موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
« احكام حواله »
مسأله ۲۳۴۲ ـ اگر انسان طلبكار خودرا حواله دهد كه طلب خودرا از دیگرى بگیرد و طلبكار قبول نماید ، بعد از آن كه حواله با شرایطى كه خواهد آمد محقّق شد ، كسى كه به او حواله شده بدهكار مى شود ، و دیگر طلبكار نمى تواند طلبى را كه دارد از بدهكار اوّلى مطالبه نماید.
مسأله ۲۳۴۳ ـ بدهكار و طلبكار باید عاقل و بالغ باشند ، و باید كسى آنهارا به ناحق اكراه نكرده باشد ، و سفیه ـ یعنى كسى كه مال خودرا در كارهاى بیهوده مصرف مى كند ـ نباشند ، مگر این كه با اذن یا اجازه ولىّ باشد ، ولى اگر حواله بر برئ ـ یعنى شخصى كه به حواله دهنده بدهكار نیست ـ باشد و حواله دهنده سفیه باشد اشكال ندارد ، و همچنین معتبر است بدهكار و طلبكار به واسطه افلاس به حكم حاكم شرع از تصرّف در اموال منع نشده باشند ، و امّا اگر حواله بر شخص برئ باشد و حواله دهنده مفلس باشد ، اشكال ندارد.
مسأله ۲۳۴۴ ـ حواله دادن بركسى كه بدهكار نیست ، در صورتى صحیح است كه او قبول كند ، و نیز اگر انسان بخواهد به كسى كه جنسى بدهكار است ، جنس دیگر حواله دهد ، مثلا به كسى كه جو بدهكار است گندم حواله دهد ، تا او قبول نكند حواله صحیح نیست.
مسأله ۲۳۴۵ ـ موقعى كه انسان حواله مى دهد باید بدهكار باشد ، پس اگر بخواهد از كسى قرض كند ، تا وقتى از او قرض نكرده نمى تواند اورا به كسى حواله دهد كه آنچه را بعد قرض مى دهد از آن كس بگیرد.
مسأله ۲۳۴۶ ـ حواله دهنده و طلبكار باید مقدار حواله و جنس آن را بدانند ، پس اگر مثلا ده من گندم و ده تومان پول به یك نفر بدهكار باشد و به او بگوید: (یكى از دو طلب خودرا از فلانى بگیر) و آن را معین نكند ، حواله صحیح نیست.
مسأله ۲۳۴۷ ـ اگر بدهى واقعاً معین باشد ولى بدهكار و طلبكار در موقع حواله دادن مقدار یا جنس آن را ندانند ، حواله صحیح است ، مثلا اگر طلب كسى را در دفتر نوشته باشد و پیش از دیدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببیند و به طلبكار مقدار طلبش را بگوید ، حواله صحیح است.
مسأله ۲۳۴۸ ـ طلبكار مى تواند حواله را قبول نكند ، اگرچه كسى كه به او حواله شده فقیر نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهى ننماید.
مسأله ۲۳۴۹ ـ اگر كسى كه به حواله دهنده بدهكار نیست ، حواله را قبول كند ، پیش از پرداختن حواله نمى تواند مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه كند ، و اگر طلبكار طلب خودرا به مقدار كمتر صلح كند ، كسى كه حواله را قبول كرده ، فقط همان مقدار را مى تواند از حواله دهنده مطالبه نماید.
مسأله ۲۳۵۰ ـ بعد از آن كه حواله محقّق شد ، حواله دهنده و كسى كه به او حواله شده نمى توانند حواله را بهم بزنند ، و هرگاه كسى كه به او حواله شده در موقع حواله فقیر نباشد ، اگرچه بعد فقیر شود طلبكار هم نمى تواند حواله را بهم بزند ، و همچنین است اگر موقع حواله فقیر باشد و طلبكار بداند كه فقیر است ، ولى اگر نداند فقیر است و بعد بفهمد مالدار شده طلبكار مى تواند حواله را بهم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگیرد.
مسأله ۲۳۵۱ ـ اگر بدهكار و طلبكار و كسى كه به او حواله شده ـ در صورتى كه قبول او در صحّت حواله معتبر باشد ، مثل این كه به حواله دهنده بدهكار نباشد ـ یا یكى از آنان براى خود حقّ بهم زدن حواله را قرار دهد ، مطابق قرارى كه گذاشته اند مى تواند حواله را بهم بزند.
مسأله ۲۳۵۲ ـ اگر حواله دهنده خودش طلب طلبكار را بدهد ، چنانچه به در خواست كسى كه به او حواله شده و مدیون حواله دهنده بوده داده است ، مى تواند چیزى را كه داده از او بگیرد ، و اگر بدون در خواست او داده ، یا این كه او مدیون حواله دهنده نبوده ، نمى تواند چیزى را كه داده از او مطالبه نماید.
