موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

▲ارث

 

▲کسانى که ارث مى برند (مسئله 2352 تا 2354)

 

مسأله 2352ـ کسانى که به واسطه خویشاوندى ارث مى برند سه گروهند.

 

گروه اوّل: پدر و مادر و اولاد میّت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد او هرچه پایین روند (البته هر کدام از آنان که به میّت نزدیکتر است) و تا یک نفر از این گروه باشد گروه دوم ارث نمى برند.

 

گروه دوم: پدر بزرگ و پدر او، هر چه بالا روند و مادر بزرگ و مادر او، هر چه بالا روند (پدرى باشند یا مادرى) و همچنین خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر اولاد ایشان و اولاد اولاد ایشان، هر کدام به میّت نزدیکتر است و تا یک نفر از این گروه وجود دارد گروه سوم ارث نمى برند.

 

گروه سوم: عمو و عمّه و دایى و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند (البته هر کدام نزدیکترند ارث مى برند) و تا یک نفر از عمو و عمّه ها و دایى و خاله ها زنده اند اولاد آنان ارث نمى برند و تا اولاد آنها زنده اند اولاد اولاد آنها ارث نمى برند و تنها یک استثناء دارد و آن این که: اگر میّت عموى پدرى و پسر عموى پدرى و مادرى داشته باشد، عموى پدرى ارث نمى برد و مال به پسر عموى پدر و مادرى مى رسد.

 

مسأله 2353ـ اگر عمو و عمّه و دایى و خاله خود میّت و اولاد آنان وجود نداشته باشند نوبت به عمو و عمّه و دایى و خاله «پدر و مادر» میّت مى رسد و اگر اینها نباشند اولادشان ارث مى برند و اگر آنها هم نباشند عمو و عمّه و دایى و خاله «پدر بزرگ و مادر بزرگ» میّت ارث مى برند و اگر آنها نباشند نوبت به اولادشان مى رسد.

 

مسأله 2354ـ زن و شوهر از یکدیگر ارث مى برند به شرحى که در بحثهاى آینده خواهد آمد.

 

▲ارث گروه اوّل (مسئله 2355 تا 2363)

 

مسأله 2355ـ هرگاه وارث میّت فقط یک نفر از گروه اوّل باشد (مثلاً پدر یا مادر، یا یک پسر یا یک دختر) تمام مال میّت به او مى رسد و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، میان آنها بطور مساوى قسمت مى شود و اگر دختر و پسر هر دو باشند مال را طورى قسمت مى کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.

 

مسأله 2356ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت مى شود دو قسمت آن را پدر و یک قسمت آن را مادر مى برد، ولى اگر میّت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنها پدر و مادرى باشند یا پدرى فقط (یعنى پدر آنان با پدر میّت یکى باشد) مادر شش یک مال را مى برد و بقیّه به پدر مى رسد.

 

مسأله 2357ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر و یک دختر باشند، مال را پنج قسمت مى کنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را مى برد، مگر این که میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدرى داشته باشد، در این صورت مال را شش قسمت مى کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت مى برد و یک قسمت باقى مانده را پدر و دختر در میان خود تقسیم مى کنند و احتیاط آن است که آن دو در این تقسیم باهم صلح کنند.

 

مسأله 2358ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر و یک پسر باشد مال را شش قسمت مى کنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را مى برد و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، آن چهار قسمت را بطور مساوى میان خودشان تقسیم

 

مى کنند و اگر پسر و دختر باهم باشند طورى تقسیم مى کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.

 

مسأله 2359ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر و یک پسر، یا مادر و یک پسر باشد مال را شش قسمت مى کند، یک قسمت سهم پدر یا مادر است و پنج قسمت سهم پسر.

 

مسأله 2360ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر یا مادر و پسر و دختر باشد مال را شش قسمت مى کنند یک سهم آن را پدر یا مادر مى برد و پنج سهم باقى مانده را طورى تقسیم مى کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.

 

مسأله 2361ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر و یک دختر، یا مادر و یک دختر باشد مال را چهار قسمت مى کنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر و سه قسمت را دختر مى برد.

 

مسأله 2362ـ هرگاه وارث میّت فقط پدر و چند دختر، یا مادر و چند دختر باشد مال را پنج قسمت مى کنند، یک قسمت را پدر یا مادر مى برد و چهار قسمت دیگر سهم دخترهاست که بطور مساوى میان خودشان تقسیم مى کنند.

