به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

شناخت قبله برای مسلمانان، جهت انجام برخی اعمال دینی، یک نیاز مهم به حساب میآید. از گذشته، روش‌های مختلفی برای قبله‌یابی استفاده شده است. مانند محاسبه توسط روابط مثلثات کروی، ترسیم روی کره یا نقشۀ جغرافیایی و... . امروز با استفاده از فن‌آوری‌های جدید، در هرنقطه از زمین می‌توان با دقت بالایی سوی قبله را مشخص کرد. روش‌های ارائه شده بسته به نوع آن‌ها می‌توانند به صورت تقریبی یا دقیق، راستای قبله را مشخص کنند.

اسراء نیوز: شناخت قبله برای مسلمانان، جهت انجام برخی اعمال دینی، یک نیاز مهم به حساب میآید. از گذشته، روش‌های مختلفی برای قبله‌یابی استفاده شده است. مانند محاسبه توسط روابط مثلثات کروی، ترسیم روی کره یا نقشۀ جغرافیایی و... . امروز با استفاده از فن‌آوری‌های جدید، در هرنقطه از زمین می‌توان با دقت بالایی سوی قبله را مشخص کرد. روش‌های ارائه شده بسته به نوع آن‌ها می‌توانند به صورت تقریبی یا دقیق، راستای قبله را مشخص کنند. در ادامه حجت الاسلام سهرابی عضو پژوهشگاه علوم وحیانی معارج در یادداشتی به بیان شیوه های ساده تشخیص دقیق قبله پرداخته است. 


شناخت قبله برای مسلمانان، جهت انجام برخی اعمال دینی، یک نیاز مهم به حساب میآید. از گذشته، روش‌های مختلفی برای قبله‌یابی استفاده شده است. مانند محاسبه توسط روابط مثلثات کروی، ترسیم روی کره یا نقشۀ جغرافیایی و... . امروز با استفاده از فن‌آوری‌های جدید، در هرنقطه از زمین می‌توان با دقت بالایی سوی قبله را مشخص کرد. روش‌های ارائه شده بسته به نوع آن‌ها می‌توانند به صورت تقریبی یا دقیق، راستای قبله را مشخص کنند. 
اما روش خیلی ساده و دقیقی هم وجود دارد که با استفاده از آن و توسط سایۀ شاخص، در روزهای خاصی از سال می‌توان سوی قبله را به دست آورد. توضیح آنکه: در روزهای معیّنی از سال، در لحظۀ ظهر شرعی (اذان ظهر) مکۀ مکرّمه، خورشید در سمت الرأس (یعنی درست در بالای سر) کعبه قرار می‌گیرد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که میل سماوی خورشید (فاصلۀ مرکز قرص خورشید تا استوای سماوی) معادل عرض جغرافیایی مکه شود. 
بنابر این، اگر: 1. روزی از سال که در ظهر شرعی آن خورشید در سمت الرأس کعبه قرار می‌گیرد، را بدانیم؛ 2. لحظۀ ظهر شرعی در مکه برای آن روز را داشته باشیم؛ 3. مقدار اختلاف ساعت رسمی منطقۀ مورد نظر (مانند ایران) با عربستان را داشته باشیم؛ 4. با نصب یک شاخص (مثلاً یک میله) عمودی بر یک سطح افقی، می‌توانیم سوی دقیق مکان مورد نظر را به دست آوریم. 
با این روش، در هنگام ظهر شرعی مکه، تقریباً برای یک نیمکرۀ زمین به مرکزیت کعبه، میتوان به طور دقیق جهت قبله را مشخص کرد.
برای سال جاری (1394 هجری شمس معادل 2015 میلادی)، یکی از روزها برای قبله‌یابی به روش ذکرشده، روز 25 تیر (16 جولای) است. در این روز با نصب شاخص، اگر در هنگام ظهر شرعی مکه در راستای سایۀ شاخص و رو به روی شاخص (یا خورشید) قرار بگیریم، در راستای قبله قرار گرفته‌ایم و این، سوی دقیق قبلۀ مکان استقرار ما خواهد بود (شکل زیر). 


