موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
« احكام نذر و عهد »
مسأله ۲۷۰۴ ـ نذر آن است كه انسان براى خدا ملتزم شود كه كار خیرى را به جا آورد ، یا كارى را كه نكردن آن بهتر است ترك كند.
مسأله ۲۷۰۵ ـ در نذر باید صیغه خوانده شود ، و لازم نیست آن را به عربى بخوانند ، پس اگر بگوید: (چنانچه مریض من خوب شود ، براى خدا بر من است كه ده تومان به فقیر بدهم) نذر او صحیح است.
مسأله ۲۷۰۶ ـ نذر كننده باید بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختیار خود نذر كند ، بنابراین كسى كه به واسطه عصبانى شدن بى اختیار نذر كرده یا او را بر نذر اكراه كرده باشند نذر او صحیح نیست.
مسأله ۲۷۰۷ ـ مفلس ـ شخصى كه حاكم شرع او رااز تصرّف در اموالش منع كرده ـ و سفیه ـ كسى كه مال خودرا در كارهاى بیهوده مصرف مى كند ـ اگر نذر كند مالى به فقیر بدهد صحیح نیست.
مسأله ۲۷۰۸ ـ اگر شوهر از نذر كردن زن جلوگیرى نماید ، زن نمى تواند ـ در صورتى كه وفاء به نذرش منافى با حقّ شوهر باشد ـ نذر كند ، بلكه بدون اذن شوهر در این صورت نذر زن باطل است ، و صحّت نذر زن در مال خودش بدون اذن شوهر ـ در غیر حجّ یا زكات یا احسان به پدر و مادر یا صله ارحام ـ محلّ اشكال است.
مسأله ۲۷۰۹ ـ اگر زن با اجازه شوهر نذر كند ، شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند ، یا او را از عمل كردن به نذر جلوگیرى نماید.
مسأله ۲۷۱۰ ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر یا با اجازه او نذر كند باید به آن نذر عمل نماید ، ولى اگر پدر یا مادر از عملى كه نذر كرده منعش كنند نذر او صحیح نیست.
مسأله ۲۷۱۱ ـ انسان كارى را مى تواند نذر كند كه انجام آن برایش ممكن باشد ، بنابراین كسى كه مثلا نمى تواند پیاده كربلا برود اگر نذر كند پیاده برود نذر او صحیح نیست.
مسأله ۲۷۱۲ ـ اگر نذر كند كه كار حرام یا مكروهى را انجام دهد ، یا كار واجب یا مستحبّى را ترك كند ، نذر ا و صحیح نیست.
مسأله ۲۷۱۳ ـ اگر نذر كند كه كار مباحى را انجام دهد یا ترك نماید ، چنانچه به جا آوردن آن و تركش از هر جهت مساوى باشد نذر او صحیح نیست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر كند ، مثلا نذر كند غذایى را بخورد كه براى عبادت قوّت بگیرد نذر او صحیح است ، و نیز اگر ترك آن از جهتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر كند كه آن را ترك نماید ـ مثلا براى آن كه دخانیات مضرّ است نذر كند كه آن را استعمال نكند ـ نذر او صحیح مى باشد.
مسأله ۲۷۱۴ ـ اگر نذر كند نماز واجب خودرا در جایى بخواند كه بخودى خود ثواب نماز در آن جا زیاد نیست ، مثل آن كه نذر كند نمازرا در اطاق بخواند ، چنانچه نماز خواندن در آن جا از جهتى بهتر باشد ـ مثلا به واسطه این كه خلوت است انسان حضور قلب پیدا مى كند ـ نذر او به آن جهت صحیح است.
مسأله ۲۷۱۵ ـ اگر نذر كند عملى را انجام دهد ، باید همان طور كه نذر كرده به جا آورد ، پس اگر نذر كند كه روز اوّل ماه صدقه بدهد ، یا روزه بگیرد ، چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن به جا آورد كفایت نمى كند ، و نیز اگر نذر كند كه وقتى مریض او خوب شد صدقه بدهد ، چنانچه پیش از آن كه خوب شود صدقه را بدهد كافى نیست.
مسأله ۲۷۱۶ ـ اگر نذر كند روزه بگیرد ولى وقت و مقدار آن را معین نكند ، چنانچه یك روز روزه بگیرد كافیست ، و اگر نذر كند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معین نكند ، اگر یك نماز دو ركعتى بخواند كفایت مى كند ، و اگر نذر كند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نكند ، اگر چیزى بدهد كه بگویند صدقه داده ، به نذر عمل كرده است ، و اگر نذر كند كارى براى خدا به جا آورد در صورتى كه یك نماز به جاآورد یا یك روز روزه بگیرد یا چیزى صدقه بدهد ، نذر خودرا انجام داده است.
مسأله ۲۷۱۷ ـ اگر نذر كند روز معینى را روزه بگیرد ، باید همان روز را روزه بگیرد ، و در صورتى كه عمداً روزه نگیرد باید گذشته از قضاى آن روز كفّاره هم بدهد ، و كفّاره اش كفّاره مخالفت قسم است ـ چنانچه در مسأله (۲۷۳۴) خواهد آمد ـ ولى درآن روز اختیاراً مى تواند مسافرت كند و روزه را نگیرد ، و چنانچه در سفر باشد لازم نیست قصد اقامه كرده و روزه بگیرد ، و در صورتى كه از جهت سفر یا مرض روزه نگیرد لازم است روزه را قضا كند ، و همچنین بنابر احتیاط واجب اگر از جهت حیض روزه نگیرد ، و در هر صورت كفّاره ندارد.
