به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرجع ما، آغاز ماه ذيقعده براي حضرت رضا (ع) و دودمان نبوت و آل علي عليه السلام پيام آور شادي مخصوص و پايان بخش انتظاري عميق و شور آفرين بود زيرا حضرت نجمه فرزندي جز حضرت رضا عليه السلام نداشت و مدت ها پس از حضرت رضا نيز داراي فرزندي نشده بود.
از آنجا كه سال ولادت حضرت رضا عليه السلام يعني سال 148 هجري قمري و سال ولادت حضرت معصومه عليهاالسلام سال 173 و بين اين دو ولادت بيست و پنج سال فاصله بود و از طرفي امام صادق عليه السلام ولادت چنان دختري را مژده داده بود، از اين رو خاندان پيامبر بي‎صبرانه در انتظار طلوع خورشيد وجود حضرت معصومه عليهاالسلام بودند.
هنگامي كه وي چشم به جهان گشود به راستي كه آن روز براي اهل‎بيت عصمت به خصوص امام هشتم و حضرت نجمه سلام الله عليها روز شادي و سرور وصف ناپذير و از ايام الله بود زيرا اختري از آسمان ولايت و امامت طلوع كرده بود كه قلب ها را جلا و شفا مي‎داد و چشم‎ها را روشن مي‎كرد و به كانون مقدس اهل‎بيت عليهم السلام گرمي و صفا مي‎بخشيد.
در اين مطلب به برخي از ويژگي ها و خصايص وجودي اين بانوي بزرگوار اشاره مي شود تا اندكي با شخصيت و سيره ايشان آشنا شويم.

1- گران سنگي حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام
به گفته محدث بزرگ حاج شيخ عباس قمي و نويسنده كتاب قاموس الرجال در ميان فرزندان امام موسي بن جعفر عليه‌السلام بعد از امام رضا عليه‌السلام حضرت معصومه عليهاالسلام برترين و گران‏سنگ‏ترين آنها به شمار مي‏آيد.

2- موقعيت معنوي
امام رضا عليه‌السلام در زيارتنامه حضرت معصومه عليهاالسلام در بزرگداشت و تجليل آن حضرت او را داراي منزلت رفيع در نزد خداوند مي‏خوانند و خواستار شفاعت خود، توسط آن حضرت در درگاه خداوندي مي‏شوند.

3- فقاهت
روزي گروهي از شيعيان به قصد ديدار امام موسي بن جعفر عليه‌السلام و پرسش سوالات خود به مدينه آمدند ولي امام در مدينه حضور نداشتند. از اين رو، سوالات خود را مكتوب به خانواده آن حضرت تحويل دادند تا در سفر بعدي، پاسخ آنها را از امام بگيرند. حضرت معصومه عليهاالسلام خود پاسخ پرسش ها را نوشته به آنها داد. اين گروه، در بين راه با امام موسي بن جعفر برخورد كردند و پاسخ ها را به امام ارايه كردند. امام ضمن تاييد پاسخ‏ها ابراز خوشحالي كردند.

4- اهل حديث(محدث)
در تاريخ اسلام به بانوان با فضيلت و صاحب حديثي برمي‏خوريم كه نام خود را در زمره محدثان ثبت كرده‏اند. حضرت معصومه عليهاالسلام يكي از زنان بزرگ اهل بيت در اين زمينه است.

5- تولد و وفات
حضرت معصومه عليهاالسلام در روز يكم ذوالقعده سال 173 هجري قمري در شهر مدينه تولد يافت و پس از 28 سال زندگي پر بركت در جريان سفر به خراسان و ديدار با برادر بزرگوارشان امام رضا عليه‌السلام در شهر ساوه بيمار شد و سرانجام در روز دهم ربيع‏الثاني سال 201 هجري قمري در شهر قم به جوار حق تعالي شتافت.

6- پدر و مادر
پدر گرامي حضرت معصومه عليهاالسلام امام هفتم شيعيان جهان امام موسي بن جعفر عليه‌السلام و مادر مكرمه‏شان نجمه خاتون از بانوان با فضيلت و اهل تقوا و مادر امام رضا عليه‌السلام است.
امام رضا عليه‌السلام كه در زيارتنامه حضرت معصومه عليهاالسلام در بزرگداشت و تجليل آن حضرت او را داراي منزلت رفيع در نزد خداوند مي‏خوانند و خواستار شفاعت خود، توسط آن حضرت در درگاه خداوندي مي‏شوند.