اما در روز مذکور، زمان ظهر شرعی در مکه (به مرکزیت کعبه)، ساعت 12 و 27 دقیقه است (در عربستان ساعت تابستانی اعمال نمی‌شود). اختلاف ساعت رسمی عربستان با گرینویچ، 3+ ساعت است. حال برای یافتن زمانی که برای هر منطقه یا کشور، خورشید در سمت الرأس کعبه قرار می‌گیرد، کافی است که مقدار اختلاف 3+ ساعت (اختلاف ساعت رسمی عربستان با گرینویچ) را از اختلاف ساعت رسمی آن منطقه یا کشور با گرینویچ به دست آورده و مقدار حاصل را، که اختلاف ساعت رسمی منطقه یا کشور مورد نظر با ساعت رسمی عربستان است، در لحظۀ ظهر شرعی مکه اعمال کنیم. در این حال، اگر مقدار اختلاف ساعت رسمی منطقۀ مورد نظر با گرینویچ از 3+ ساعت بیشتر باشد، آن مقدار حاصل‌شده را به زمان ظهر شرعی مکه اضافه می‌کنیم؛ اگر مقدار اختلاف ساعت رسمی مکان مورد نظر با گرینویچ از 3+ ساعت کمتر باشد، مقدار حاصل‌شده را از زمان ظهر شرعی مکه کم می‌کنیم؛ و در غیر این صورت، هنگام ظهر شرعی مکه، با ساعت رسمی منطقه یا کشور مورد نظر معادل است. 
به عنوان مثال: 
1. برای ساعت رسمی ایران، که 3+ ساعت و 30 دقیقه با زمان گرینویچ اختلاف دارد، اختلاف آن با 3+ ساعت عربستان، 30 دقیقه می‌شود. با اضافه کردن این مقدار به زمان ظهر شرعی مکه، ساعت 12 و 57 دقیقه به دست می‌آید. اما چون در ایران ساعت تابستانی را اعمال می‌کنیم (یک ساعت که در شش ماه اول سال به ساعت افزوده می‌شود)، یک ساعت دیگر نیز به این مقدار می‌افزاییم. یعنی در روز 25 تیر 94، در ساعت 13 و 57 دقیقه به وقت رسمی ایران، خورشید درست در بالای کعبه قرار می‌گیرد. 
2. اختلاف ساعت رسمی عراق با گرینویچ، 3+ ساعت است و در این کشور ساعت تابستانی اعمال نمی‌شود. بنابر این، به دلیل عدم اختلاف ساعت رسمی عرق با عربستان، در روز 25 تیر 1394 (16 جولای 2015)، در ساعت 12 و 27 دقیقه به وقت رسمی عراق، خورشید درست در بالای کعبه قرار می‌گیرد. 
3. برای ساعت رسمی ترکیه، که 2+ ساعت با زمان گرینویچ اختلاف دارد، اختلاف آن با ساعت رسمی عربستان، یک ساعت می3+ ‌شود. با کم کردن این مقدار از زمان ظهر شرعی مکه، ساعت 11 و 27 دقیقه حاصل می‌شود. اما چون در ترکیه ساعت تابستانی اعمال می‌شود، یک ساعت دیگر نیز به این مقدار می‌افزاییم. یعنی در روز 25 تیر 1394 (16 جولای 2015)، در ساعت 12 و 27 دقیقه به وقت رسمی ترکیه، خورشید در بالای کعبه قرار می‌گیرد. 
به همین ترتیب می‌توان برای این روز، برای بسیاری از نقاط جهان، با استفاده از خورشید، به طور دقیق قبلهیابی کرد. 
در جدول زیر، ساعت قبله‌یابی دقیق با خورشید برای روز 25 تیر 1394 (16 جولای 2015)، به وقت رسمی چند کشور آورده شده است: