طبق رسم دیرینه بزرگ مرجع جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی حاج سید صادق حسینی شیرازی مدظله العالی در شبهای ماه مبارک رمضان، جلسات علمی معظم له و طلاب و فضلای حوزه در بیت ایشان برگزار شد. در این محفل علمی از محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی شیرازی مدظله العالی سؤال های متعددی شد:
 
س1) أخذ اجرت در واجبات عینیّه جایز است و اگر نه دلیل آن چیست؟

ج) در صحت واجبات عبادیّة دو مطلب باید محقق باشد: 1. قصد قربت 2. اجاره ی عقلائیه. اگر شخصی پول بگیرد که نماز خودش را بخواند این چه بسا اجاره ی عقلائیه نباشد، زیرا اجاره عقد است و دو طرف که صاحب نفع باشند می خواهد و اینجا تحقق ندارد لذا اشکال خواهد داشت. اما اگر پول می گیرد که نماز میّتی را بخواند این اجاره ی عقلائیه بوده و همچنین است اگر پدر جهت تربیت فرزند خود بر نماز، پول به او بدهد تا نماز خود را بخواند. فقط عمده اشکالی که هست این است که گفته شده اجرت گرفتن با قصد قربت قابل جمع نیست و جواب آن این است که اگر گرفتن اجرت داعی بر انجام آن عمل عبادی عینی باشد، آنگاه با قصد قربت هم منافات ندارد. پس اگر بر یک عمل عبادی عینی مانند نماز، علی نحو الداعی اجرت بگیرد و آن را با قصد قربت انجام دهد اشکال ندارد چنانچه همین کلام را آقایان فقهاء در اخذ اجرت مقابل انجام واجب کفائی مانند غسل، کفن و دفن میّت فرمودند. بنابراین همین تصویر که در واجب کفائی فرمودند در واجب عینی هم می آید. علاوه بر اینکه یکی از وجوه تصحیح این است که اجرت بر مقدّماتِ آن واجب باشد.

خلاصه: اگر اجرت بر خود واجب باشد چه واجب عینی بوده و چه واجب کفایی اگر علی نحو الداعی تصویر شود بطوریکه با قصد قربت منافات نداشته باشد و اجاره عقلائیه باشد اشکالی ندارد. آنچه مسلم است و تسالُم بر آن است این است که در تحقق عبادت قصد قربت و خلوص نیت شرط است، و عبادت نیز باید به نوعی مستند به امر خدای متعال باشد، لذا حتی اگر به رجاء مطلوبیت باشد که احتمال می دهد امر داشته باشد کافی است و بیش از این لازم نیست.

بله مسأله ای که امروزه محلّ ابتلا و متعارف شده اجاره ی طلاست که طلا را اجاره می دهند و در مقابل، هر ماه مبلغی به موجر داده می شود اما شخص مستأجر در خودِ این طلا و نه در منافع آن تصرّف می کند به نحوی که عین این طلا باقی نمی ماند. با اینکه شرط صحت در اجاره این است که خود عین باقی باشد و انتقاع از منافع آن بشود، لذا اشکال اجاره ی طلا این است که حقیقتاً اجاره نبوده و صحیح نیست مگر اینکه از باب دیگر تصحیح کنیم.

س2) نظر شما به طور عموم درباره ی ترجیح به مرجحات یادشده در روایات مانند احدثیّت، و یا تساقط هنگام تعارض روایات که در باب تعادل و ترجیح مطرح شده چیست؟

ج) روایات علاجیه مانند احدثیّت نسبت به تعارض روایات و مسأله تساقط، معرض عنهاست و بناء علی المشهور والمنصور، اعراض، موهِن است لذا از اعتبار ساقط است و از شیخ مفید تا به امروز، از هر هزار فقیه یک نفر هم قائل به ترجیح به احدثیت و مانند آن، یا تساقط نیست.

س3) آیا گریه بر امام حسین علیه السلام در نماز جایز است؟

ج) این مسأله محلّ خلاف است. اطلاقاتی داریم که بکاء مبطل نماز است مگر اینکه بکاء از خوف خدا باشد. و مشهور هم شاید همین باشد اما چیزی که هست اطلاقات ادله شامل گریه بر امام حسین علیه السلام نمی شود و منصرف از آن است، و به عبارت دیگر ادله بطلان از باب ضیّق فم الرکیّة بوده و شامل گریه بر امام حسین علیه السلام نمی شود لذا به نظر می رسد اشکال ندارد.

