موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
« احكام حجّ »
مسأله ۲۰۵۳ ـ حجّ زیارت كردن خانه خدا و انجام اعمالى است كه دستور داده اند به جا آورده شود ، و در تمام عمر بر كسى كه شرایط ذیل را دارا باشد یك مرتبه واجب مى شود:
(اوّل) آن كه بالغ باشد.
(دوم) آن كه عاقل باشد.
(سوم) آن كه آزاد باشد.
(چهارم) آن كه به واسطه رفتن به حجّ ، مجبور نشود كار حرامى را كه ترك آن از حجّ مهم تر است انجام دهد ، یا عمل واجبى را كه از حجّ مهم تر است ترك نماید.
(پنجم) آن كه مستطیع باشد ، و مستطیع بودن به چند چیز است:
۱ ـ آن كه توشه راه و مركب سوارى ، یا مالى كه بتواند با آن مال آنها را تهیه كند داشته باشد.
۲ ـ سلامت مزاج و توانایى آن را داشته باشد كه به مكّه رود و حجّ را به جا آورد.
۳ ـ در راه مانعى از رفتن نباشد ، و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد كه در راه یا هنگام انجام اعمال جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند ، حجّ بر او واجب نیست ، ولى اگر از راه دیگرى بتواند برود ، اگر چه دورتر باشد باید از آن راه برود.
۴ ـ به قدر به جا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد.
۵ ـ مخارج كسانى را كه خرجى آنان بر او واجب است ، مثل زن و بچّه ، و مخارج كسانى را كه مردم خرجى دادن به آنها را لازم مى دانند ، مانند نوكر و كلفتى كه به آنها حاجت دارد داشته باشد.
۶ ـ بعد از برگشتن ، كسب یا زراعت یا عایدى ملك یا راه دیگرى براى معاش خود و عائله اش به حسب شأنش داشته باشد كه در زندگى به مشقّت نیفتد.
مسأله ۲۰۵۴ ـ كسى كه خانه ملكى براى او ضرورى است كه با نداشتن آن در حرج و مشقّت مى افتد ، وقتى حجّ بر او واجب است كه پول خانه را هم داشته باشد.
مسأله ۲۰۵۵ ـ زنى كه مى تواند مكّه برود ، اگر بعد از برگشتن از خودش مال نداشته باشد و شوهرش هم خرجى او را ندهد ، و در زندگى به حرج و مشقّت بیفتد ، حجّ بر او واجب نیست.
مسأله ۲۰۵۶ ـ اگر كسى توشه راه و مركب سوارى نداشته باشد و دیگرى به او بگوید: (حجّ برو و من خرج تو و عیالات تو را در موقعى كه در سفر حجّ هستى مى دهم) در صورتى كه اطمینان داشته باشد كه خرج او را مى دهد ، حجّ بر او واجب مى شود.
مسأله ۲۰۵۷ ـ اگر خرجى رفتن و برگشتن و خرجى عیالات كسى را در مدّتى كه مكّه مى رود و بر مى گردد به او ببخشند و با او شرط كنند كه حجّ كند ، واجب است قبول كند و حجّ بر او واجب مى شود ، اگر چه در موقع برگشتن مالى كه بتواند با آن زندگى كند نداشته باشد ، و یا قرض داشته باشد ، مگر در صورتى كه وقت پرداخت قرض رسیده باشد و طلبكار هم مطالبه كند و بدهكار اگر حجّ نكند متمكّن از دادن بدهى باشد ، یا قرض مدّت دار باشد و بدهكار بداند كه اگر حجّ كند متمكّن از پرداخت بدهى در سر رسید قرض نخواهد بود.
مسأله ۲۰۵۸ ـ اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عیالات كسى را در مدّتى كه مكّه مى رود و بر مى گردد به او بدهند ، و بگویند: (حجّ برو) و ملك او نكنند ، در صورتى كه اطمینان داشته باشد كه از او پس نمى گیرند حجّ بر او واجب مى شود.
مسأله ۲۰۵۹ ـ اگر مقدارى مال كه براى حجّ كافیست به كسى بدهند و با او شرط كنند كه در راه مكّه به كسى كه مال را داده خدمت نماید ، حجّ بر او واجب نمى شود.
