف كم در جده مثلاً چندساعته، عرفاً مسافر مكه به شمار رود، جايز نيست كه بدون احرام از مسجد شجره بگذرد. اما اگر عرفاً مسافر جده به شمار رود و سفرش از جده به مكه آغاز سفر ديگرى به شمار آيد، در اين صورت به تأخير انداختن احرام از مسجد شجره جايز است.
سؤال 98 : در فرض سؤال قبلى اگر محرم نشدن از مسجد شجره و رفتن به جده بدون احرام براى مكلَّف جايز نباشد، ليكن او به عمد چنين كند، آيا بر او واجب است كه به مدينه بازگردد و از مسجد شجره مُحرم شود، يا آن كه برايش جايز است كه از جده با نذر مُحرم شود؟
جواب : جايز است كه به جحفه برود و از آن جا مُحرم شود، گرچه به سبب مُحرم نشدن از مسجد شجره معصيت كرده است. ليكن در هيچ حال جايز نيست كه با نذر از جده مُحرم شود.
سؤال 99 : آيا ميقات در ميقات هاى پنجگانه (ذوالحليفه، جحفه، عتيق، قرن المنازل و يلملم) به مساجد آن ها اختصاص دارد، يا آن كه احرام در هر جايى از آن ها جايز است؟
جواب : در هر جايى از اين ميقات ها احرام جايز است، به جز ذوالحليفه كه به احتياط واجب در مسجد آن (مسجد شجره) مُحرم شوند و احرام بسته شود بيرون از آن ـ جز براى زنان حائض و نفساء ـ مُجزى نيست.
سؤال 100 : در مناسك آمده است : كسى كه از ساير ميقات ها مُحرم مى شود اولى آن است كه اندكى راه برود و سپس لبيك بگويد. آيا مقصودتان، اندكى راه رفتن از خود ميقات است يا پس از گذشتن از آن؟
جواب : مقصود لبيك گفتن در ميقات است، اما پس از اندكى پيش رفتن از جايى كه در آن نيت احرام كرده اند.
سؤال 101 : در مورد تعيين مكان ميقات در قرن المنازل بين «هدا» (وادى محرم) و «وادى السيل» اختلاف نظر است. با توجه به اين كه عده اى از افراد ثقه مى گويند هدا نسبت به وادى السيل از مكه دورتر است، آيا مكلَّف مى تواند پيش از رسيدن به آن و يا در همان نقطه با گفتن : «براى خدا بر من است كه از اين مكان مُحرم شوم» مُحرم گردد؟ يا آن كه براى رهايى از اين اختلاف احتياط كند و در هر دو نقطه مُحرم شود؟ و آيا نذر در ميقات هاى معين چه نذر پيش از رسيدن به آن باشد و چه پس از رسيدن به آن مشروع است؟
جواب : اگر «هدا» نسبت به مكه مكرمه پشت وادى السيل باشد، جايز است نذر كند كه در آن مُحرم شود و در اين صورت احرام در آن به هر تقديرى صحيح است و احتياجى به احتياط كردن و مُحرم شدن در دو نقطه نيست. همچنين صحيح است كه با نذر مُحرم شوند، چه پيش از رسيدن به ميقات هاى معين و چه در خود ميقات ها.
سؤال 102 : در فرض سؤال قبلى، آيا به نظر حضرت عالى ميقات در قرن المنازل همان «هدا» است يا «وادى السيل»؟ يا آن كه معيار در آن اطمينان يافتن مكلَّف پس از تحقيق در مسأله است.
جواب : اين نكته تابع اطمينان مكلَّف است و در صورت اطمينان نيافتن، مى تواند با شيوه مذكور در مسأله قبل، از اين مشكل رهايى يابد.
سؤال 103 : با توجه به گسترش تازه اى كه در مسجد شجره صورت گرفته است و پنهان شدن آثار مسجد اصلى، آيا مُحرم شدن از هر جاى مسجد تازه، جايز است؟
جواب : بعيد نيست مُحرم شدن از هر جاى مسجد شجره حتى بخش هاى جديد آن جايز باشد.
