موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
مسأله 1631 ـ در كفاره افطار روزه ماه رمضان ، بايد يك بنده آزاد كند ، يا به دستورى كه در مسأله بعد گفته مىشود دو ماه روزه بگيرد ، يا شصت فقير را سير كند يا به هر كدام يك مُد كه تقريباً «750» گرم است ، طعام ـ يعنى گندم يا جو يا نان و مانند اينها ـ بدهد ، و چنانچه اينها برايش ممكن نباشد ، بايد به قدر امكان تصدّق دهد ، و اگر ممكن نيست ، استغفار نمايد . و احتياط واجب آن است كه هر وقت بتواند ، كفاره را بدهد .
مسأله 1632 ـ كسى كه مىخواهد دو ماه كفاره ماه رمضان را بگيرد ، بايد يك ماه تمام ويك روز آن را از ماه ديگر پى در پى بگيرد ، و اگر بقيه آن پى در پى نباشد ، اشكال ندارد .
مسأله 1633 ـ كسى كه مىخواهد دو ماه كفاره روزه رمضان را بگيرد ، نبايد موقعى شروع كند كه مىداند در بين يك ماه و يك روز ، روزى باشد كه مانند عيد قربان ، روزه آن حرام است ، ياروزه آن واجب است .
مسأله 1634 ـ كسى كه بايد پى در پى روزه بگيرد ، اگر در بين آن بدون عذر يك روز روزه نگيرد ، بايد روزهها را از سر بگيرد .
مسأله 1635 ـ اگر در بين روزهائى كه بايد پى در پى روزه بگيرد عذرى مثل حيض ، يا نفاس ، يا سفرى كه در رفتن آن مجبور است ، براى او پيش آيد بعد از بر طرف شدن عذر ، واجب نيست روزهها را از سر بگيرد ، بلكه بقيّه را بعد از بر طرف شدن عذر بجا مىآورد .
مسأله 1636 ـ اگر به چيز حرامى روزه خود را باطل كند ، چه آن چيز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا ، يا به جهتى حرام شده باشد مثل خوردن غذاى حلالى كه براى انسان ضرر كلى دارد ، و نزديكى كردن باعيال خود در حال حيض ، يك كفاره كافى است . ولى ـ احتياط مستحب ـ آن است كه كفاره جمع بدهد ـ يعنى يك بنده آزاد كند ، و دو ماه روزه بگيرد ، و شصت فقير را سير كند ، يا به هر كدام آنها يك مُد گندم يا جو يا نان و مانند اينها بدهد ـ و چنانچه هر سه برايش ممكن نباشد ، هر كدام آنها كه ممكن است ، انجام دهد .
مسأله 1637 ـ اگر روزهدار دروغى را به خدا و پيغمبر صلىاللهعليهوآلهوسلم عمداً نسبت دهد كفاره ندارد ولى ، احتياط مستحب آن است كه كفاره بدهد .
مسأله 1638 ـ اگر در يك روز ماه رمضان چند مرتبه بخورد يا بياشامد ، يا جماع يا استمناء كند ، براى همه آنها يك كفاره كافى است .
مسأله 1639 ـ اگر روزهدار غير از جماع و استمناء كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، و بعد با حلال خود جماع نمايد ، براى هر دو يك كفاره كافى است .
مسأله 1640 ـ اگر روزهدار كارى كه حلال است و روزه را باطل مىكند انجام دهد ، ـ مثلاً آب بياشامد ـ و بعد كار ديگرى كه حرام است و روزه را باطل مىكند انجام دهد ـ مثلاً غذاى حرامى بخورد ـ يك كفاره كافى است .
مسأله 1641 ـ اگر روزهدار آروغ بزند و چيزى در دهانش بيايد ، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد ـ بنابر احتياط واجب ـ روزهاش باطل است ، و بايد قضاى آن را بگيرد و كفاره هم بدهد . و اگر خوردن آن چيز حرام باشد ، مثلاً موقع آروغ زدن ، خون يا غذايى كه از صورت غذا بودن خارج است به دهان او بيايد و عمداً آن را فرو برد ، بهتر است كفاره جمع بدهد .
