حضرت آیت الله العظمی سبحانی گفت: برای شناخت یک نظام حقوقی لازم است هم زیر بناهای آن و هم روبناهای آن را بدرستی دریافت. بر همین اساس، وقتی زیر بناها و مبانی نظام حقوقی اسلام در زمینه حقوق و آزادی های انسانی در دستور بررسی قرار می گیرد، لاجرم باید جهان بینی اسلام و تفاوت جهان بینی اسلامی با سایر جهان بینی ها خصوصا جهان بینی افرادی که امروزه در عرصه جهانی تدوین کننده بسیاری از استاندارها و موازین هستند یا در چند دهه اخیر پس از شکل گیری سازمان ملل بود ه اند را به دقت مورد تامل قرار داد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرجع ما به نقل از روابط عمومی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران، آیت الله سبحانی در پایان کلاسهای تخصصی دوره آموزشی هفت هفته ای «مبانی نظری و فلسفی حقوق بشر در اسلام و موازین بین المللی» ضمن تقدیر و تشکر از برگزاری این دوره ارزشمند و پرمحتوا در کشور، افزود: جهان بینی مادی و بی توجه به حیات اُخروی و مبدا و معاد الهی، انسان را محصول ماده می داند.  این جهان بینی نمی تواند از برابری انسانها سخن بگوید چرا که در واقع برتری یک ماده بر ماده دیگر را در بستر واقعیات مختلف مادی تقویت می کند اما در جهان بینی اسلامی همه انسانها آفریده خدا هستند و هیچ انسانی برتری بر انسان دیگر ندارد مگر اینکه در نتیجه تلاش و زحمت خود در ابعاد مختلف بتواند فضیلتها و برتری های اکتسابی را به دست آورد چنانچه عالم به جاهل چنین برتری دارد. بنابر این، در اندیشه اسلامی عبودیت بشر در مقبل بشر، به عبودیت بشر در مقابل خدا تبدیل می شود و این رهائی و آزادی بسیار اساسی را در همه ابعاد وجودی انسان شکل می دهد تا با تلاش خود به کمال واقعی و بی نهایت نائل آید.

این مرجع تقلید شیعیان در ادامه بیانات خود تاکید کرد: ما باید بر مساوات انسانها در حقوق اساسی و پایه تاکید کنیم و این مساوات به معنای یکسان بودن همه بندگان در برابر خدا و قانون خداست و مبتنی بر این نگرش، تبعیضها و بی عدالتی ها نفی می شود و اینطور نخواهد بود که اقشار خاصی از حقوق بهره مند شوند چنانچه متاسفانه هنوز در برخی کشورهای اسلامی و غیر اسلامی این وضعیت منفی دیده می شود.

آیت الله سبحانی در ادامه افزود: البته در اسلام به تفاوتهای موثر در فرایند کمال انسانها توجه شده و هیچگاه این تفاوتها نادیده گرفته نشده است مثل تفاوت انگشتان دست هر انسان که اگرچه هر انگشت در جای خود مفید ولازم است اما بین آنها تفاوتهائی است و اگر کسی در پی مشابه سازی همه این تفاوتهای تکوینی باشد راه اشتباهی را پیموده و به بشر صدمه وارد ساخته و می سازد چنانچه تفاوتهای اکتسابی انسانها نیز غیر قابل انکار است و باید در نظام حقوقی مورد عنایت قرار گیرد.

آیت الله سبحانی در بخش دیگری از بیانات خود با یاد آوری اینکه سالها قبل بحثی را در حیطه حقوق انسانها در اندیشه اسلامی ارائه کرده که در کتاب تقریرات درس ایشان به زبان عربی با عنوان معالم الحکومه الاسلامیه و ترجمه فارسی مبانی حکومت اسلامی منتشر شده است، به دانش پژوهان دوره آموزشی مبانی نظری وفلسفی حقوق بشر در اسلام توصیه کرد که مباحث مزبور را مورد مطالعه قرار دهند. سپس  ایشان با ذکر نمونه هائی از فرمایشات حضرت علی (ع) از جمله عباراتی از فرمان آن حضرت به مالک اشتر یا سیره آن امام همام در تقسیم برابر بیت المال یا نحوه رفتار با اقلیتها تاکید کرد که برابر سیره معصومین علیهم السلام بهترین راهکارهای پیشبرد حقوق انسانی را می توان استخراج کرد.

حضرت آیت الله سبحانی در بخش دیگری از بیانات خود به مقوله برادری انسانها با یکدیگر که در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر مورد اشاره قرار گرفته پرداخت و گفت: در اسلام ایمان وعقیده درست انسانها اهمیت والائی دارد. بر همین اساس در قرآن کریم تصریح شده که انّما المومنون اِخوه(همانا مومنین برادر یکدیگر هستند). منطق این نگرش اسلامی کاملا روشن است. چطور می توانیم از کسی که اصلا خدا را نفی می کند و به هیچیک از آموزه های الهی باور ندارد بخواهیم که تو برادر یک انسان مومن و با اخلاق و با فضیلت باش. این امر شدنی نیست. فلذا اُخوت  امری ورای انسانیت و برابری ذاتی انسانها با یکدیگر است چه اُخوت نسبی وچه اُخوت سببی.

