به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

اشاره: روز 28 مهر، در روزشمار كشورمان به عنوان روز خانواده ناميده شده است. به همين مناسبت پاي صحبت هاي فقيه فرزانه و استاد اخلاق حوزه حضرت آيت الله العظمي صافي گلپايگاني مي نشينيم و نصيحت هاي ارزشمند ايشان درباره لزوم اتحاد و يگانگي زن و شوهر مسلمان را از نظر مي گذرانيم:

 

بسم الله الرحمن الرحيم. مسأله تشكيل خانواده در اسلام، بسيار مورد تشويق و ترغيب است حتي آنهايي كه در اين امر كوتاهي كرده باشند، مورد مذمّت هستند.

خانواده، تمدّن ساز است

البته همه اينها براي اين است كه نقش خانواده در نظام تمدّن بشري خيلي مهم است. يعني صرف نظر از اين‌كه بقاء نسل به تشكيل خانواده است، تمدّن درست و صحيح هم بر پايه خانواده سالم و متمدّن است.

رابطه تعاملي زن و شوهر نه معاهده تجاري و خشك

آيات شريفه قرآن راجع به رابطه زن و شوهر مي‌فرمايد: هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنّ؛ زن‌ها براي شما لباس و شما براي زن‌ها لباس هستيد. در اينجا قرآن كريم، زن و مرد را به لباس تشبيه كرده است يعني اين‌كه اين‌ دو چنان با هم مرتبط و يگانه مي‌شوند كه نقايص هر كدام به واسطه ديگري پوشانده مي‌شود.

تفاوت‌هاي مختلفي هم كه در مواضع زن و شوهر وجود دارد اقتضاء تكوين اين دو جنس است و در عالم تشريع و تأمين حقوق و نظام والاي انساني نيز همين فرق‌ها با ملاحظه اين جهات تكويني است كه نه از آن چيزي مي‌كاهد و نه بر اين چيزي مي‌افزايد، حتي مثل (الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء)([1]) كه مربوط به زندگي عائلي و اداره خانواده است، مديريت به مرد واگذار شده است كه اگرچه مرد در اداره، صاحب اختيار است، اما تبعات و مسئوليت‌هاي سنگيني به او تحميل شده كه در واقع، مديريت نيست، بلكه مسئوليت است؛ و اين نظم و ترتيب در بين زن و شوهر مسلمان به طور خشك و رو در رويي با هم سامان نمي‌يابد، و مانند رابطه اداري يا تجاري دو نفر نيست، بلكه رابطه‌اي زنده و تعاملي عاطفي است.

بر اساس هدايت‌هاي وحياني و قرآني، مثل (وَ جَعَلَ بَينَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً)([2]) يا (هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ)([3]) بهترين و لذّت‌بخش‌ترين روابط بين دو همسر برقرار مي‌شود كه هر دو با هم، يك واحد مشترك المنافع مي‌شوند؛ نه اين، خود را از او جدا مي‌بيند و نه او. زندگي عائله و مديريت مرد تا آنجا حسّاس مي‌شود كه پيغمبر اكرم صلى‌الله عليه و آله مي‌فرمايد:

«الْمُؤْمِنُ يأْكُلُ بِشَهْوَةِ أَهْلِهِ‏ وَ الْمُنَافِقُ يأْكُلُ أَهْلُهُ بِشَهْوَتِهِ»([4])

اين دو همسر، در اسلام در هم فاني هستند و مصداق اين شعر مي‌شوند كه:

ترسم اي فصّاد چون فصدم كني * نيشتر ناگاه بر ليلي زني

من كي ام ليلي و ليلي كيست؟ من * ما يكي روحيم اندر دو بدن

از نظر اسلام، روابط زن و مرد خيلي قداست دارد. كار زن در خانه و دوره حمل و ارتضاع همه داراي ثواب‌هايي است كه براي هيچ‌كدام از عبادات ننوشته‌اند.