مسأله ۲۰۶۰ ـ اگر مقدارى مال به كسى بدهند و حجّ بر او واجب شود ، چنانچه حجّ نماید هر چند بعد مالى از خود پیدا كند ، دیگر حجّ بر او واجب نیست.
مسأله ۲۰۶۱ ـ اگر براى تجارت مثلا تا جدّه برود و مالى به دست آورد كه اگر بخواهد از آن جا به مكّه رود ، آنچه در استطاعت معتبر است داشته باشد ، باید حجّ كند ، و در صورتى كه حجّ نماید اگر چه بعد مالى پیدا كند كه بتواند از وطن خود به مكّه رود ، دیگر حجّ بر او واجب نیست.
مسأله ۲۰۶۲ ـ اگر انسان اجیر شود كه خودش از طرف كسى دیگر حجّ كند ، چنانچه نتواند برود و بخواهد دیگرى را از طرف خودش بفرستد ، باید از كسى كه او را اجیر كرده اجازه بگیرد.
مسأله ۲۰۶۳ ـ اگر كسى مستطیع شود و مكّه نرود و فقیر شود ، باید اگر چه به زحمت باشد بعد حجّ كند ، و اگر به هیچ قسم نتواند حجّ برود ، چنانچه كسى او را براى حجّ اجیر كند ، باید به مكّه رود و حجّ كسى را كه براى او اجیر شده به جا آورد ، و اگر بتواند تا سال بعد در مكّه بماند و براى خود حجّ نماید ، ولى اگر ممكن باشد كه اجیر شود و اجرت را نقد بگیرد و كسى كه او را اجیر كرده راضى شود كه حجّ او در سال بعد به جا آورده شود ، باید سال اوّل براى خود و سال بعد براى كسى كه اجیر شده حجّ نماید.
مسأله ۲۰۶۴ ـ اگر در سال اوّلى كه مستطیع شده به مكّه رود و در وقت معینى كه دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد و طورى نباشد كه مى توانسته زودتر برود و برسد ، چنانچه در سالهاى بعد مستطیع نباشد حجّ بر او واجب نیست ، ولى اگر طورى بوده كه مى توانسته زودتر برود و برسد ، یا از سالهاى پیش مستطیع بوده و نرفته ، اگر چه به زحمت باشد باید حجّ كند.
مسأله ۲۰۶۵ ـ اگر در سال اوّلى كه مستطیع شده حجّ نكند و بعد به واسطه پیرى یا مرض یا ناتوانى نتواند حجّ نماید و یا بر او حرجى باشد و ناامید باشد از این كه بعد خودش بدون حرج حجّ را به جاآورد ، باید دیگرى را از طرف خود فوراً بفرستد ، بلكه اگر در سال اوّلى كه به قدر رفتن حجّ مال پیدا كرده ، به واسطه پیرى یا مرض یا ناتوانى نتواند حجّ كند و یا بر او حرجى باشد و ناامید باشد از این كه بعد خودش حجّ كند ، احتیاط واجب آن است كه كسى را از طرف خود بفرستد كه حجّ نماید ، و احتیاط مستحبّ آن است كه چنانچه منوب عنه مرد باشد كسى را نایب بگیرد كه اوّلین مرتبه حجّ رفتن او باشد.
مسأله ۲۰۶۶ ـ كسى كه از طرف دیگرى حجّ به جا آورد ، باید طواف نساء را نیز از طرف او به جا آورد ، و اگر به جا نیاورد زن بر آن اجیر حرام مى شود.
مسأله ۲۰۶۷ ـ اگر طواف نساء را از روى نادانى به جا نیاورد ، یا درست به جا نیاورد یا فراموش كند ، بنابر احتیاط واجب خودش به جا آورد ، و در صورت عدم تمكّن یا حرج مى تواند نایب بگیرد ، ولى در صورتى كه عمداً با علم به حكم به جا نیاورده باشد ، باید برگردد و به جا آورد ، مگر در صورتى كه نتواند یا برایش حرجى باشد كه مى تواند نایب بگیرد.
«و تفصیل مسائل حجّ در مناسك ذكر شده است».