او در ادامه تاکید کرد: برابر اندیشه اسلامی، حتی اقلیتها که برادر ایمانی ما نیستند در چارچوب های معین روابط انسانی باید با آنها حُسن روابط و قسط و عدل را رعایت کرد و اگر تحت حاکمیت نظام اسلامی زندگی می کنند حکومت اسلامی باید حقوق شهروندی آنها از جمله تامین حداقل معیشت و تامین اجتماعی لازم و امنیت آنها را تامین کند، چنانچه در این خصوص حضرت علی (ع) سیره های ارزشمندی را به عنوان الگو برای همه حکومت های اسلامی بجا گذاشته اند.

این عالم محقق اسلامی در پایان بیانات خود به دانش پژوهان دوره مبانی نظری و فلسفی  حقوق بشر  توصیه کرد که در مطالعات آتی خود همواره پرسشگری را سرلوحه کار خود قرار دهند چرا که تا انسان پرسشگر نباشد و سراغ اهل فن نرود نمی تواند تحقیقات عالمانه وعمیقی را انجام دهد.

ایشان هم چنین در پاسخ به پرسش یکی از شرکت کنندگان در دوره راجع به اینکه دولت های اسلامی از یک سو به معاهدات متعدد حقوق بشری سازمان ملل ملحق شده و متعهد به اجرای آن شده اند که عمدتا مبتنی بر مبانی غیر اسلامی تدوین گردیده، حال چگونه می شود مبانی نظری و فلسفی حقوق بشر از دیدگاه اسلام را در عرصه جهانی گسترش داد و در قبال موارد تعارض بین مبانی نظری اسلامی و تعهدات بین المللی  دولتهای اسلامی چه باید کرد؟  گفت: اوفو بالعقود در جای خود و با رعایت جوانب فنی ذیربط محترم است و هر مسلمانی به عهود و مواثیق خود پایبندی دارد ولی از طرف دیگر فراموش نکنید که اکثر اسناد بین المللی از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر در زمانی به تصویب رسیده اند که دولتهای اسلامی اصلا یا حضور نداشته یا بسیار حضور ضعیف وحاشیه ای داشته اند اما الان شرایط فرق کرده و دولتهای اسلامی قدرتمندی شکل گرفته اند و اکثر ملتهای اسلامی به بیداری و خودباوری مبتنی بر ایمان اسلامی رسیده اند بر این اساس طبیعی است که باید مبانی نظری اسلام را با قوت و قدرت و رعایت جوانب دقیق علمی در عرصه جهانی معرفی کرد تا بتدریج دیدگاه اسلامی تاثیر مثبت خود را بر هنجارها و موازین بین الملی و کارکردهای مجامع مختلف جهانی حقوق بشر برجای گذارد.

شایان ذکر است که در ابتدای جلسه اختتامیه دوره مبانی نظری و فلسفی حقوق بشر در اسلام و موازین بین المللی، محمد حسن ضیائی فر دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران گزارشی از اهداف و انگیزه های طراحی این دوره ، محورهای موضوعی دوره، نحوه اجرای آن وچشم اندازهای آتی ان ارائه کرد و یاد آوری نمود که این دوره برای اولین بار در کشور به همّت کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران و با همکاری مجمع عالی حکمت اسلامی و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مشارکت طیف گسترد ه ای از اساتید حوزه و دانشگاه برگزار شد و دانش پژوهان این دوره که از طلاب حوزه های علمیه و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا بودند در خلال این هفت هفته اجرای دوره، تلاشهای علمی زیادی را معمول داشتند و انشالله رساله تحقیقی نیز تا پایان مرداد ماه ارائه خواهند کرد تا پس از آزمون کتبی ،برگزیدگان دوره در شهریور ماه معرفی و در حضور یکی از مراجع تقلید دیگر فعال در حیطه های فلسفی و مبنائی اسلام مورد تقدیر قرار گیرند.

وی هم چنین افزود: در نیمه دوم سال جاری برای برگزیدگان این دوره برنامه آموزشی پیشرفته تری اجرا خواهد گردید تا این افراد بتوانند در سطح ملی و جهانی عناصر مفیدی برای گسترش مباحث مبنائی حقوق بشر باشند.

به گزارش روابط عمومی کمیسیون حقوق بشر اسلامی، دوره مبانی نظری و فلسفی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و موازین بین المللی از فروردین ماه تا نهم خرداد در قم برگزار شد و در خلال این دوره عناوین موضوعی مختلف از جمله مبانی حق و تکلیف در اندیشه اسلامی و موازین بین المللی ، مباحث انسان شناسی، مباحث معرفت شناسی، مباحث روش شناسی، جهان شمولی یا نسبی گرائی در اندیشه اسلامی  و موازین بین المللی، نسبت فلسفه محض با حقوق بشر، فلسفه فقه و اصول، مباحث هستی شناسی، معرفی و نقد و ارزیابی مکاتب فلسفی حقوق بشر در جهان معاصر، نسبت دین و حقوق بشر در اندیشه اسلامی و موازین بین المللی ، نسبت اخلاق وحقوق بشر در اسلام وموازین بین المللی ، بررسی مفاهیم پایه در مباحث حقوق بشر ، مبانی نظری نحوه حکمرانی در اندیشه اسلامی و نقد وارزیابی مکاتب دیگر،محدوده ها و قیود وارده بر حقوق بشر در اسلام و موازین بین المللی،  توسط اساتید مختلف حوزه و دانشگاه ارائه شدند. هم چنین  هفته ششم دوره در تهران برگزار شد تا دانش پژوهان با آراء برخی از اساتید شناخته شده حقوق و فلسفه در حیطه مبانی نظری و فلسفی حقوق بشر آشنا شوند. در این دوره قریب به 30 نفر توانستند شرایط و ضوابط آموزشی دوره را تا پایان کلاسها پشت سر بگذارند.