به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه) به نقل از شفقنا؛

حضرت آیت‌الله نوری همدانی در ادامه سلسله جلسات درس خارج فقه خود با موضوع «ولایت فقیه» روز دوشنبه، 26 آبان ماه، بیان کرد: در روزهای گذشته در مورد روایت «إن العلماء ورثة الأنبیاء» بحث شد که معنای ارث در این روایت عام از ارث علم و مال است و حتی عملکرد انبیاء و اخلاق انبیاء را نیز شامل می‌شود. اما اشکالی بر این تحلیل ما وارد شده است و آن اشکال این است که چون در روایت دیگری به عنوان ابوالبختری همین مضمون و میراث انبیاء به صورت میراث علمی مطرح شده است لذا این قید که در روایت بیان شده است به ما اجازه نمی‌دهد که بخواهیم معنای ارث را عام‌تر از علم کنیم و عملکرد انبیاء را شامل در میراث انبیاء بدانیم.

وی در پاسخ به این اشکال بیان کرد: امام خمینی (ره) معتقد است حصری که در روایت ابوالبختری وجود دارد حصر اضافی است و اشعاری به انحصار وراثت در علم ندارد بلکه مقصود روایت از بیان این میراث این است که میراث انبیاء چیزی مانند مال و اموال نیست که در عرف وجود دارد. بنابراین آنچه در این روایت بیان شده است نمی‌تواند منحصر کننده این معنای از ارث باشد و «انما» نیز در این روایت به معنای حصر نیست. علاوه بر این این روایت چگونه می‌تواند در مقابل این همه آیات و روایاتی که دلالت بر عام بودن معنای ارث داشتند مقابله کنند.

آیت‌الله نوری همدانی عنوان کرد: بیان شد علما وارث عملکرد انبیاء هستند و یکی از عملکرد‌های انبیاء مبارزه با طاغوت است این معنا را می‌توان در آیه 36 سوره نحل که می‌فرماید: « وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ؛ و البته ما در ميان هر امتى فرستاده‏اى برانگيختيم كه خدا را عبادت كنيد و از طاغوت (شيطانى و انسانى) دورى جوييد » مشاهده کرد. بر این اساس انبیاء برخورد با طاغوت داشته‌اند. در هفت جای قرآن کلمه طاغوت ذکر شده است و آیت الله طباطبایی در جلد 2 صفحه 362 معنی طاغوت را طغیان و تجاوز بیش از حد می‌داند و طاغوت به چیزی می‌گویند که وسیله‌ طغیان است مانند اینکه هر مبعودی من دون الله از اقسام طاغوت است چه شیطان باشد، چه بت باشد و چه هر چیز دیگری باشد که خداوند اطاعت از آن را به بندگان و انسان اجازه نداده است.

وی افزود: سه نوع طاغوت در قرآن ذکر شده است. طاغوت سیاسی، طاغوت اقتصادی و طاغوت فرهنگی. در بیان قرآن نمونه طاغوت سیاسی فرعون است کسانی که موقعیتی سیاسی در جامعه خود دارند و حاکم و سلطان مملکت خود هستند و از این طریق به جای اینکه به مردم کمک کنند به مردم ظلم می‌کنند و در مقابل پرودگار می‌ایستند. از نظر قرآن کریم قارون نمونه طاغوت اقتصادی است که اینها از لحاظ اقتصاد و ثروت و مال به مخالفت با خدا می‌پردازند و از این طریق به دیگران ظلم می‌کنند. طاغوت فرهنگی همان چیزی است که خداوند در قرآن از آن به عنوان ملاء یاد کرده است، کلمه‌ای که 22 بار در قرآن کریم تکرار شده است. ملاء در حقیقت همان خواصی‌اند که اطراف طاغوت سیاسی هستند که همواره به سلطان یا حاکم راه‌های غلط و غیر خدایی ارائه می‌دهند و از این طریق باعث تقویت طاغوت و گمراه کردم مردم می‌شود. که در عصر حاضر نیز این سه طاغوت وجود دارند. بنابراین یکی از کارهای انبیاء مبارزه با طاغوت بوده است که در همه ازمنه وجود داشته و اختصاص به زمان خاصی ندارد.

این مرجع تقلید تشریح کرد: خداوند جریان قارون و طاغوت اقتصادی را در سوره قصص بیان کرده است. البته در اوایل این سوره سخن از طاغوت سیاسی یعنی فرعون نیز می‌باشد. خداوند در آیه 76 سوره قصص عنوان می‌کند « إِنَّ قَارُونَ كَانَ مِن قَوْمِ مُوسَى فَبَغَى عَلَيْهِمْ وَآتَيْنَاهُ مِنَ الْكُنُوزِ مَا إِنَّ مَفَاتِحَهُ لَتَنُوءُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْفَرِحِينَ؛    همانا قارون از قوم موسى بود (پسر عموى موسى و مأمور دريافت ماليات فرعون از بنى اسرائيل) پس بر آنان تعدّى و ستم نمود، و از گنجينه‏ هاى اموال آن اندازه به او داده بوديم كه كليدهاى آنها بر گروه نيرومند سنگينى مى‏كرد. (به ياد آر) زمانى كه قومش به او گفتند: سرمستى مكن، زيرا خداوند سرمستى‏كنندگان را دوست ندارد » خلاصه اینکه قارون به اندازه‌ای گنج داشت که کلیدهای آنها جمعیت را خسته می‌کرد، جمعتی که قوی بودند.

وی ادامه داد: کار قارون و طاغوت اقتصادی استثمار و استحقار مردم و جمع مال و ثروت از مال‌های نامشروع است. خداوند در چند آیه بعد در تشریح جریان قارون می‌فرماید:‌ « فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ؛ پس (روزى قارون) در ميان آرايش شخصى و اشرافى خود بر قوم خويش بيرون آمد آنهايى كه زندگى دنيا را مى‏خواستند گفتند: اى كاش همانند آنچه به قارون داده شده براى ما بود! حقّا كه او (از دنيا) داراى بهره‏اى بزرگ است» و سپس در پاسخ کسانی که جایگاه و ثروت قارون را طلب می‌کردند می‌فرماید: « وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ؛ و كسانى كه به آنها دانش (الهى و دينى) داده شده بود گفتند: واى بر شما! پاداش خداوند براى كسى كه ايمان آورد و عملى شايسته كند (از همه ثروت قارون) بهتر است و آن را دريافت نمى‏كنند مگر صابران» قرآن علم را هر کجا به کار نمی‌برد قرآن معتقد است که علم مقارن با توحید است و علمی از نظر قرآن علم است که مقرون به ایمان باشد. در اینجا آنانی که فریفته و شیفته زرق و برق بودند شیفته قارون بودند خود را باختند و ثروت او را طلب کردند اما کسانی که علم داشتند در اینجا علم یعنی همان ایمان در مقابله جایگاه و ثروت قارون فریفته نشده و دیگرانی که فریفته شده بودند را مورد مواخذه قرار دادند.

آیت‌الله نوری همدانی تشریح کرد: بر این اساس می‌توان گفت خداوند نظام‌های ظالمانه را بر سه ضلع تبیین می‌کند که یک ضلع آن سیاسی، یک ضلع اقتصادی و یک ضلع دیگر آن فرهنگی است. اما جایگاه طاغوت فرهنگی همانطور که بیان شد شامل اطرافیان طاغوت سیاسی می‌شوند که چشم پر کن هستند و از طریق طاغوت سیاسی ارتزاق می‌کنند و بر اساس موقعیت خودشان فرهنگ درست می‌کنند که فرهنگ‌شان خلاف فرهنگ پیامبران و توحید است.