به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه) به نقل از خبرگزاری حوزه، استاد علی اصغر رضوانی، در دوره کوتاه مدت امام صادق(ع) شناسی که در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) برگزار شد، با اشاره به سبک علمی حضرت، اظهار داشت: در ابتدای بحث، به 5 آیه از قرآن کریم اشاره می کنم تا بتوانیم حجیت امام صادق(ع) را به اثبات برسانیم.

وی ادامه داد: خداوند متعال در این آیات فرموده است "وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ(ال عمران/103"، "وَمَن يَعْتَصِم بِاللّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ(ال عمران/101)"، "اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ(حمد/6)"، "وَ أَنِ اعْبُدُونی‏ هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ(یس/61)"، "وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ(زخرف/61)". با این آیات می توان به حجیت امام صادق(ع) پی برد.

این محقق و پژوهشگر حوزوی با اشاره به حدیث ثقلین پیامبر گرامی اسلام(ص) "إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي" ، ابراز داشت: حضرت فرموده است که من، کتاب خدا و عترتم را در میان شما باقی گذاشته ام، از آنان تمسک بجویید؛ بنابراین "حَبْلِ اللّهِ" قرآن و عترت است و امام صادق(ع) نیز عترت نبی مکرم اسلام(ص) است.

وی، نتیجه چنگ زدن به ریسمان الهی را هدایت به صراط مستقیم دانسته و خاطرنشان کرد: در روایات مختلفی، صراط مستقیم را صراط علی(ع) عنوان کرده اند و سخنان امام صادق(ع) نیز در راستای فرمایشات حضرت امیر(ع) است؛ پس کلام امام صادق(ع) برای ما حجت است.

*پاسخ به شبهه ای درباره روش اجتهادی شیعه

رضوانی در ادامه به اشکال شیخ محمد ابوزهره از علمای اهل سنت در مسئله اجتهاد شیعیان اشاره کرد و گفت: محمد ابو زهره در این اشکال آورده است "شما به ما می گویید که اجتهاد اهل سنت منتسب است (انسان مجتهد با تقید به آراء افراد، احکام را استخراج کند) و در محدوده آراء مذاهب فقهی اهل سنت بوده؛ در حالی که اجتهاد شما نیز همین می باشد(شیعه قائل به اجتهاد مطلق است) و در محدوده فقه امام صادق(ع) بوده و از آراء ایشان استنباط فروع انجام می گیرد"، در پاسخ به این اشکال باید گفت "اجتهاد مطلق یعنی هر فقیهی در هر زمان و به طور مطلق می تواند بدون تقید به آراء اشخاص غیر معصوم، از میان آراء معصومین(ع) استنباط احکام کند". البته محمد ابو زهره معتقد به معصومیت امام نیست و ایشان را همانند ابوحنیفه می داند و این اشکال را وارد می کند؛ اما ما معتقد به عصمت اهل بیت(ع) هستیم؛ پس اجتهاد ما به این معنا مطلق و درست است.

وی با اشاره به کتاب موسوعه الامام الصادق(ع)، تصریح کرد: در حال حاضر موسوعه ای از پیشوای ششم به نام "موسوعة الامام الصادق(ع)" با حدود 60 جلد از سوی سید محمدکاظم قزوینی در حال تهیه است که تقریبا بیش از 30 جلد آن به چاپ رسیده و ادامه آن نیز در حال تدوین و چاپ است.

*پاسخ امام(ع) به اشکال درباره مسح سر

این کارشناس حوزوی با بیان این که امام صادق(ع) در موضوعات گوناگونی طرح بحث داشته که یکی از آنها تفسیر قرآن کریم می باشد، گفت: به عنوان مثال در قرآن کریم سوره مائده آیه 6 آمده است "وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ"؛ اختلافی میان شیعه و سنی پدیدآمده، به طوری که اهل سنت قائل به این هستند که تمام سر و حتی گوش ها باید مسح شود؛ ولی شیعه قائل به مسح قسمتی از سر است و امام صادق(ع) در پاسخ به این سوال که چرا شما قسمتی از سر را مسح می کنید، فرموده اند"باید قسمتی از سر را مسح کرد "لمکان الباء"،چون باء در کلمه "بِرُؤُوسِكُمْ" باء تبعیضیه بوده و باید بعضی از أجزاء سر را مسح کرد. از این استدلال امام(ع) روشن می شود که حضرت به غیر از تفسیر قرآن کریم، راه و استدلال تفسیر آیات را نیز به شاگردان خود نشان می دادند.

*چرایی شیعه شدن حقوقدان مصری

وی با اشاره به این که امام صادق(ع) در موضوعات گوناگون مطالب بسیار شاخصی از خود به یادگار گذاشته اند، اظهار داشت: شخصی به نام «دمرداش العقالی» از حقوقدانان برجسته مصری، شیعه شده و در خاطرات خود آورده که با مطالعه کتاب های امام صادق(ع)، عاشق مکتب تشیع شده و به این مذهب روی آورده است.

رضوانی با بیان این که این رئیس مذهب شیعه، شاگردان بسیار زیادی را تربیت کرده است، خاطرنشان ساخت: هشام بن حکم یکی از شاگردان حضرت است که بسیار قوی و صاحب نظر بوده و امام(ع) به او افتخار می کرده است.

* پزشکی از نگاه امام(ع)

این محقق حوزوی اضافه کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که امام صادق(ع) در آن صاحب نظر بودند، مسئله طب بوده که در یکی از روایات ایشان درباره مسائل پزشکی، آمده است: "إجْتَنِبِ الدَّوَاءَ مَا تَحَمَّلَ بَدَنُکَ الدَّاءَ فَاِذَا لَمْ یَحْتَمِلِ الدَّاءَ فَلْیُدَاوَ/ تا جایی که بدنت تحمّل دارد از دارو خوردن پرهیز کن و هرگاه که تحمّل نداشتی، دارو بخور".

استاد دوره امام صادق(ع) شناسی تصریح کرد: نجوم، زیست شناسی، اخلاق، عرفان و ... از دیگر علومی است که امام صادق(ع) در آن ها صاحب نظر بوده و مباحث فراوانی را در این راستا نقل کرده اند.

*پاسخ به یک سئوال

وی با اشاره به یکی از بیانات و قواعد حضرت درباره حیوانات تخم گذار و پستاندار، گفت: یکی از مشکلاتی که صاحبان علم درباره تفکیک حیوانات تخم گذار و پستاندار داشته اند، این بوده که قاعده خاصی برای تفکیک این دو نوع در دست نداشتند؛ اما حضرت در قاعده ای کلی درباره اینکه چه حیوانی تخم گذار و چه حیوانی بچه به دنیا می آورد، فرموده است: «کُل ﱡصموخ بیوض و کل اذون ولود، یعنی هرحیوانی که گوش خفته دارد مثل مرغ، ماهی، مار و ... تخم گذار است و هر حیوانی که گوش دارد، بچه به دنیا می آورد».

رضوانی در پایان به مباحث عرفانی و سلوکی امام جعفر صادق(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت دستورهای سلوکی بسیار خوبی نیز دارند که واقعا جای مطالعه دارد. یکی از آنها در جلد اول کتاب بحارالانوار روایت 17 است که بسیار آموزنده می باشد.