به گزارش مرجع ما (پایگاه اطلاع رسانی مراجع شیعه)؛

حضرت آیت الله سبحانی در آستانه شهادت امام جعفرصادق(ع) به پرسش هایی درباره درباره ششمین امام شیعیان به روزنامه خراسان پاسخ داده است،متن پرسش هاس مطرح شده و پاسخ های این مرجع تقلید شیعیان بدین شرح است :

با توجه به اين که درعصرامام صادق(ع)مذاهب شکل مي گيرد واين دوره را دوره تعدد مذاهب مي توان ناميد، سوال اين است که تعامل امام صادق(ع) با مذاهب مختلف اسلامي چگونه بود و آن حضرت درعين هدايت گري وانجام وظيفه امامت به چه نحو اختلاف هاي مذهبي را مديريت مي کردند؟

در زمان امام صادق (ع) دانشگاهي که امام باقر(ع) پي ريزي کرده بود، رشد پيدا کرد و گسترده ترشد. در اين دوران، راهبرد صيانت از ميراث رسول خدا (ص) و بازگويي حديث پيامبر اکرم(ص) براي مردم دنبال مي شد، چون که اهل بيت (ع) ديگر چندان فايده اي در قيام ها نمي ديدند؛ گرچه از قيام هم نهي نمي کردند. به همين دليل عصر امام باقر(ع) وامام صادق ( ع) دوره رشد علمي ورشد حديثي است. اما در پاسخ به سوال شما بايد گفت که در زمان امام صادق (ع) مذاهب چهار گانه اصلاً وجود نداشت. زيرا ابوحنيفه که موسس قديمي ترين مکتب از مذاهب چهارگانه اسلامي يعني مذهب حنفي است، هم عصرامام صادق(ع) است و هنوز در زمان حيات، ديدگاه هاي فقهي اش به عنوان يک مذهب مطرح نيست. ابوحنيفه درسال 80 هـ.ق متولدشد و در سال 150 هـ.ق درزندان منصور از دنيا رفت. در حالي که امام صادق(ع) در سال 83 هـ.ق متولد شدند و در سال 148 هـ.ق هم به شهادت رسيدند .البته ابوحنيفه درعصرامام صادق(ع) به عنوان يک فقيه مطرح بود نه به عنوان يک صاحب مکتب ومنهج فقهي مورد توجه مردم .بعدها بود که مذهب حنفي رشد کرد ودرجامعه مطرح شد.

همچنين مالک، رئيس مذهب مالکيه اگرچه در زمان امام صادق(ع) زنده بود و به محضر امام صادق (ع) مي رسيد و از آن حضرت بهره مي گرفت، اما شاگرد رسمي آن حضرت نبود. لکن به صورت فوق العاده به محضر امام صادق(ع) مي رسيد و از حضرت کسب علم مي کرد.

و اما جناب شافعي، رئيس مذهب شافعيه درسال 150 هـ.ق يعني سال درگذشت ابوحنيفه و دوسال بعد از شهادت امام صادق(ع) متولد شد و در سال 240 هـ.ق درگذشت، بنابراين معاصرامام صادق (ع) نبود. احمدبن حنبل رئيس مذهب حنبلي هم متاخرازامام صادق(ع) است. زيرا در سال 164هـ.ق متولد شد و در سال 241 هـ.ق فوت کرد.

بنابراين هيچ يک از مذاهب اربعه در زمان حضرت نبود. البته در زمان امام صادق (ع) فقيهان معروفي بودند که با حضرت تعامل داشتند و گاهي اوقات مشکلات علمي خود را مع الواسطه يا بي واسطه از امام (ع) سوال مي کردند که سفيان ثوري يکي ازآن ها بود . تعامل اين فقها با حضرت خوب بود؛ زيرا به علميت امام صادق(ع) کاملا معتقد بودند وبه عناوين مختلف از محضر ايشان استفاده مي کردند.