 

مسأله 2363ـ هرگاه میّت اولاد نداشته باشد نوه پسرى او (هرچند دختر باشد) سهم پسر میّت را مى برد و نوه دخترى او (هر چند پسر باشد) سهم دختر میّت را مى برد.

 

▲ارث گروه دوم (مسئله 2364 تا 2378)

 

مسأله 2364ـ گروه دوم از کسانى که به واسطه خویشاوندى ارث مى برند «پدر بزرگ» و «مادر بزرگ» و «برادر» و «خواهر» میّت است و اگر برادر و خواهر نداشته باشد اولادشان به جاى آنها ارث مى برند، این گروه در صورتى ارث مى برند، که هیچ کس از گروه اوّل وجود نداشته باشد.

 

مسأله 2365ـ هرگاه وارث فقط یک برادر یا یک خواهر باشد، همه مال به او مى رسد و اگر چند برادر یا چند خواهر پدر و مادرى باشند همه مال بطور مساوى در میان آنها تقسیم مى شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادرى باهم باشند سهم هر برادر دو برابر خواهر خواهد بود.

 

مسأله 2366ـ با وجود برادر و خواهر پدر و مادرى، برادر و خواهر پدرى فقط که از مادر با میّت جدا است ارث نمى برد، ولى اگر برادر وخواهر پدر ومادرى ندارد چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدرى دارد تمام مال به او مى رسد و اگر چند برادر یا چند خواهر پدرى دارد مال بطور مساوى درمیان آنها تقسیم مى شود و اگر هم برادر و هم خواهر پدرى دارد هر برادر دو برابر خواهر مى برد.

 

مسأله 2367ـ هرگاه وارث فقط یک خواهر یا یک برادر مادرى باشد که از پدر با میّت جداست تمام مال به او مى رسد و اگر چند برادر مادرى، یا چند خواهر مادرى، یا چند برادر و خواهر مادرى باشند، درهرصورت مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مى شود.

 

مسأله 2368ـ اگر وارث، برادر و خواهر پدر و مادرى و برادر و خواهر پدرى و یک برادر و یک خواهر مادرى باشند برادر و خواهر پدرى ارث نمى برند و مال را شش قسمت مى کنند، یک قسمت آن را به برادر یا خواهر مادرى، بقیّه را به برادر و خواهر پدر و مادرى مى دهند و هر برادر دو برابر خواهر مى برد امّا اگر بیش از یک برادر یا یک خواهر مادرى دارد مال را سه قسمت مى کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادرى بطور مساوى میان خودشان تقسیم مى کنند و دو قسمت را به برادر و خواهر پدر و مادرى مى دهند و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.

 

مسأله 2369ـ هرگاه وارث فقط برادر و خواهر پدرى و یک برادر یا خواهر مادرى باشد، مال را شش قسمت مى کنند، یک قسمت آن را برادر یا خواهر مادرى مى برد و پنج قسمت دیگر به برادر و خواهر پدرى مى رسد و هر برادر دو برابر خواهر مى برد.

 

مسأله 2370ـ هرگاه وارث فقط برادر و خواهر پدرى و دو یا چند برادر و خواهر مادرى باشد، مال را سه قسمت مى کنند، یک قسمت آن را برادر وخواهر مادرى بطور مساوى تقسیم مى کنند و دو قسمت به برادر و خواهر پدرى مى رسد و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.

 

مسأله 2371ـ هرگاه وارث فقط برادر وخواهر و همسر او باشند، همسر ارث خود را به تفصیلى که در مسائل آینده گفته مى شود مى برد و خواهر و برادر بطورى که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را مى برند، ولى براى آن که زن یا شوهر ارث مى برد از سهم برادر و خواهر مادرى چیزى کم نمى شود، ولى از سهم برادر و خواهر پدر و مادرى یا پدرى کم مى شود، مثلاً اگر وارث میّت شوهر و برادر و خواهر مادرى و برادر و خواهر پدر و مادرى او باشند، نصف مال به شوهر مى رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال به برادر و خواهر مادرى و باقیمانده سهم برادر و خواهر پدر و مادرى است، مثلاً اگر تمام مال شش تومان باشد، سه تومان به شوهر، و دو تومان به برادر و خواهر مادرى و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادرى مى رسد.