مسأله 1642 ـ اگر نذر كند كه روز معينى را روزه بگيرد ، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل كند ، بايد كفاره بدهد ، و كفاره آن در احكام نذر خواهد آمد .
مسأله 1643 ـ اگر روزهدار به گفته كسى كه مىگويد مغرب شده ولى اطمينان براى او حاصل نشده است ، افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است ، يا شك كند كه مغرب بوده است يا نه ، قضا و كفاره بر او واجب مىشود ، و اگر معتقد بوده كه قول او حجت است ، فقط قضا لازم است .
مسأله 1644 ـ كسى كه عمداً روزه خود را باطل كرده ، اگر بعد از ظهر مسافرت كند ، يا پيش از ظهر براى فرار از كفاره سفر نمايد ، كفاره از او ساقط نمىشود ، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پيش آمد كند نيز كفاره بر او واجب است .
مسأله 1645 ـ اگر عمداً روزه خود را باطل كند ، و بعد عذرى مانند حيض يا نفاس يا مرض براى او پيدا شود ، احتياط مستحب آن است كه كفاره را بدهد ، مخصوصاً اگر به وسيلهاى مانند دارو حيض يا مرضى را بوجود بياورد .
مسأله 1646 ـ اگر يقين كند كه روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند ، بعد معلوم شود كه آخر شعبان بوده ، كفاره بر او واجب نيست .
مسأله 1647 ـ اگر انسان شك كند كه آخر رمضان است يا اول شوال ، و عمداً روزه خود را باطل كند ، بعد معلوم شود اول شوال بوده ، كفاره بر او واجب نيست .
مسأله 1648 ـ اگر روزهدار در ماه رمضان با زن خود كه روزهدار است جماع كند ، چنانچه زن را مجبور كرده باشد ، كفاره روزه خودش و بنابر احتياط ، كفاره روزه زن را بايد بدهد و اگر زن به جماع راضى بوده ، بر هر كدام يك كفاره واجب مىشود .
مسأله 1649 ـ اگر زنى شوهر روزهدار خود را مجبور كند كه با او جماع نمايد ، واجب نيست كفاره روزه شوهر را بدهد .
مسأله 1650 ـ اگر روزهدار در ماه رمضان ، زن خود را مجبور به جماع كند و در بين جماع زن راضى شود ، بر هر كدام يك كفاره واجب مىشود ، و احتياط مستحب آن است كه مرد دو كفاره بدهد .
مسأله 1651 ـ اگر روزهدار در ماه مبارك رمضان با زن روزهدار خود كه خواب است جماع نمايد ، يك كفاره بر او واجب مىشود و روزه زن صحيح است و كفاره هم بر او واجب نيست .
مسأله 1652 ـ اگر مرد زن خود را ، يا زن شوهر خود را مجبور كند كه غير جماع كار ديگرى كه روزه را باطل مىكند بجا آورد ، بر هيچ يك از آنها كفاره واجب نيست .
مسأله 1653 ـ كسى كه بواسطه مسافرت يا مرض روزه نمىگيرد ، نمىتواند زن روزهدار را مجبور به جماع كند ، ولى اگر او را مجبور نمايد ، كفاره بر مرد نيز واجب نيست .
مسأله 1654 ـ انسان نبايد در بجا آوردن كفاره كوتاهى كند ، ولى لازم نيست فوراً آن را انجام دهد .
مسأله 1655 ـ اگر كفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نياورد ، چيزى بر آن اضافه نمىشود .