سؤال 104 : چگونه مى توانيم مكان محاذى ميقات را كه احرام بستن از آن جايز است براى كسى كه از هيچ يك از ميقات ها نمى گذرد، تعيين كنيم؟
جواب : اگر دو خط را در نظر بگيريم كه يكديگر را قطع مى كنند و زاويه اى 90 درجه تشكيل مى دهند و يكى از آن ها از مكه مى گذرد و يكى از ميقات، در اين صورت اگر شخص مكلَّف در نقطه تقاطع به سمت مكه بايستد، در جايى ايستاده است كه محاذى آن ميقات است. معيار در اين مسأله نيز صدق عرفى است و دقت عقلى لازم نيست.
سؤال 105 : در رساله مناسك فرموده ايد اگر مكلَّف بداند ـ گرچه اجمالاً ـ كه ميان جده و حرم نقطه محاذى يكى از ميقات ها وجود دارد ـ همچنان كه با توجه به محاذات جده با جحفه اين مسأله بعيد نيست ـ جايز است كه با نذر مُحرم شود. ليكن با توجه به اين ادّعا كه جده از نظر طول جغرافيايى پس از جحفه واقع شده است، گاه در وجود چنين نقطه محاذاتى شك مى شود و نمى توان وجود نقطه محاذاتى ميان آن و مكه مكرمه در مقايسه با جحفه تصور كرد. نظر حضرت عالى در اين باب چيست؟
جواب : نقشه هاى جغرافيايى نشان مى دهند كه جده از نظر طول جغرافيايى پيش از جحفه است، نه پس از آن. بنابراين، به نظر ما نقطه محاذى جحفه در جنوب شرقى جده قرار دارد.
سؤال 106 : آيا مُحرم شدن از محلات جديد مكه مكرمه، مانند «شيشه»، «عزيزيه» و «شارع الستين» با توجه به اين كه پاره اى از آن ها نزديك بيست كيلومتر از مركز شهر فاصله دارند، صحيح است.
جواب : مُحرم شدن از محلات جديد اگر امروزه جزو اين شهر مقدس به شمار روند، بنابر اظهر جايز است، مگر محلاتى كه خارج از حرم باشند.
سؤال 107 : حدود مكه قديم چيست؟
جواب : بنابر روايات معصومين: حدود مكه عبارتند از : عقبه مدنى ها و عقبه ذى طوى.
سؤال 108 : اگر مكلَّف با هواپيما به جده رسيد و از آن جا خواست به مدينه منوره برود ليكن به او اجازه داده نشد لذا با نذر از جده مُحرم شد و يا به جحفه رفت و از آن جا مُحرم گشت، سپس به او اجازه داده شد كه به مدينه برود، آيا جايز است از احرامش عدول كند و از مسجد شجره مُحرم شود، يا نه؟ و اگر جايز نيست و او از احرامش عدول كرد، تكليفش چيست؟
جواب : پس از آن كه احرامش درست صورت گرفت، جايز نيست از آن عدول كند. ليكن اگر نسبت به حكم مسأله جاهل بود و از لباس احرام درآمد و لباس دوخته پوشيد و يا ديگر مُحرّمات احرام را مرتكب شد، كفاره بر او واجب نيست، جز در مورد روغن معطر يا عطرآميز به خود زدن كه بنابر احتياط كفاره دارد.
سؤال 109 : آيا نذر كردن جهت احرام پيش از ميقات از سوى كسى كه مى داند بدين سبب ناگزير از در سايه قرار گرفتن تحريم شده مى گردد، صحيح است؟
جواب : محل اشكال است.
سؤال 110 : در مناسك فرموده ايد كه براى زن حائض و مانند آن جايز است بيرونِ مسجد شجره مُحرم شود. حال اگر داخل مسجد شد و در آن جا مُحرم گشت، آيا احرامش صحيح است؟
جواب: اگر در حال گذر از مسجد با واردشدن از درىو بيرون رفتن از درى ديگر مُحرم شود، صحيح است. بلكه مطلقاً صحيح است.