 

مسأله 2372ـ در صورتى که میّت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم آنان به اولادشان مى رسد، سهم برادر زاده و خواهرزاده مادرى بطور مساوى بین آنها تقسیم مى شود و سهم برادرزاده و خواهرزاده پدرى یا پدر و مادرى چنان تقسیم مى شود که پسر دو برابر دختر مى برد، ولى اگر برادرزاده پدرى، یا پدر و مادرى، همه از یک برادر باشند احتیاط آن است که در مقدار تفاوت میان پسر و دختر، باهم مصالحه کنند.

 

مسأله 2373ـ هرگاه وارث فقط یک جد یا یک جدّه است، چه پدرى باشد یا مادرى همه مال به او مى رسد و با وجود جدّ میّت، پدر جدّ او ارث نمى برد.

 

مسأله 2374ـ هرگاه وارث میّت فقط جدّ و جدّه پدرى باشند، مال سه قسمت مى شود دو قسمت را جدّ و یک قسمت را جدّه مى برد و اگر جدّ و جدّه مادرى باشند مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مى شود.

 

مسأله 2375ـ اگر وارث فقط یک جد یا جدّه پدرى و یک جد یا جدّه مادرى باشد، مال سه قسمت مى شود، دو قسمت سهم جد یا جدّه پدرى است و یک قسمت سهم جد یا جدّه مادرى.

 

مسأله 2376ـ هرگاه وارث جدّ و جدّه پدرى و جدّ و جدّه مادرى باشد مال سه قسمت مى شود یک قسمت آن را جدّ و جدّه مادرى، بطور مساوى بین خود تقسیم مى کنند و دو قسمت آن را جدّ و جدّه پدرى طورى تقسیم مى کنند که سهم جد دوبرابر جدّه باشد.

 

مسأله 2377ـ اگر وارث فقط زن یا شوهر و جدّ و جدّه پدرى و جدّ و جدّه مادرى او باشند، زن یا شوهر، ارث خود را به شرحى که در مسائل آینده خواهد آمد مى برند و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جدّ و جدّه مادرى مى دهند که بطورى مساوى میان خود تقسیم مى کنند و بقیّه به جدّ و جدّه پدرى مى رسد و سهم جد دو برابر جدّه است.

 

مسأله 2378ـ اگر وارث، جد یا جدّه مادرى (یا هر دو) با برادران مادرى باشد، جد در حکم یک برادر و جدّه در حکم یک خواهر است و مال را در میان خود بطور مساوى تقسیم مى کنند و اگر وارث، جدّ و جدّه پدرى (یا پدر و مادرى) با برادران پدرى (یا پدرى و مادرى) باشند جد، حکم یک برادر و جدّه، حکم یک خواهر را دارد و ارث را در میان خود چنان تقسیم مى کنند که سهم هر مرد دو برابر سهم زن شود.

 

▲ارث گروه سوم

 

مسأله 2379ـ گروه سوم عمو و عمّه و دایى و خاله و اولاد آنان است که اگر از گروه اوّل و دوم کسى نباشد آنها ارث مى برند.

 

مسأله 2380ـ هرگاه وارث فقط یک عمو یا یک عمّه است، چه پدر و مادرى باشد (یعنى با پدر میّت از یک پدر مادر باشد) یا پدرى فقط، یا مادرى، تمام مال به او مى رسد و اگر چند عمو و چند عمّه باشند و همه پدر و مادرى یا پدرى باشند مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مى شود، ولى اگر عمو و عمّه هر دو باشند (و همه پدر و مادرى یا پدرى باشند) عمو دو برابر عمّه مى برد.

 

مسأله 2381ـ هرگاه وارث فقط چند عمو یا چند عمّه مادرى باشد مال بطور مساوى بین آنها تقسیم مى شود، ولى اگر فقط چند عمو و عمّه مادرى داشته باشد بنابر احتیاط واجب باید در تقسیم مال باهم مصالحه کنند.

 

مسأله 2382ـ هرگاه وارث عمو و عمّه باشد و بعضى پدرى و بعضى مادرى و بعضى پدر و مادرى باشند، عمو و عمّه پدرى ارث نمى برند، سپس اگر میّت تنها یک عمو یا یک عمّه مادرى دارد مال را شش قسمت مى کنند یک قسمت را به عمو یا عمّه مادرى و بقیّه را به عمو و عمّه پدر و مادرى مى دهند (به طورى که سهم عمو دو برابر عمّه باشد) و اگر میّت عمو و عمّه مادرى متعدّد دارد (دو عمو یا دو عمّه یا یک عمو و یک عمّه مادرى) مال را سه قسمت مى کنند، دو قسمت را عمو و عمّه پدر و مادرى مى برند (عمو دو برابر عمّه) و یک قسمت را عمو و عمّه مادرى و احتیاط واجب آن است که در تقسیم با یکدیگر مصالحه کنند.