مسأله 1656 ـ كسى كه بايد براى كفاره يك روز شصت فقير را طعام بدهد ، اگر به تمام شصت نفر دسترسى دارد نمىتواند عدد را كم كند ، ولى همان مقدار كفاره بدهد مثلاً به سى نفر هر كدام دو مُد طعام بدهد و به آن اكتفا كند ، ولى مىتواند براى هر فرد از عيال فقير اگر چه صغير باشند يك مُد به آن فقير بدهد ، و فقير به وكالت از عائله يا ولايت بر آنها اگر صغير باشند قبول نمايد ، و اگر نتواند شصت نفر فقير را پيدا كند و مثلاً فقط سى نفر را پيدا كند مىتواند به هر كدام دو مُد طعام بدهد ولى ـ بنابر احتياط واجب ـ هرگاه تمكن پيدا كرد به سى نفر فقير ديگر نيز يك مُد بدهد .
مسأله 1657 ـ كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته ، اگر بعد از ظهر عمداً كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بايد به ده فقير هر كدام يك مُد طعام بدهد ، و اگر نمىتواند ، سه روز روزه بگيرد .
جاهائى كه فقط قضاى روزه واجب است
مسأله 1658 ـ در چند مورد ـ غير از مواردى كه قبلاً به آنها اشاره شد ـ فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و كفاره واجب نيست :
اول : آنكه در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلى كه در مسأله (1602) گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بيدار نشود .
دوم : عملى كه روزه را باطل مىكند بجا نياورد ولى نيت روزه نكند ، يا ريا كند ، يا قصد كند كه روزه نباشد ، و همچنين اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد به تفصيلى كه در مسأله (1551) بيان شد .
سوم : آنكه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت يك روز يا چند روز روزه بگيرد .
چهارم : آنكه در ماه رمضان بدون اينكه تحقيق كند صبح شده يا نه ، كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
پنجم : آنكه كسى بگويد صبح نشده و انسان به گفته او كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
ششم : آنكه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفته او يقين نكند ، يا خيال كند شوخى مىكند ، و خودش هم تحقيق نكند و كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده است .
هفتم : آنكه به گفته كس ديگرى كه گفته او شرعاً برايش حجت است ، يا او به اشتباه معتقد باشد كه خبر او حجت است ، افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است .
هشتم : آنكه يقين يا اطمينان كند كه مغرب شده و افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است ، ولى اگر در هواى ابرى ومانند آن به گمان اينكه مغرب شده افطار كند ، بعد معلوم شود مغرب نبوده ، و جوب قضا در اين صورت بنابر احتياط است .
نهم : آنكه از جهت تشنگى مضمضه كند ، يعنى آب در دهان بگرداند و بى اختيار فرو رود ، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد ، يا براى غير جهت تشنگى مثل مواردى كه مضمضه در آنجاها مستحب است ، مانند وضو مضمضه كند و بى اختيار فرو رود ، قضا ندارد .
دهم : آنكه كسى از جهت اكراه يا اضطرار يا تقيّه افطار كند ، اگر مورد اكراه و تقيه ، خوردن ياآشاميدن يا جماع باشد ، و همچنين در غير آنها بنابر احتياط واجب .
مسأله 1659 ـ اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد و بى اختيار فرو رود ، يا آب داخل بينى كند و بى اختيار فرو رود ، قضا بر او واجب نيست .
مسأله 1660 ـ مضمضه زياد براى روزهدار مكروه است ، و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد ، بهتر آن است كه سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد .
مسأله 1661 ـ اگر انسان بداند كه بواسطه مضمضه ، بى اختيار يا از روى فراموشى آب وارد گلويش مىشود ، نبايد مضمضه كند ، و اگر در اين صورت مضمضه كرد ولى آب فرو نرفت ـ بنابر احتياط واجب ـ قضا لازم است .
مسأله 1662 ـ اگر در ماه رمضان ، بعد از تحقيق ، براى او معلوم نشود كه صبح شده وكارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد ، بعد معلوم شود صبح بوده ، قضا لازم نيست .
مسأله 1663 ـ اگر انسان شك كند كه مغرب شده يا نه ، نمىتواند افطار كند ، ولى اگر شك كند كه صبح شده يا نه ، پيش از تحقيق هم مىتواند كارى كه روزه را باطل مىكند انجام دهد .
