به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت‌الله مکارم در ادامه سلسله جلسات در خارج فقه خود روز سه‌شنبه، 30 دی ماه، چنین فرمود: ابتدا در رابطه با تجمع طلاب در اعتراض به کاریکاتور موهونی که از پیامبر اکرم صل الله علیه و آله منتشر شده است باید گفت، واقع مسئله این است که دولت مردان غربی عقل سیاسی خود را از دست داده‌اند، چرا که مسئله ای مربوط به داعش که مولود خودشان است را به همه مسلمانان تعمیم داده‌اند، شما با این کار نفرت مسلمانان را از خود بیشتر می‌کنید تمام دنیای اسلام از شما بیزار می‌شوند، انسان‌های ساده لوح خیال می‌کنند که غربی‌ها اسوه حقوق بشر هستند، وقتی می‌بینند، این‌ها کسانی هستند که به مقدسات دیگران توهین می‌کنند متوجه اشتباه خود می‌شوند. امروز تجمعی بر علیه این کار ناصحیح در مدرسه فیضیه برقرار است، باید تجمع کرد، در همه جا باید تجمع کرد تا تیر این‌ها به سنگ بخورد.

وی ادامه داد: بحث ما در مسئله ششم از مسائل مربوط به مکه است، مرحوم امام در رابطه با این مسلئه می‌فرماید: «من قدم طواف النساء و الزیاره لعذر کطوائف المقدمه لا یحل له الطیب و النساء و انما تحل محرمات جمیعاً له بعد التقصیر و الحلق»، یعنی اگر کسی به دلیل عذر داشتن اعمال مکه را قبل از اعمال منا انجام دهد، نساء و طیب بر او حلال نمی‌شوند، بلکه باید اعمال عرفات و منا را نیز انجام دهد و بعد از این که حلق و یا تقصیر کرد، همه محرمات احرام از او برداشته می‌شود. البته در عبارت امام مشکلی نیز وجود دارد به این معنی که ایشان باید بجای «لا یحل له الطیب و النساء» می‌فرمود، «لا یحل له الطیب و النساء و غیرهما من المحرمات» چرا که نه تنها طیب و نساء بلکه هیچ یک از محرمات بر او حلال نمی‌شود.

وی افزود: مرحوم صاحب حدائق در رابطه با این مسئله می‌فرماید: «لو قدم الطواف و السعی المذکورین علی الافعال الحج کما فی المفرد و القارد مطلقاً و المتمتع مع الضروره فهل یحصل الحلال بذلک قال فی المدارک الاصح عدم حله بذلک بل یتوقف علی الحلق المتأخر عن باقی المناسک» یعنی ایشان می‌فرماید: اگر کسی اعمال مکه را قبل از اعمال منا انجام دهد آیا حلیت از محرمات احرام برای او حاصل می‌شود، یا خیر؟ البته در ضمن سؤال بیان می‌کنند که تقدم اعمال مکه بر اعمال منا در عمره مفرده و حج قران بصورت اختیاری امکان پذیر است ولی در حج تمتع باید عذری وجود داشته باشد تا بتوان اعمال مکه را زودتر انجام داد. سپس از قول مدارک می‌فرمایند که اصح این است که بگوییم حلیت با اعمال متقدم حاصل نمی‌شود و محرم باید به عرفات و منا برود و رمی و قربانی و تقصیر کند بعد از آن حلیت حاصل می‌شود. خود صاحب حدائق در جای دیگری به حکایت از شهید ثانی (جد صاحب مدارک) نقل می‌کند که: «انه قال ففی حله من حین فعلهما وجهان اجودهما ذلک عملاً باطلاق النصوص» یعنی صاحب حدائق می‌فرمایند که مرحوم شهید معتقد بوده است که در حلال شدن محرمات احرام بعد از آن که اعمال مکه را قبل از رفتن به عرفات انجام داد دو وجه وجود دارد، بهتر این است که بگوییم محرمات احرام بر محرم حلال می‌شود چرا که نصوص نسبت به متقدم و یا متأخر بودن اعمال مکه اطلاق دارد و تنها می‌گوید بعد از انجام اعمال مکه محرمات احرام حلال می‌شود. مرحوم صاحب جواهر این مسئله را مسلم دانسته و تنها با بیان یک جمله از آن می‌گذرد و می‌گوید، بعد از انجام اعمال مکه قبل از رفتن به منا، محرمات احرام بر محرم حلال نمی‌شود.

آیت‌الله مکارم بیان کرد: چند دلیل برای عدم حلیت محرمات احرام برای افرادی که اعمال مکه را قبل از منا انجام داده‌اند وجود دارد، دلیل اول، مطلبی است که صاحب ریاض به آن متوسل شده است، استصحاب حرمت، یعنی این که بگوییم محرمات احرام قبل از این که این فرد اعمال مکه را بجا بیاورد بر او حرام بوده، بعد از انجام عمل شک داریم که محرمات احرام بر او حلال شد یا خیر؟ استصحاب حرمت را جاری می‌کنیم، البته از نظر ما این استصحاب درست نیست چرا که استصحاب در شبهات حکمیه است، و به نظر ما استصحاب در شبهات حکمیه جاری نیست، یعنی ما می‌دانیم که اعمال مکه را مقدم داشته و شکی در آن نیست، بلکه ما شکل داریم که آیا بعد از انجام اعمال مکه قبل از رفتن به عرفات محرمات احرام حلال می‌شود یا خیر؟ که این شبه حکمیه است.