7- زيارت حضرت معصومه عليهاالسلام
از امام رضا عليه‌السلام نقل شده كسي كه حضرت معصومه عليهاالسلام را با آگاهي به حق وي زيارت كند، شايسته بهشت مي‏شود.
شايد يكي از حقوق و انتظارات آن حضرت به عنوان پيامدار دين و معنويت از زائران خود، تلاش آنها جهت تدارك يك سفر معنوي و كوشش براي قرب بيشتر به آن حضرت از طريق كوشش براي اصلاح خويشتن و تقويت كمالات معنوي در خود باشد.

8- تنها برادر تني
امام رضا عليه‌السلام تنها برادر تني حضرت معصومه عليهاالسلام است. مادر آن بزرگواران نجمه خاتون است. آنها تنها فرزندان اين بانوي مكرم هستند. حضرت معصومه عليهاالسلام 25 سال بعد از تولد برادر گراميش پا به عرصه وجود گذاشتند.

9- مسافرت
حضرت معصومه عليهاالسلام به منظور ديدار برادر خود امام رضا عليه‌السلام با كارواني متشكل از پنج تن از برادران و تعدادي برادرزادگان و گروهي ديگر، راهي خراسان شدند. در بين راه در شهر ساوه، آن حضرت بيمار شد. پس از آگاهي اهالي قم از ورود كاروان حضرت معصومه عليهاالسلام به ساوه، گروهي از آنان به اين شهر آمدند و حضرت را با احترام به شهر قم بردند.

10- محراب عبادت
هم اكنون محراب عبادت حضرت معصومه عليهاالسلام در زمان اقامت 17 روزه‏اش در شهر قم، به نام بيت‏النور موجود است و زيارتگاه مردم و دوستان آن حضرت است.

11- رحلت
حضرت معصومه عليهاالسلام در جريان سفر به خراسان و ديدار با برادر خود امام رضا عليه‌السلام در شهر ساوه مريض شدند. آن گاه به اتفاق نمايندگان اعزامي اهالي قم، وارد اين شهر شدند و مورد استقبال گرم مردم اين ديار قرار گرفتند. سرانجام پس از 17 روز بيماري در سن 28 سالگي به جوار رحمت ايزدي نايل آمدند.
در تاريخ اسلام به بانوان با فضيلت و صاحب حديثي برمي‏خوريم كه نام خود را در زمره محدثان ثبت كرده‏اند. حضرت معصومه عليهاالسلام يكي از زنان بزرگ اهل بيت در اين زمينه است.

12- تشييع جنازه
پس از اعلام خبر رحلت حضرت معصومه عليهاالسلام مردم قم با تجليل فراوان پيكر پاكش را تشييع كردند و در محل فعلي حرم، كه آن روز در خارج شهر بود و به موسي بن خزرج تعلق داشت با احترام زايدالوصفي دفن كردند.

13- كرامات
تاكنون كرامات زيادي نصيب كساني كه حضرت معصومه عليهاالسلام را به شفاعت و توسل به درگاه خدا برده‏اند، شده است. و به احترام آن حضرت خداوند خواسته‏هاي آنها را اجابت كرده است.

14- زيارتنامه
حضرت معصومه در ميان امامزاده ها، از امامزاده هاي نادري است كه برايش زيارتنامه مخصوص از جانب امام معصوم عليه‌السلام نقل و به مقام شامخ آن حضرت اشاره شده است.

15- محل اقامت
ميزبان حضرت معصومه عليهاالسلام در مدت 17 روز اقامت و زندگي آن حضرت در شهر قم، موسي بن خزرج، پس از رحلت حضرت معصومه عليهاالسلام، محراب عبادت آن بزرگوار را به همان حالت باقي گذاشت و خانه مسكوني خويش را به احترام حضرتش به مسجد تبديل كرد.

16- لقب
لقب معصومه از جانب حضرت امام رضا عليه‌السلام به دليل مراتب تقوي و پرهيزگاري ـ تنها به فاطمه معصومه عليهاالسلام در ميان دختران حضرت امام موسي بن جعفر عليه‌السلام ـ اعطا شد؛ بانويي كه در اقتدا به پدر بزرگوارش، بسياري از ساعات زندگي‏اش، به عبادت و راز و نياز با خدا سپري شد.

17- ثواب زيارت
در روايات چندي از قول ائمه اطهار عليه‌السلام؛ حضرت امام صادق عليه‌السلام، امام رضا عليه‌السلام و امام جواد عليه‌السلام بر زيارت حضرت معصومه عليهاالسلام تصريح شده است و در روايتي زائر آن حضرت را در صورت معرفت حق او، سزاوار بهشت مي‏داند.

18- حرم و بقعه
پس از رحلت و خاكسپاري حضرت معصومه عليهاالسلام، ميزبان آن حضرت، موسي بن خزرج سايباني از حصير بر روي قبر ايشان نصب كرد كه به مدت 100 سال اين سايبان وجود داشت. پس از آن دختر امام جواد عليه‌السلام، قبه‏اي آجري بر روي آن ساخت. در سال 529هجري قمري، شاه بيگدر، قبه‏اي مجلل با كاشي كاري نفيس بر فراز آن ساخت. تا اينكه در سال 925 هجري قمري توسط شاه اسماعيل، بقعه كنوني بنا شد.

19- تحول شهر قم پس از ورود
شهر قم در اواخر قرن اول، با ورود تعدادي از شيعيان كوفه بتدريج مذهب شيعه را پذيرفت و به عنوان يك شهر شيعي معروف شد. ولي با ورود حضرت معصومه عليهاالسلام به قم، فصل نويني در اهميت اين شهر در گسترش اسلام و مذهب شيعه گشوده شد.
پس از رحلت و خاكسپاري حضرت معصومه عليهاالسلام، ميزبان آن حضرت، موسي بن خزرج سايباني از حصير بر روي قبر ايشان نصب كرد كه به مدت 100 سال اين سايبان وجود داشت.

20- تحول حوزه علميه قم پس از ورود
از اوايل قرن دوم شهر قم، محلي براي پاسخگويي به مسايل فقهي شيعه و مامني براي علويان، راويان، محدثان و فقهاي شيعه بوده است. با ورود حضرت معصومه عليهاالسلام به اين شهر، و قرار گرفتن مدفن آن بزرگوار در آن، زمينه گسترش بيشتر فرهنگ تشيع و فقه آل محمد (ص) پديد آمد و بدنبال آن حوزه علمي ـ فقهي قم توسعه يافت و مركزي براي نشر و اشاعه اسلام و مكتب شيعه شد.

21- كلام نور
رهبر معظم انقلاب فرمود: حضرت معصومه عليهاالسلام مقام بزرگي دارد، خيلي بايد از ايشان بهره گيريم. نسبت به ايشان قصور داشته‏ايم بايد به آن حضرت بيشتر توسل جوييم و بخواهيم عنايت بيشتري به ما داشته باشند.

22- گلي باشكوه از گلستان نبوت و امامت
او چون كوثري در كوير، خط سبز سعادت و رستگاري ترسيم كرده و چون روحي در پيكر سرزمين مقدس قم حلول كرده و دلهاي عاشق را از گوشه و كنار به سمت اين شهر كشانده است از قدم او قم عزيمت يافته و از وجود او لحظه به لحظه بر شرافت قم افزوده مي‏شود.
قم گشته از شرافت معصومه با صفا چون روضه بهشت برين گشته پرضيا
شاهان به درگهش همه آورده التجا بي‏شك كه مي‏رود به بهشت از ره عطا

23- هجرت
به شوق ديدار نور تابان ديار طوس رهسپار سفر شد، رنج ها برد و سختي ها كشيد تا اينكه پس از روزها و هفته‏ها به ديار ساوه رسيد. سفري بدين دور و درازي و با مشكلات فراوان بر گلي كه در حسرت ديدار نور قد خميده، بسيار سخت است. حضرت بيمار شده از مقدار مسافت تا مامن آل طه پرسيد گفت: ده فرسخ. فرمود: مرا به قم ببريد زيرا از پدرم شنيدم كه فرمود قم مركز شيعيان ما است پس كاروان به طرف قم در حركت شد.

24- ميهماني با عظمت
چون كاروان ديدار نور به نزديكي هاي شهر قم رسيد، آل سعد همگي براي استقبال به پيشواز آن بانوي با كرامت رفتند در آن ميان موسي بن خزرج زمام اشتر حضرت را گرفت و به طرف خانه‏اش آورد و در منزل خود با كمال افتخار از آن بانو پذيرايي كرد.

25- عبادتي خالصانه
بعد از سكني گزيدن حضرت معصومه در شهر قم تا وفات آن حضرت 17 روز طول كشيد در اين مدت، بسيار آزرده خاطر بود، آرزوي ديدار پدر و برادر در دلش بود از هجر پدر و فراق برادر مي‏گريست و غمين بود.
به انتظار پدر روز و شب به سر بردم ولي دريغ نشد تا گل رخش بويم
سپس به هجر برادر، فلك دچارم كرد گشود باب فراق دگر زكين سويم
در سراي موسي بن خزرج عبادتگاهي تهيه كرد، دايم در حال ذكر و نماز و راز و نياز با خداي خويش بود و بيت‏الاحزاني به نام بيت‏النور چون جده‏اش زهراي اطهر تاسيس كرد، تا سرانجام به نداي رب لبيك گفت.

26- دختر پيامبر
در زيارت نامه حضرت معصومه كه بوسيله امام رضا عليه‌السلام نقل شده عنوان شده است اي دختر رسول خدا، اي دختر فاطمه و خديجه و...
اين تعابير در مورد حضرت معصومه آنهم از زبان امامي معصوم فقط بيانگر شرافت خانوادگي نيست بلكه علاوه بر آن اشاره به مقامات عالي و ملكوتي و معنوي حضرت دارد و نشانگر عظمت روحي و اينكه او نه تنها با رسول خدا نسبت خانوادگي دارد بلكه از نظر معنوي نيز دختر اوست.

27- مقام عصمت حضرت معصومه عليهاالسلام
امام رضا عليه‌السلام فرمودند: كسي كه حضرت معصومه را در قم زيارت كند مانند آن است كه مرا زيارت كرده است. امام ثواب زيارت خويش را با زيارت حضرت معصومه در يك حد و اندازه مي‏داند و نيز اينكه نام مبارك حضرت، فاطمه كبري بوده و امام او را ملقب به صفت معصومه كرده است و اين مطالب نشانگر اوج عظمت روحي و معصوميت حضرت فاطمه كبري است.

28 - ارزش زن
با مطالعه سرگذشت بانواني بزرگوار چون حضرت زهرا عليهاالسلام، زينب كبري و حضرت معصومه به اين نكته دست مي‏يابيم كه در اسلام به مقام و منزلت زن ارزش گذاشته و در طي نمودن پله‏هاي ترقي از حيث علم و تقوي تفاوتي ميان زن و مرد قايل نشده است. همين درجات عالي تقوي و علم در وجود اين بانوان بزرگوار بازگوكننده و تاييد كننده آن است.

29 - شواهد عصمت فاطمه معصومه عليهاالسلام
براساس روايتي كه از امام رضا عليه‏السلام نقل شده، امام خواهر خود را معصومه خطاب كرده است و مي‏دانيم امام هرگز در مورد شخصي مبالغه نمي‏كند. بنابراين اين تعبير بر عصمت آن حضرت دلالت دارد. شفاعت گسترده‏اي كه همه شيعيان اهل بيت را در بر مي‏گيرد؛ قداست شهر قم به احترام آن حضرت؛ صدور زيارت نامه آن حضرت از سوي معصوم؛ پيش‏گويي امام صادق عليه‏السلام از تشريف فرمايي آن حضرت به قم؛ و تشييع اين بانو به دست امام رضا عليه‏السلام و امام جواد عليه‏السلام، از ديگر شواهد عصمت و عظمت آن بانوي والا مقام به شمار مي‏آيد.
بالاترين جايگاه شفاعت، از آن رسول گرامي اسلام است كه در قرآن كريم از آن به مقام محمود تعبير شده است. در اين ميان، دو تن از بانوان خاندان رسالت هم شفاعت گسترده‏اي دارند؛ حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام و حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام.
مقام علمي حضرت معصومه عليهاالسلام.

30 -مقام علمي حضرت معصوم (ع)
حضرت معصومه عليهاالسلام، در خانداني رشد يافت كه سرچشمه علم و تقوا و فضيلت‏هاي اخلاقي بودند. پس از آنكه پدر بزرگوار آن بانوي گرامي به شهادت رسيد، فرزند ارجمند آن امام، يعني امام رضا عليه‏السلام عهده دار امر تعليم و تربيت خواهران و برادران خود شد و در اثر توجهات فراوان آن حضرت، هر يك از فرزندان امام كاظم عليه‏السلام به مقام والايي رسيدند.
در ميان فرزندان پيشواي هفتم، بعد از امام رضا عليه‏السلام، حضرت معصومه عليهاالسلام از نظر علمي و اخلاقي والا مقام‏ترين آنان است. اين حقيقت، از اسامي، لقب‏ها و توصيف هايي كه پيشوايان معصوم از وي كرده‏اند، آشكار مي‏شود.
با توجه به اين حقيقت كه ميان تهذيب نفس و طي مدارج اخلاقي و عرفاني و رسيدن علوم اصيل الهي و حكمت ارتباط جدانشدني وجود دارد، مي‏توان به رتبه و مقام علمي وصف ناشدني حضرت معصومه عليهاالسلام پي برد و به اين نكته رسيد كه ايشان نيز چون حضرت زينب عليهاالسلام عالمه غير معلمه بوده است.
* برگرفته از پايگاه اطلاع رساني تبيان