موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی

 

واجبات نماز

 

 واجبات نماز يازده چيز است : اول نيت ،  دوم  قيام يعني (ايستادن ) ، سوم تکبيره الاحرام  يعني گفتن الله اکبرً در اول نماز ، چهارم رکوع ،  پنجم  سجود  ، ششم قرائت ، هفتم ذکر ، هشتم  تشهد  ، نهم سلام ، دهم ترتيب ، يازدهم موالات يعني پي در پي بودن اجزاء نماز .

 

(مساله943) بعضي  از  واجبات  نماز رکن است ، يعني اگر انسان آنها را بجا نياورد ، يا در نماز اضافه کند ، عمداً باشد يا اشتباهاً نماز باطل مي شود و بعضي ديگر رکن نيست ، يعني اگر  عمداً کم  يا زياد شود نما ز باطل مي شود و چنانچه اشتباهاً کم يا زياد گردد نماز باطل نمي شود  و  رکن  نماز پنج چيز است : اول نيت ، دوم تکبيره الاحرام ، سوم قيام در موقع گفتن  تکبيره الاحرام  و  قيام  متصل  به رکوع يعني ايستادن پيش از رکوع ، چهارم رکوع ، پنجم دو سجده از يک رکعت . 

 

 

 

نيت

 

 

 

(مساله944) انسان بايد نماز را به نيت قربت ، يعني براي انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد  و  لازم  نيست  نيت  ا از قلب خود بگذراند يا مثلاً به زبان بگويد که چهار رکعت نماز ظهر مي خوانم ، قربهً الي الله

 

(مساله945) اگر  در  نماز  طهر  يا  د ر  نماز عصر نيت کند که چهار رکعت نماز مي خوانم و معين نکند ظهر است يا عصر نماز او باطل است و نيز کسي که مثلاً قضاي نماز ظهر بر او واجب است ، اگر در وقت نماز ظهر بخواهد آن نماز قضا يا نماز ظهر آن روز را بخواند بايد نمازي را که مي خواند ، در نيت معين کند .

 

(مساله946) انسان بايد از اول تا آخر نماز به نيت خود باقي باشد ، پس اگر در بين نماز بطوري غافل شود که بپرسند چه مي‌کني؟ نداند چه بگويد ، نمازش باطل است .

 

(مساله947) انسان بايد فقط براي انجام امر خداوند عالم نماز بخواند ، پس کسي که ريا کند  ،  يعني  براي  نشان  دادن  به مردم نماز بخواند ، نمازش باطل است خواه فقط براي مردم باشد يا خدا و مردم هر دو را در نظر بگيرد .

 

(مساله948) اگر قسمتي  از  نماز  را هم براي غير خدا بجا آورد ، نماز باطل است ، چه آن قسمت  واجب  باشد مثل حمد و سوره ، چه مستحب باشد مانند قنوت ، بلکه اگر تمام نماز رابراي خدا بجا ‌آورد  ولي  براي نشان دادن به مردم در جاي مخصوصي  مثل  مسجد يا در وقت مخصوصي مثل اول وقت يا به طر ز مخصوصي مثلاً با جماعت نماز بخواند ، نمازش باطل است . 

  

 

 

تکبيره الاحرام

 

 

 

(مساله949) گفتن اللهُ اکبَر در اول هر نماز واجب و رکن است و بايد حروف (الله) و حروف (اکبر)  و  دو کلمة (اللهُ اکبر )را پشت سر هم بگويد و نيز بايد اين دو کلمه به عربي صحيح گفته شود و اگر به عربي غلط بگويد يا مثلاً  ترجمة آن  به  فارسي  بگويد ، صحيح نيست .

 

(مساله950) احتياط واجب آن است که تکبيره الاحرام نماز را بهئچيزي که پيش از آن مي خواند ، مثلاً به اقامه يا به دعايي که پيش از تکبير مي خواند ، نچسباند .

 

(مساله951) اگر انسان بخواهد (اللهُ اکبر) را به چيزي که بعد از آن مي خواند مثلاً به بسم الله الرحمن الرحيم ) بچسباند بايد (ر) اکبر را با پيش بخواند .

 

(مساله952) موقع گفتن تکبيره الاحرام بايد بدن آرام باشد و اگر عمداً حالي که بدنش حرکت دارد ، تکبيره الاحرام را بگويد ، باطل است .