وی افزود: دلیل دوم اطلاقی است که شهید ثانی به آن اشاره کرده است، البته این اطلاق جز در یک مورد نقض می‌شود، یعنی تنها در یک روایت بصورت مطلق گفته شده است که محرمات احرام حلال می‌شود، بعنوان مثال در روایت معاویه بن عمار می‌فرماید: «محمد بن علي بن الحسين باسناده عن معاوية بن عمار، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: إذا ذبح الرجل وحلق فقد أحل من كل شئ أحرم منه إلا النساء والطيب فإذا زار البيت وطاف وسعى بين الصفا والمروة فقد أحل من كل شئ أحرم منه إلا النساء، وإذا طاف طواف النساء فقد أحل من كل شئ أحرم منه إلا الصيد.» یعنی در این روایت به هر سه مرحله حلیت اشاره شده است اما همه مراحل بعد از ذبح است، در نتیجه معلوم می‌شود که روایت مطلق نیست تا شامل افرادی که اعمال را قبل منا نیز انجام داده‌اند نیز بشود. و یا در روایت منصور بن حازم می‌فرماید: «محمد بن الحسن باسناده عن موسى بن القاسم، عن محمد، عن سيف، عن منصور بن حازم قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن رجل رمى وحلق أيأكل شيئا فيه صفرة، قال: لا حتى يطوف بالبيت وبين الصفا والمروة ثم قد حل له كل شئ إلا النساء حتى يطوف بالبيت طوافا آخر، ثم قد حل له النساء.» همانگونه که مشخص است در این روایت از امام سؤال شده که کسی که رمی را انجام داده می‌تواند زعفران بخورد؟ امام در پاسخ می‌فرمایند تا زمانی که طواف و سعی را انجام نداده نمی‌تواند، یعنی در این روایت اگر چه امام می‌فرماید بعد از طواف محرمات حلال می‌شود، اما سؤال از کسی است که رمی را انجام داده است، حال کسی که زودتر از منا طواف کرده باشد، رمی نکرده است، پس از این روایت نیز اطلاقی استفاده نمی‌شود. روایت حمران نیز می‌فرماید: «محمد بن علي بن الحسين بإسناده عن حمران، عن أبي جعفر عليه السلام في قول الله عز وجل: " ثم ليقضوا تفثهم " قال: التفث حفوف الرجل من الطيب، فإذا قضى نسكه حل له الطيب.» در این روایت حلیت طیب به بعد از تفث منوط شده است که تفث نیز به معنی حلق است، حلق هم در منا انجام می‌شود، در نتیجه حلیت بعد از انجام اعمال منا خواهد بود. همین نکته در رابطه با آیه 29 از سوره مبارکه حج نیز صادق است چرا که در آیه شریفه می‌فرماید: «ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ» یعنی تفث در آیه شریفه به هر معنایی باشد، بعد از ذبح است، پس شامل کسانی که قبل از منا اعمال مکه را انجام داده‌اند نمی‌شود. به عبارت دیگر در روایات قرینه ای وجود دارد که نشان می‌دهد، طوافی که در در روایات به آن اشاره شده است مطلق نبوده بلکه به معنای طواف بعد از منا است، تنها در یک روایت از منصور بن حازم طواف بصورت مطلق آورده شده است که می‌فرماید: «وعنه، عن محمد بن سيف بن عميرة، عن منصور بن حازم، عن أبي عبد الله عليه السلام قال: إذا كنت متمتعا فلا تقربن شيئا فيه صفرة حتى تطوف بالبيت.» همانگونه که مشخص است، طواف در این روایت مطلق آورده شده است، البته این روایت نیز بسیار ضعیف است که اطلاق داشته باشد، به فرض که اطلاقی هم باشد منصرف است و حتی نیازی به تقیید هم نیست.



وی بیان کرد: دلیل دیگری هم وجود دارد که از همه دلایل مهم تر است، شرح دلیل به این صورت است که اگر طبق فتوای شهید ثانی عمل کردیم، و طیب و نساء بر کسانی که اعمال مکه را قبل از عرفات انجام داده‌اند حلال شد، این افراد از احرام خارج می‌شوند چرا که این محرمات آخرین محرمات است، زمانی که این محرمات حلال شود، همه محرمات حلال شده است و فرد از احرام خارج می‌شود، خیلی بعید است که بگوییم فقط طیب و نساء حلال می‌شود، چرا که همانگونه که گذشت این محرمات آخرین محرمات هستند، طوافی که انجام داد باعث خروج از احرام شده و حج او به عمره مفرده تبدیل می‌شود، حال اگر به عرفات برود و باید دوباره احرام ببند، چرا که بدون احرام نمی‌تواند به عرفات برود، احرام سوم خواهد بود، ما احرام سوم نداریم. در نتیجه می‌توان گفت: بدون شک کسانی که اعمال مکه را مقدم بجا آورده‌اند تا زمانی که حلق نکرده‌اند، مطلقاً چیزی از محرمات احرام بر آن‌ها حلال نمی‌شود.