بين زن و مرد هر دو براي خدا بايد اتحاد و پيوند باشد. بايد خانواده ها بر اساس همين شكل بگيرد كه به صورت يك كار شرعي و پرثواب كه مورد قبول خداوند متعال است و خداوند به آن امر كرده است باشد.

اگر اين‌طور شد يگانگي به وجود مي‌آيد و زندگي شيرين مي‌شود. سابق اين‌طور بود كه حتي وقتي شرايط اقتصادي سخت بود، زوجين همه اين سختي‌ها را تحمّل مي‌كردند و اين تحمّل هم برايشان زحمت نداشت بلكه لذّت‌بخش بود.

شما آيات قرآن و رواياتي كه ثواب‌ها و حسنات طرفين را ذكر ‌كرده‌اند ببينيد، به طور مثال داريم كه فرمودند: «الْكَادُّ عَلَى‏ عِيَالِهِ‏ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ الله؛ كسي كه براي زن و بچه‌اش زحمت مي‌كشد مثل اين است كه در راه خدا جهاد مي‌كند.»([5]) و زني هم كه در خانه براي تربيت اولاد و فرزندان خوب و صالح تلاش مي‌كند هميشه در حال عبادت است.

نمونه اي از خانواده اسلامي

اگر بخواهم از اين زندگاني، مثالي بگويم، نزديكتر از پدر و مادر خودم مثالي ندارم. اگر فرصت بود و شرح روابط اين دو همسر و فضيلت‌‌هاي بالايي را كه در همسري و اشتراك منافع و در هم فاني‌شدن آنها را و روبروشدنشان را با مشكلات و دشواري‌ها و قداست بين آنها مي‌نوشتم، همه درس بود و عرض مكتب.

هيچ وقت در دل، آنها گله‌اي از يكديگر نداشتند؛ يك واحد كامل بودند. پدرم مجتهد و فقيه عاليقدر، و مادرم فاضله عارفه اهل قرآن و حديث و دعا، و در نظر همه اقوام و خويشان با مهابت و احترام خاص بود.

معاش اقتصادي آنها بسيار مختصر و در حداقل بود كه نمي‌خواهم بيشتر از اين بنويسم كه شايد حمل بر خودستايي شود.

ا تمام مشكلات اقتصادي و كمبود امكاناتي كه بود زندگي آنها در كمال لذّت و ابتهاج بود. والده‌ام مي‌گفت: يك روزي سفره را كه انداخته بودم وقتي بچّه‌ها آمدند و سر سفره نشستند كه در سفره غذاي كمي بود. به بچه‌ها گفتم كه خيال مي‌كنم سر سفره‌اي نشسته‌اي كه همه چيز در آن هست، ولي فهميدم كه پدر از اين حرف ناراحت شد و اشك در چشمانش جمع شد. خجالت كشيدم و هميشه مي‌گفت پشيمانم كه اين‌قدر هم اسباب ناراحتي پدرتان را فراهم كردم.

والدين حقير در تربيت فرزند هم كاملاً مواظب بودند؛ هم والد اهتمام داشتند و هم والده‌مان. اصلاً اخلاقشان خودش تربيت بود. وقتي پدر و مادري متخلّق به اخلاق اسلامي باشند اولاد خوب تربيت مي‌شوند.

غرض اينكه زن و شوهر مسلمان اگر چه به ظاهر دو فردند، ولي با هم، چنان پيوسته مي‌شوند كه يك واحد مي‌شوند؛ شريك زندگي در منفعت و مصلحت كه واقعاً توصيف آن با قلم دشوار است.

 

[1]. نساء، آيه 34.

[2]. روم، آيه 21.

[3]. بقره، آيه 187.

[4]. كافي، جلد 4، بَابُ كِفَايَةِ الْعِيَالِ وَ التَّوَسُّعِ عَلَيْهِمْ، حديث 6.‏

[5]. كافي، جلد ‏5، باب من كد على عياله، حديث 1.