 

(مساله953) تکبير  و  حمد  و  سوره و ذکر و دعا را بايد طوري بخواند که خودش بشنود و اگر به واسطة سنگيني يا کري  گوش  يا سرو صداي زياد نمي شنود ، بايد طوري بگويد که اگر مانعي نباشد ، بشنود .

 

(مساله954) کسي که لال است يا زبان او مرضي دارد که نمي تواند (اللهُ اکبر) را درست بگويد  ،  بايد  به  هر  طور که مي تواند بگويد و اگر هيچ نمي تواند بگويد بايد در قلب خود بگذراند و براي تکبير اشاره کند و زبانش را هم اگر مي تواند حرکت دهد .

 

(مساله955) مستحب است بعد از تکبيره الاحرام بگويد : يا مُحسنُ قداتاکَ المسيءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان يتجاوَز عنِ المسي ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسي ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلي محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبيحِ ما تعلمُ منّي .يعني اي خدائي که به بندگان احسان مي کني بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده اي که نييکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نيکو کاري و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلي  اللهُ عليه  و  آله  و  سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بديها يي که مي داني از من سر زده . بگذر .

 

(مساله956) مستحب ا ست موقع گفتن تکبير اول نماز و تکبير هاي بين نماز ، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد .

 

(مساله957) اگر  شک کند  که  تکبيره الاحرام  را  گفته يا  نه  ،  چنانچه مشغول خواندن چيزي شده ، به شک خود اعتنا نکند و اگر چيزي نخوانده بايد تکبير را بگويد .

 

(مساله958) اگر بعد از گفتن تکبيره الاحرام شک کند که آن را صحيح گفته يا نه ، بايد به شک خود اعتنا نکند . 

  

 

 

قيام (ايستادن )

 

 

 

(مساله959) قيام در موقع گفتن  تکبيره الاحرام وقيام پيش از رکوع که آن را قيام متصل به  رکوع مي گويند رکن است ، ولي قيام در موقع خواندن حمد و سوره و قيام بعد از رکوع رکن نيست و اگر کسي آن را از روي فراموشي ترک کند ، نمازش صحيح است .

 

(مساله960) واجب است پيش از گفتن تکبير و بعد از آن مقداري بايستد تا يقين کند که در حال ايستادن ، تکبير گفته است .

    

(مساله961) اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشيند و يادش بيايد که رکوع نکرده  ،  بايد  بايستد  و  به  رکوع  رود  و اگر بدون اينکه بايستد به حال خميدگي به رکوع برگردد ، چون قيام متصل به رکوع را بجا نياود ، نماز او باطل است .

 

(مساله962) موقعي که ايستاده است بايد  بدن  را  حرکت  ندهد  و  به  طرفي خم نشود و بجايي  تکيه  نکند  ،  ولي اگر از روي ناچاري باشد ، يا در حال خم شدن براي رکوع پاها را حرکت دهد ، اشکال ندارد .

 

(مساله963) اگر  موقعي  که  ايستاده  از روي فراموشي بدن را حرکت دهد يا به طرفي خم شود  يا  بجايي  تکيه  کند  ،  اشکال ندارد ، ولي در قيام موقع گفتن تکبيره الاحرام و قيام متصل  به  رکوع اگر از روي فراموشي هم باشد ، بنابر احتياط واجب بايد نماز را تمام کند و دوباره بخواند .

 

(مساله964) احتياط  واجب آن است که در موقع ايستادن هر دو پا روي زمين باشد ، ولي لازم نيست سنگيني بدن روي هر دو پا باشد و اگر روي يک پا هم باشد اشکال ندارد .

 

(مساله965) کسي که مي تواند بايستد اگر پاها را خيلي گشاد بگذرد که به حال ايستادن معمولي نباشد ، نمازش باطل است .

 

(مساله966) موقعي که انسان در نماز مي خواهد کمي جلو يا عقب رود . يا کمي بدن را به طرف  راست  يا  چپ  حرکت دهد ، بايد چيزي نگويد ، ولي بِحول اللهِ و قوتهِ اقومُ اقعدُ را بايد  در  حال  برخاستن بگويد و در موقع گفتن ذکرهاي واجب هم ، بدن بي حرکت باشد ، بلکه بايد  احتياط  واجب آن  است  که  در موقع گفتن ذکر هاي مستحبي نماز ، بايد بدنش آرام باشد .