 

مسأله 2383ـ هرگاه وارث فقط یک دایى یا یک خاله باشد همه مال به او مى رسد، و اگر هم دایى و هم خاله باشد (و همه پدر و مادرى یا پدرى یا مادرى باشند) مال بطور مساوى میان آنها قسمت مى شود و احتیاط مستحب آن است که با یکدیگر مصالحه کنند.

 

مسأله 2384ـ هرگاه وارث، فقط یک دایى، یا یک خاله مادرى، و دایى و خاله پدر و مادرى، دایى و خاله پدرى باشد، دایى و خاله پدرى ارث نمى برند و مال را شش قسمت مى کنند یک سهم به دایى و خاله مادرى و بقیّه به دایى و خاله پدر و مادرى مى رسد و آنها بطور مساوى تقسیم مى کنند.

 

مسأله 2385ـ هرگاه وارث فقط دایى و خاله پدرى و دایى و خاله مادرى و دایى و خاله پدر و مادرى باشد، دایى و خاله پدرى ارث نمى برند و باید مال را سه قسمت کنند، یک سهم آن را دایى و خاله مادرى به طور مساوى تقسیم مى کنند و بقیّه به دایى و خاله پدر و مادرى مى رسد، آنها هم بطور مساوى میان خود تقسیم مى کنند.

 

مسأله 2386ـ هرگاه وارث یک دایى یا یک خاله و یک عمو یا یک عمّه باشد، مال را سه قسمت مى کنند، یک سهم را دایى یا خاله، دو سهم را عمو یا عمّه مى برد.

 

مسأله 2387ـ اگر وارث یک دایى یا یک خاله و عمو و عمّه باشد، چنانچه عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى، باشند مال را سه قسمت مى کنند یک قسمت را دایى یا خاله مى برد و از بقیّه دو قسمت به عمو و یک قسمت به عمّه مى دهند، بنابراین اگر مال را نه سهم کنند سه سهم به دایى یا خاله و چهار سهم به عمو و دو سهم به عمّه مى رسد.

 

مسأله 2388ـ اگر وارث، یک دایى یا یک خاله و یک عمو یا یک عمّه مادرى و عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى باشد، مال را سه قسمت مى کنند، یک قسمت آن را به دایى یا خاله مى دهند و دو قسمت باقیمانده را شش سهم مى کنند یک سهم را به عمو یا عمّه مادرى و پنج سهم را به عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى مى دهند و عمو دو برابر عمّه مى برد.

 

مسأله 2389ـ هرگاه وارث، یک دایى یا یک خاله و عمو و عمّه مادرى و عمو و عمّه پدرى و مادرى یا پدرى باشد مال را سه قسمت مى کنند، یک قسمت را دایى یا خاله مى برد و دو قسمت باقى مانده را سه سهم مى کنند، یک سهم آن به عمو و عمّه مادرى مى رسد (و بنابر احتیاط واجب در تقسیم باهم مصالحه مى کنند) و دو سهم دیگر را میان عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى قسمت مى نمایند و عمو دو برابر عمّه مى برد.

 

مسأله 2390ـ هرگاه وارث، چند دایى و چند خاله باشد که همه پدر و مادرى، یا پدرى، یا مادرى باشند و میّت عمو و عمّه هم داشته باشد، مال را سه سهم مى کنند، دو سهم آن به دستورى که در مسأله پیش گفته شد عمو و عمّه بین خودشان تقسیم مى کنند و یک سهم آن را دایى ها و خاله ها بطور مساوى میان خود قسمت مى نمایند.