با توجه به اين که امسال، سال فرهنگ ناميده شده است وامام صادق (ع) هم نهضت فرهنگي امام باقر(ع) را ادامه دادند، سوال اين است که ساز و کار و روشي که حضرت در نهضت فرهنگي داشتند، چه بود؟

سياست اهل بيت (ع) بعد از واقعه طفّ عوض شد .جريان طف اثر خوبي در جهان اسلام گذاشت، بني اميه را در دنيا رسوا کرد و موجب انقراض آنان شد و اين انقراض در زمان امام صادق (ع) اتفاق افتاد. از اين رو بخشي از ايام امامت امام صادق (ع) در زمان بني اميه و بخشي هم در دوره بني عباس قرارداشت. دراين ميان هر چند سياست اهل بيت (ع) پس از عاشورا تغيير يافت اما آن گاه که سادات حسني و حسيني با دستگاه خلافت درگير شدند و عليه آنان قيام مي کردند، امامان اهل بيت (ع) در باطن اين قيام ها را تاييد مي کردند ونه درظاهر،تا اگرقيام شکست خورد، ريشه واساس تشيع ازگزند حوادث محفوظ ماند.

کارحضرت صادق (ع) تداوم دانشگاه امام باقر(ع) است ؛ازاين رو امام صادق(ع) درمسجد پيامبر(ص) مي نشستند ، به سوال ها پاسخ مي دادند واحکام را بيان مي کردند .يکي ازخدمات بزرگي که حضرت انجام دادند ،احياي حديث رسول خدا (ص) پس از130سال بود .به اين نحو که در زمان منصورعباسي تصميم به نوشتن احاديث رسول خدا (ص) گرفته شد وتا آن زمان سخنان رسول خدا (ص) مکتوب نشده بود. اما به دليل گذشت حدود 130 سال از عصر پيامبر(ص)، احاديث رسول خدا(ص) از خاطره ها رفته بود .اين جا بود که امام صادق (ع) کاربزرگ احياي احاديث رسول خدا(ص) را به انجام رساندند و احاديث پيامبر (ص) را در ميان مردم منتشر کردند.

ما به عنوان شيعه امام صادق (ع) شناخته مي شويم، به نظرشما اگرامام صادق (ع) مي خواستند براي شيعيان امروز سفارشي داشته باشند، چه توصيه هايي به شيعيان مي کردند؟

امام صادق (ع) و تمام امامان (ع) ازهرنظر براي ما الگو هستند، با اين تفاوت که هريک درشرايط خاصي به سرمي بردند وروش هاي خاص خود را داشتند .براي بهره گيري ازاين الگوها بايد شرايط را سنجيد که آيا شرايط، شرايط عصرامام حسين (ع) است يا دوره امام حسن (ع) ويا شرايط دوران باقرين (ع).آن گاه با توجه به آن، منش وسيره آنان را دنبال کرد.

اگر بنا باشد که ما از امام صادق (ع) پيروي کنيم، حسن خلق و برخورد خوب با مردم بايد براي ما الگو باشد .آن حضرت مي فرمودند: با مردم بهترين رفتاررا داشته باشيد تا وقتي شما را ديدند به من رحمت بفرستند و بگويند چه افراد خوبي را تربيت کرده است که از نظر اخلاق، اخلاق اسلامي و نبوي دارند. علاوه بر اين، ما بايد از نظر علم و دانش هم خود را تقويت کنيم و به ابزارعلم مجهز شويم . هرجمعيتي که داراي علم ودانش مفيد باشد، هم در زندگي دنيوي پيشرو است و هم از نظر آخرت . اما جمعيتي که درس نخوانده باشد، به آساني مورد ظلم وستم ديگران قرار مي گيرد؛ حقوقشان مورد تجاوز قرار مي گيرد و آزادي شان سلب مي شود، بدون آن که بتوانند راه به جايي ببرند.

علاوه براين، حضرت کادرهاي مختلفي را براي عرصه هاي گوناگون تربيت کردند. براي پاسخگويي به شبهات کلامي افرادي مانند هشام بن حکم ،قيس ماصر ،مومن الطاق ومانند اين ها را تربيت کردند.براي فقه جمعيت ديگري وهکذا دربخش هاي ديگرتا درهرقلمرو افرادي پاسخگوي نيازهاي فکري جامعه باشند.

شفقنا