مسأله ۲۷۱۸ ـ اگر انسان از روى اختیار به نذر خود عمل نكند باید كفّاره بدهد.
مسأله ۲۷۱۹ ـ اگر نذر كند كه تا وقت معینى عملى را ترك كند ، بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن عمل را به جا آورد ، و اگر پیش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى یا ناچارى انجام دهد چیزى بر او واجب نیست ، ولى بازهم لازم است كه تا آن وقت آن عمل را به جا نیاورد ، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد باید كفّاره بدهد.
مسأله ۲۷۲۰ ـ كسى كه نذر كرده عملى را ترك كند و وقتى براى آن معین نكرده است ، اگر از روى فراموشى یا ناچارى یا غفلت آن عمل را انجام دهد كفّاره بر او واجب نیست ، ولى بعد هر وقت از روى اختیار آن را به جا آورد باید كفّاره بدهد.
مسأله ۲۷۲۱ ـ اگر نذر كند كه در هر هفته روز معینى ـ مثلا روز جمعه را ـ روزه بگیرد ، چنانچه یكى از جمعه ها عید فطر یا قربان باشد ، یا در روز جمعه عذر دیگرى مانند سفر یا مرض براى او پیدا شود ، باید آن روز را روزه نگیرد و قضاى آن را به جا آورد ، و همچنین است ـ بنابر احتیاط واجب ـ اگر از جهت حیض روزه نگیرد.
مسأله ۲۷۲۲ ـ اگر نذر كند مقدار معینى صدقه بدهد ، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد لازم نیست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند ، ولى احتیاط مستحبّ این است كه بالغین از ورثه آن مقدار را از حصه خود از طرف میت صدقه بدهند.
مسأله ۲۷۲۳ ـ اگر نذر كند به فقیر معینى صدقه بدهد ، نمى تواند آن را به فقیر دیگر بدهد ، و اگر آن فقیر بمیرد احتیاط مستحبّ آن است كه به ورثه او بدهد.
مسأله ۲۷۲۴ ـ اگر نذر كند به زیارت یكى از امامان ـ مثلا به زیارت حضرت ابى عبدالله (علیه السلام) ـ مشرّف شود ، چنانچه به زیارت امام دیگر برود كافى نیست ، و اگر به واسطه عذرى نتواند آن امام را زیارت كند ، چیزى بر او واجب نیست.
مسأله ۲۷۲۵ ـ كسى كه نذر كرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نكرده ، لازم نیست آنهارا به جا آورد.
مسأله ۲۷۲۶ ـ اگر براى حرم یكى از امامان یا امامزادگان نذر كند و مصرف معینى را در نظر نگرفته باشد باید آن را در تعمیر و روشنایى و فرش حرم و مانند اینها مصرف كند.
مسأله ۲۷۲۷ ـ اگر براى خود امام (علیه السلام) چیزى نذر كند ، چنانچه مصرف معینى را قصد كرده باید به همان مصرف برساند ، و اگر مصرف معینى را قصد نكرده باید به مصرفى برساند كه نسبتى با امام (علیه السلام) داشته باشد ، مانند زوّار فقیر ، یا مصارف حرم آن امام (علیه السلام) از قبیل تعمیر و مانند آن ، و یا آنچه موجب تكریم و تعظیم آن امام (علیه السلام)است ، و احتیاط مستحبّ آن است كه ثواب آن را هم هدیه براى آن امام (علیه السلام) كند ، و همچنین است اگر چیزى را براى امام زاده اى نذر كند.
مسأله ۲۷۲۸ ـ گوسفندى را كه براى صدقه یا براى یكى از امامان نذر كرده اند ، اگر پیش از آن كه به مصرف نذر برسد شیر بدهد ، یا بچّه بیاورد ، مال كسى است كه آن را نذر كرده ، ولى پشم گوسفند و مقدارى كه چاق مى شود جزء نذر است.
مسأله ۲۷۲۹ ـ هرگاه نذر كند كه اگر مریض او خوب شود یا مسافر او بیاید عملى را انجام دهد ، چنانچه معلوم شود كه پیش از نذر كردن مریض خوب شده یا مسافر آمده است ، عمل كردن به نذر لازم نیست.
مسأله ۲۷۳۰ ـ اگر پدر یا مادر نذر كند كه دختر خودرا به سید شوهر دهد ، بعد از آن كه دختر به تكلیف رسید ، اختیار با خود اوست و نذر آنان اعتبار ندارد.
مسأله ۲۷۳۱ ـ هرگاه با خدا عهد كند كه اگر به حاجت شرعى خود برسد كار خیرى را انجام دهد بعد از آن كه حاجتش بر آورده شد ، باید آن كاررا انجام دهد ، و نیز اگر بدون آن كه حاجتى داشته باشد عهد كند كه عمل خیرى را انجام دهد ، آن عمل بر او واجب مى شود ، و همچنین است ـ بنا بر احتیاط واجب در هر دو صورت ـ اگر آن كار مباح باشد.
مسأله ۲۷۳۲ ـ در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود ، و متعلّق عهد نباید مرجوح باشد ، ولى اعتبار رجحان در متعلّق آن ـ چنانكه مشهور فرموده اند ـ محلّ اشكال است.
مسأله ۲۷۳۳ ـ اگر به عهد خود عمل نكند باید كفّاره بدهد ، یعنى یك بنده آزاد كند ، یا شصت فقیر را سیر كند ، یا دو ماه پى در پى روزه بگیرد.
