به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛ حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در ادامه سلسله جلسات درس خارج خود روز شنبه 12 مهر ماه بیان کرد: بحث ما در مسئله قربانی حج بود، گفته شد، کسی که نه قربانی دارد و نه پول آن را و یا این که قربانی پیدا نمی‌کند، باید ده روز روزه بگیرد که سه روز آن باید در ایام حج باشد و هفت روز دیگر آن در وطن خود. در ادامه وارد فروعات این مسئله شدیم و به برخی از آن‌ها اشاره کردیم، امروز وارد فرع 19 می‌شویم. مرحوم امام در این فرع می‌فرماید: «الاحوط الاوی لمن صام الثامن و التاسع صوم ثلاثه ایام متوالیا بعد الرجوع من منا و کان اول‌ها یوم النفر ای الیوم الثالث عشر و ینوی عن یکون ثلاثه من الخمسه» همانگونه که قبلاً اشاره کردیم که اگر کسی فقط دو روز از این سه روز را موفق به روزه گرفتن شد، یعنی روز هشتم و نهم را روزه گرفت، باید بعد از ایام تشریق یک روز را روزه بگیرد، امام (ره) در این فرع می‌فرماید احوط استحبابی است که فرد بعد از بازگشت از منا سه روز روزه بگیرد که اولین روز آن هم یوم النفر است.

وی ادامه داد: در این زمان او بجای سه روز، پنج روز را روزه گرفته، پس نیت می‌کند که سه روز روزه او از این پنج روز محاسبه شود، چرا که اگر مراد حقیقی شارع از سه روز، روزه‌ای است که حقیقتاً متوالی باشد، فرد بعد از یوم النفر سه روز روزه متوالی گرفته است، و اگر مراد اتصال غیر حقیقی باشد به این معنی که فاصله شدن ایام تشریق میان آن‌ها ضرری به اتصال نرساند، در این صورت نیز برائت یقینی حاصل آمده است. البته احتیاط امام در این فرع، احتیاط استحبابی است که به نظر ما در فرض حاضر احتیاط لازم نیست.

آیت الله مکارم شیرازی ادامه داد: دلیل این که امام به این مطلب قائل شده‌اند، وجود دو دسته روایت متضاد در مسئله است، گروهی از این روایات می گویند، افزودن یک روز، روزه سوم به دو روز گذشته کفایت می‌کند (که در جلسات قبل به آن‌ها اشاره شد)، و گروه دوم از روایات مخالف این قول هستند. از جمله روایت عیص بن قاسم که می‌گوید: «عن أبي علي الاشعري، عن محمد بن عبد الجبار، عن صفوان بن يحيى، عن عيص بن القاسم، عن أبي عبدالله (عليه السلام) قال: سألته عن متمتع يدخل يوم التروية وليس معه هدي؟ قال: فلا يصوم ذلك اليوم ولا يوم عرفة ويتسحر ليلة الحصبة فيصبح صائما، وهو يوم النفر، ويصوم يومين بعده. و یا صحیحه معاویه بن عمار که می‌گوید: عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، وعن محمد بن إسماعيل، عن الفضل بن شاذان، عن صفوان، وابن أبي عمير، عن معاوية بن عمار، عن أبي عبدالله (عليه السلام) قال: سألته عن متمتع لم يجد هديا؟ قال: يصوم ثلاثة أيام في الحج: يوما قبل التروية، ويوم التروية، ويوم عرفة، قال: قلت: فان فاته ذلك؟ قال: يتسحر ليلة الحصبة ويصوم ذلك اليوم ويومين بعده» و یا مرسله صدوق البته بخشی از آن به این بحث مربوط می‌شود که می‌گوید: «إن فاته صوم هذه الثلاثة الايام تسحر ليلة الحصبة ـ وهي ليلة النفرـ وأصبح صائما، وصام يومين من بعد» روایت بعد از قیاس بن ابراهیم است که می‌گوید: «إذا فات الرجل الصيام، فليبدأ بصيامه ليلة النفر» روایت آخر از ابی یحی است که می‌گوید «وقال علي (عليه السلام): إذا فات الرجل الصيام، فليبدأ بصيامه ليلة النفر»

وی افزود: جمع بین دو گروه روایت قاعدتاً، استحباب است، چرا که روایات گروه اول صریح در جواز است و روایت گروه دوم ظاهر در وجوب است و صریح بر وجوب مقدم است، لذا جمع بین هردو استحباب خواهد شد. نکته دیگر این است که یوم النفر اعم از روز 12 و 13 است و حتی گفته‌اند که یوم النفر الاعظم روز 12 است، اما دلیلی برای این نیافتیم که چرا امام یوم النفر را روز 13 دانسته است، چرا که اگر به دلیل حرمت روزه در ایام تشریق روزه 12 را ذکر نکرده باشد فایده ای ندارد چرا که روز 13 نیز از ایام تشریق است.

وی ادامه داد: یک نکته باقی می‌ماند و آن این که در روایات فراوانی از جمله روایت رفاعه و یا روایات عیسی بن قاسم و یا مرسله صدوق می‌گوید روز 11 و 12 و 13 ایام تشریق است و روزه آن حرام است، در حالی که این روایات می‌گویند، روز 12 و 13 را روزه بگیرد، سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که چگونه می‌توان میان دو گروه روایت جمع کرد؟

آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ فرمود: به دو طریق می‌توان میان این روایات جمع کرد، اول این که طبق قاعده روایات بیان کننده جواز هستند، نص بوده و روایات نهی کننده به عنوان ظاهر تلقی می‌شود، پس برای جمع میان نص و ظاهر می گوییم روایات مجوزه بیان کننده استحباب است و روایات ناهی بیان کننده کراهت. راه دوم جمع این است که بگوییم، روزه ایام تشریق در منا حرام است و خارج از منا دلیلی بر حرمت روزه در ایام تشریق نداریم، پس می‌توانیم بگوییم، روایاتی که می‌گوید روزه در ایام تشریق حرام است، ناظر به روزه در منا بوده و روایاتی که می‌گوید روزه در ایام تشریق جایز است، ناظر به بیرون از منا است، اگر گفته شود که همه حجاج یوم النفر در منا هستند چرا که باید رمی جمرات را انجام دهند و بعد از منا خارج شوند، پس این جمع صحیح نیست، در جواب می گوییم روزه ایام تشریق زمانی حرام است که فرد تمام روز را در منا باشد، اما اگر نیمی از آن را در منا بوده و نیمی از روزه را بیرون از منا باشد روزه آن صحیح است.