 

مسأله 2391ـ هرگاه وارث، دایى یا خاله مادرى و چند دایى و خاله پدر و مادرى یا پدرى و عمو و عمّه باشد، مال سه سهم مى شود دو سهم آن به دستورى که قبلاً گفته شد میان عمو و عمّه تقسیم مى شود و در مورد یک سهم باقى مانده اگر میّت یک دایى یا یک خاله مادرى دارد آن را شش قسمت مى کنند، یک قسمت را به دایى یا خاله مادرى مى دهند، و بقیّه را به دایى و خاله پدر و مادرى یا پدرى و آنها بطور مساوى قسمت مى کنند و اگر چند دایى مادرى یا چند خاله مادرى، یا هم دایى مادرى و هم خاله مادرى دارد، آن یک سهم را سه قسمت مى کنند، یک قسمت را دایى ها و خاله هاى مادرى بطور مساوى تقسیم مى کنند و بقیّه به دایى و خاله پدر و مادرى یا پدرى مى رسد که آنها نیز بطور مساوى قسمت مى کنند.

 

مسأله 2392ـ اگر میّت عمو و عمّه و دایى و خاله نداشته باشد، سهم عمو و عمّه به اولاد آنها و سهم دایى و خاله نیز به اولاد آنها مى رسد.

 

مسأله 2393ـ هرگاه وارث میّت عمو و عمّه و دایى و خاله پدر و عمو و عمّه و دایى و خاله مادر او باشد، مال او سه سهم مى شود، یک سهم به عمو و عمّه و دایى و خاله مادر میّت مى رسد (و آنها بنا بر احتیاط واجب در تقسیم آن مصالحه مى کنند) و دو سهم دیگر را سه قسمت مى کنند، یک قسمت را دایى و خاله پدر میّت، بطور مساوى میان خود تقسیم مى کنند و دو قسمت دیگر آن به عمو و عمّه پدر میّت مى رسد (و سهم عمو دو برابر عمّه است).

 

مسأله 2394ـ سهم ارث عمو و عمّه و دایى و خاله را (در صورتى که همه پدر و مادرى باشند که غالباً چنین هستند) مى توان چنین خلاصه کرد: به یک عمو یا یک عمّه تمام مال مى رسد و اگر وارث چند عمو یا چند عمّه باشند بطور مساوى مى برند و اگر هم عمو و هم عمّه باشند عمو دو برابر عمّه مى برد و اگر یک دایى یا یک خاله باشد تمام مال به او مى رسد و اگر چند دایى یا چند خاله باشد، یا هم دایى و خاله باشند، مال را بطور مساوى تقسیم مى کنند و هرگاه عمو و عمّه و دایى و خاله باشند، عمو و عمّه دو سهم مى برند و دایى و خاله یک سهم و هر عمو دوبرابر عمّه مى برد، امّا سهم دایى و خاله مساوى است.

 

▲ارث زن و شوهر

 

مسأله 2395ـ هرگاه زن دائمى از دنیا برود و اولاد نداشته باشد نصف تمام مال او به شوهر مى رسد و بقیّه را ورثه دیگر مى برند و اگر از آن شوهر یا از شوهر دیگرى اولاد داشته باشد یک چهارم تمام مال او به شوهرش مى رسد و بقیّه به وارثان دیگر.

 

مسأله 2396ـ هرگاه مردى از دنیا برود و فرزند نداشته باشد، یک چهارم مال او را همسر دائمى او مى برد و بقیّه را ورثه دیگر و هرگاه از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، یک هشتم مال به زن او مى رسد و بقیّه به وارثان دیگر.

 

مسأله 2397ـ زن از تمام اموال منقول شوهر ارث مى برد، ولى از زمین و قیمت آن ارث نمى برد، خواه زمین خانه باشد یا باغ، یا زمین زراعتى و مانند آن و نیز از خود هوایى ساختمان ارث نمى برد، مثل بنا و درخت، امّا باید هوایى را قیمت کنند و از قیمت آن سهم ارث او را بدهند.

 

مسأله 2398ـ هرگاه زن بخواهد در چیزى که از شوهرش ارث نمى برد (مانند زمین و بناى خانه) تصرّف کند باید از ورثه دیگر اجازه بگیرد، همچنین ورثه دیگر تا سهم زن را از قیمت هوایى نداده اند (مانندبناى خانه) نباید بدون اجازه زن در آن تصرّف کنند و چنانچه پیش از دادن سهم زن، آنها را بفروشند، در صورتى که زن معامله را اجازه دهد صحیح و گرنه نسبت به سهم او باطل است.

 

مسأله 2399ـ اگر بخواهند بنا و درخت و مانند آن را قیمت کنند باید چنین حساب کنند که اگر آنها با دادن مال الاجاره در آن زمین باقى بماند چقدر ارزش دارد، پس سهم زن را از قیمت آن بدهند.