س4) برخی قبل از تکبیر نماز سلام به امام حسین علیه السلام می دهند این از سوی برخی اشکال شده نظر شما چیست؟

ج) قبل از تکبیر اشکالی ندارد و نقل شده از مرحوم آقا سید عبدالهادی شیرازی به اینکه ایشان قبل از تکبیر نماز می گفتند: السلام علیک یا اباعبدالله و سپس تکبیر می گفتند، وقتی از ایشان در این باره سؤال می شود؟ در جواب می فرمایند: اگر امام حسین علیه السلام نبودند ما اصلاً نماز نمی خواندیم و مسلمان نبودیم.

بله در نماز نباید باشد، زیرا طبق ادله معتبره هرگونه خطابی در نماز به غیر از خدا صحیح نبوده و جایز نیست. ادله معتبره داریم که می گوید: «الصلاة انّما هی قرآن وذکرٌ ودعاء» و ذکر یعنی: ذکر خدا مانند تهلیل، تکبیر و تسبیح، وانّما مفید حصر است به این معنی که هرچه غیر از این سه باشد جایز نیست.

معلوم باشد که نسبت به جواب سلام در نماز دلیل خاص و روایات معتبرة السند و معمول بها دارد. همچنانکه نسبت به السلام علیک ایها النبی دلیل خاص دارد. البته مرحوم صاحب عروه در عروه یک مورد را استثناء کرده از عدم جواز خطاب به غیر خدا در نماز و آن تسمیت العاطس است فرموده چون: یرحمک الله دعاست. امّا جماعتی در حاشیه عروه اشکال کردند که به نظر می رسد اشکال وارد باشد.

س5) ذکر حضرت زهرا سلام الله علیها در اذان و اقامه جایز است؟

ج) این مطلب یک بحث علمی دارد و آن این است که مرحوم شیخ صدوق و شیخ طوسی رحمهما الله روایاتی را در جزئیت شهادت ثالثه که شامل بقیه ی اهل بیت علیهم السلام نیز می شود در اذان و اقامه، نقل کردند و سپس بعد از نقل این روایات، راویان آن را رَمی به غُلُو کردند. این دو بزرگوار یک نقل حسّی کردند و یک نقل حدسی. نقل حسّی آنان همین نقل روایات جزئیت شهادت ثالثه که شامل بقیه ی اهل بیت علیهم السلام نیز می شود بوده و این حجّت و مقبول است. و اما نقل حدسی آنها مبنی بر اینکه راویان این روایات غالی بودند، حجت نیست جز برای مقلّدین آنان و آن هم در همان زمان. و اما برای مجتهدان دیگر و نیز برای مقلّدان در این زمان، پس هرگز حجّت نیست، زیرا این یک نوع تقلید ابتدائی بوده و تقلید ابتدائی از میّت جایز نیست. لذا به نظر می رسد گفتن شهادت ثالثه که مشتمل بر ذکر حضرت زهرا و فرزندان معصوم آنان می باشد به نحو جزئیت در اذان و اقامه اشکال ندارد.

س6) نظرتان درباره ی ذکر شهادت ثالثه در تشهّد چیست؟

ج) شیخ طوسی رحمه الله در مصباح خود، تشهّدی را نقل کردند که در ضمن آن بعد از شهادتین این عبارت آمده است: «وانّ علیاً نعم الولیّ» و بعد از: السلام علیک أیها النبی آمده است: السلام علی الأئمة الهادین المهدیّین، گفتن آن بنابر قاعده ی تسامح در ادلّه سنن اشکالی نخواهد داشت.

س7) نماز نزد ضریح مبارک امام حسین علیه السلام یا بالاسر به طور فرادی افضل است یا نماز جماعت در صحن حرم آن حضرت؟

ج) روایتی است که الصلوة عند الحسین مقبولة. حال بحث است که آیا «عند الحسین» خصوص اطراف ضریح است چنانچه مرحوم والد نظرشان این بود یا اینکه توسعه دارد. به نظر می رسد «عند الحسین» توسعه دارد و شامل نه فقط کل حرم بلکه کل کربلا می شود. لذا در روایت دیگری هم دارد. «من بات عند الحسین لیلة عاشوراء» (عند الحسین) معنایش این نیست که کنار ضریح یا در حرم بیتوته کند بلکه هر کجای شهر کربلا بیتوته کند، «بات عند الحسین» صدق می کند.