به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرجع ما:

پاسخ حضرت آیت الله العظمی سبحانی:

شيعيان در اذان پس از شهادت بر رسالت پيامبر گرامي (ص)، بر ولايت اميرمؤمنان علي بن ابي طالب (ع) گواهي مي‌دهند، و اين مسأله در تمام بلاد شيعي مشاهده مي‌شود، در اين باره توضيح چند نكته ضروري است:

1.تمامي فقهاي شيعه بر اين نكته اتفاق نظر دارند كه شهادت ثالثه «شهادت بر ولايت علي(ع) » جزو اذان نيست و لذا هنگامي كه فصول اذان را مي‌شمارند، آن را هجده فصل بيشتر نمي‌دانند كه عبارتند از:

4 تكبير، 2 بار شهادت بر وحدانيت خدا، 2 بار شهادت بر رسالت پيامبر(ص)، 2 بار «حيّ علي الصلاة»، 2 بار «حي على الفلاح»، 2 بار «حيّ على خير العمل»، 2 تكبير و 2بار تهليل و اين سخني است كه فقهاي شيعه جملگي بر آنند.

2. اگر فردي شهادت سوم را به عنوان جزئي از اذان بگويد، كار حرامي مرتكب شده و گناه كرده است.

3. شهادت سوم در اذان، بدون قصد جزئيت جايز و يا مستحب است و اين استحباب، دو مبنا دارد:

الـف: علـي(ع) به حكم قـرآن و حـديث رسول گرامي(ص)، وليّ خـداست.

ب: امام صادق (ع) فرمود: هر گاه به رسالت پيامبر(ص) شهادت داديد، بر ولايت علي (ع)  نيز گواهي دهيد.

در اثبات اصل نخست و اين كه علي (ع) ولي خداست، گذشته از حديث متواتر غدير و روايات متواتر كه پيامبر گرامي (ص) كراراً فرموده است: يا عليّ أنت وليّ كلّ مؤمن بعدي،[1] قرآن مجيد نيز بر ولايت علي(ع) تصريح كرده است، آنجا كه مي‌فرمايد:

«إِنّما وليُّكُم اللّهُ ورسولُه وَالّذينَ آمَنُوا الّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكاة وَهُمْ راكِعُون * وَمَنْ يَتَوَّلَ اللّه وَرَسُولهُ وَالّذينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزبَ اللّه هُمُ الْغالِبُون».[2]

«تنها ولي و سرپرست شما خداست و پيامبر او و آنها كه ايمان آورده‌اند; همانها كه نماز را برپا مي‌دارند و در حال ركوع زكات مي‌دهند و كساني كه ولايت خدا و پيامبر او و افراد با ايمان را بپذيرند، حزب و جمعيت خدا پيروز است».

مفسران اتفاق نظر دارند كه اين آيه در حقّ اميرمؤمنان علي (ع) وارد شده است، آنگاه كه فقيري وارد مسجد شد و از مردم درخواست كمك كرد و حضرت که در حال ركوع بود، با انگشت خود به فقير اشاره كرد كه انگشتر را از دست او برگيرد و در آن هنگام دو آية ياد شده فرود آمد.

مدارك نزول اين حديث فزونتر از آن است كه در اينجا ذكر شود، امّا به عنوان نمونه به چند مورد در پاورقي اشاره مي‌كنيم.[3]

بدين ترتيب، با توجه به آيه مذكور و آيات و روايات متعدد ديگر، آشكار مي‌گردد كه اميرمؤمنان (ع) ولي و سرپرست مؤمنان از جانب خدا است.

در خصـوص نكته دوم نيز قـاسم بن معاويه، از اصحاب امام صادق و كاظم‘، از آن حضرت چنين نقل كرده است:

«هر گاه كسي از شما به وحدانيت خدا و رسالت پيامبر گواهي داد، براي تكميل شهادت به ولايت علي (ع) نيز گواهي دهد».[4]

بنابر آنچه گفته شد، احدي از شيعيان آن را به عنوان جزئي از اذان نمي‌گويد وحتي برخي در اقامه براي اينكه از ديگر اجزا تميز داده شود، فقط يك بار آن را مي‌گويند و در اين صورت مشكلي در اين مورد نخواهد بود.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] .  كنز العمال:6/396، حديث 6048.

[2] .  مائده/55ـ56.

[3] .  تفسير طبري:6/86; ابو بكر جصاص: أحكام القرآن:2/542; ابوالحسن واحدي نيشابوري در اسباب النزول:148; زمخشري در كشاف:1/422و مرحوم علاّمه اميني نزول آيه را در حقّ علي‌ابن ابي‌طالب عليه السَّلام  از 66 منبع سني نقل كرده است، حتّي حسان بن ثابت كه در واقعه حاضر بود، چند بيتي درباره اين رويداد گفت كه يكي را يادآور مي‌شويم:

فأنت الذي أعطيت إذ أنت راكع       فدتك نفوس القوم يا خير راكع

تو كسي هستي كه در حال ركوع بخشيدي .

ارواح ديگران فداي تو گردد، اي بهترين ركوع كننده.

[4] .  احتجاج طبرسي:83.