 

مسأله 2400ـ مجراى آب قنات و مانند آن حکم زمین را دارد و آجر و چیزهایى که در آن بکار رفته در حکم ساختمان است.

 

مسأله 2401ـ اگر میّت بیش از یک زن داشته باشد در صورت نداشن فرزند چهار یک اموال او و در صورت داشتن فرزند، هشت یک آن به شرحى که در بالا گفته شد بطور مساوى میان زنان او تقسیم مى شود، خواه شوهر با آنها نزدیکى کرده باشد یا نه، امّا اگر در مرضى که به آن مرض از دنیا رفته زنى را عقدکرده، در صورتى ارث از او مى برد که با او نزدیکى کرده باشد.

 

مسأله 2402ـ هرگاه زن در حال بیمارى، شوهر کند و با همان بیمارى از دنیا برود شوهرش از او ارث مى برد، خواه نزدیکى کرده باشد یا نه.

 

مسأله 2403ـ هرگاه زن را به ترتیبى که در احکام طلاق گفته شد، طلاق رجعى دهد و در بین عدّه بمیرد شوهر از او ارث مى برد، همچنین اگر شوهر در بین عدّه زن بمیرد زن از او ارث مى برد، ولى در عدّه طلاق بائن هرگاه یکى از آنان بمیرد دیگرى از او ارث نمى برد.

 

مسأله 2404ـ هرگاه شوهر در حال بیمارى، همسرش را طلاق دهد و پیش از گذشتن یک سال(قمرى) از دنیا برود، زن با سه شرط از او ارث مى برد: «اوّل» این که شوهر در همان مرض از دنیا برود. «دوم» این که زن بعد از طلاق و گذشتن عدّه، شوهر نکند. «سوم» آن که طلاق به رضایت زن نباشد و اگر با رضایت او باشد، ارث بردنش مشکل است.

 

مسأله 2405ـ لباس و زینت آلات و مانند آنها که مرد براى همسرش مى گیرد مال همسر اوست، مگر این که ثابت شود که قصد تملیک نکرده بلکه جنبه عاریتى داشته باشد.

 

 

 

▲مسائل متفرّقه ارث

 

مسأله 2406ـ هرگاه مردى از دنیا برود، قرآن، انگشتر و شمشیر و لباسى را که مى پوشیده، یا براى پوشیدن آماده کرده، مال پسر بزرگتر اوست و اگر میّت از این چهار چیز بیش از یکى دارد، مثلاً دو قرآن یا دو انگشتر دارد چنانچه از همه آنها استفاده مى کرده همه به پسر بزرگترش مى رسد.

 

مسأله 2407ـ هرگاه میّت قرض داشته باشد، چنانچه قرضش به اندازه مال او یا زیادتر از آن باشد، چهار چیزى که در مسأله قبل گفته شد به پسر بزرگترش نمى رسد و باید به قرض او بدهند، ولى اگر اموالش بیشتر باشد و بتوان قرض او را داد و مقدار قابل توجّهى هم براى ورثه باقى مى ماند، باید آن چهار چیز را به پسر بزرگترش داد.

 

مسأله 2408ـ مسلمان از کافر ارث مى برد، ولى کافر اگر چه پدر یا پسر میّت باشد از مسلمان ارث نمى برد.

 

مسأله 2409ـ هرگاه کسى یکى از خویشاوندان خود را عمداً و به ناحق بکشد از او ارث نمى برد، ولى اگر از روى خطا باشد ارث مى برد (مثل این که سنگى به هوا پرتاب کند و اتّفاقاً به یکى از خویشان او بخورد و او را به قتل برساند) و در این صورت از دیه قتل بنابر احتیاط ارث نمى برد.

 

مسأله 2410ـ هرگاه از میّت فرزندى در شکم مادر باشد و در طبقه او وارث دیگرى نیز مانند اولاد و پدر و مادر وجود داشته باشد، باید هنگام تقسیم براى بچّه اى که در شکم مادر است سهم دو پسر را کنار بگذارند، هرگاه زنده به دنیا آمد ارث مى برد و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختربه دنیا آید زیادى را ورثه بین خودشان تقسیم مى کنند و اگر در طبقه او وارث دیگرى نباشد هرگاه حمل زنده متولد شود تمام مال به او مى رسد و الاّ میان سایر ورثه تقسیم مى گردد.