 

(مساله967) اگر  در  حال  حرکت  بدن  ذکر بگويد ، مثلاً موقع رفتن به رکوع يا رفتن به سجده  تکبير  بگويد  ،  چنانچه آن را به قصد ذکري که در نماز دستور داده اند بگويد ، بايد احتياطاً  نماز  را  دوباره  بخواند و  اگر  به اين قصد نگويد ، بلکه بخواهد ذکري گفته باشد ، نماز صحيح است .

 

(مساله968) حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد ، اگر چه احتياط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد .

 

(مساله969) اگر  موقع  خواندن  حمد  و سوره يا خواندن تسبيحات ، بي اختيار به قدري حرکت کند  که  از  حال  آرام  بودن بدن خارج شود ، احتياط واجب آن است که بعد از آرام گرفتن بدن ، آنچه را در حال خوانده ، دوباره بخواند .

 

(مساله970)  اگر  در  بين  نماز  از  ايستادن  عاجز  شود  ،  بايد بنشيند و اگر از نشستن هم عاجز شود بايد بخوابد ، ولي تا بدنش آرام نگرفته بايد چيزي نخواند .

 

(مساله971) تا انسان  مي تواند  ايستاده  نماز بخواند ، نبايد بنشيند ، مثلاً کسي که در موقع  ايستادن  بدنش حرکت  مي کند ، يا مجبور است به چيزي تکيه دهد يا بدنش را کج کند يا خم شود يا پاها را بيشتر از معمول گشاد  بگذارد  کند  ،  بايد به هر طور که مي تواند ايستاده نماز بخواند ، ولي اگر به هيچ قسم حتي مثل  حال  رکوع هم  نتواند  بايستد  ،  بايد راست بنشيند و نشسته نماز بخواند .

 

(مساله972)  تا  انسان  مي تواند  بنشيند  نبايد  خوابيده  نماز بخواند و اگر نتواند راست بنشيند ، بايد هر طور که مي تواند بنشيند و اگر به هيچ قسم نمي تواند بنشيند بايد بطوري که  در  احکام قبله گفته شد ، به پهلوي راست بخوابد و اگر نمي تواند به پهلوي چپ و اگر آن هم ممکن نيست به پشت بخوابد به طوري که کف پاهاي او رو به قبله باشد .

 

(مساله973) کسي  که  نشسته  نماز  مي خواند  ،  اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بايستد و رکوع را ايستاده بجا آورد ، بايد بايستد و از حال ايستاده به رکوع رود و اگر نتواند بايد رکوع را هم نشسته بجا آورد .

 

(مساله974) کسي که خوابيده نماز مي خواند ، اگر در  بين نماز بتواند بنشيند بايد مقداري ر ا که  مي تواند  نشسته  بخواند  و  نيز  اگر مي تواند بايستد بايد مقداري را که مي تواند ، ايستاده بخواند ، ولي تا بدنش آرام نگرفته بايد چيزي نخواند .

 

(مساله975) کسي که نشسته نماز مي خواند اگر در بين نماز بتواند بايستد ، بايد مقداري را که مي تواند ، ايستاده بخواند ، ولي تا بدنش آرام نگرفته ، بايد چيزي نخواند .

 

(مساله976) کسي که مي تواند بايستد اگر بترسد که به واسطة ايستادن ، مريض شود يا ضرري  به  او  برسد  ،  ميتواند نشسته نماز بخواند و اگر از نشستن هم بترسد مي تواند خوابيده نماز بخواند .

 

(مساله977) اگر  انسان  احتمال  بدهد  که  تا آخر وقت بتواند ايستاده نماز بخواند ، بنابر احتياط لازم نماز را تاخير بياندا زد ، پس اگر نتوانست بايستد مطابق وظيفه اش ، نماز بجا آورد .

 

(مساله976) مستحب  است  د ر  حال  ايستادن بدن را راست نگهدارد ، شانه ها را پايين بيندازد  ، دستها را روي رانها بگذارد ، انگشتها را به هم بچسباند ، جاي سجده را نگاه کند ،  سنگيني  بدن  را  به  طور  مساوي روي دو پا بيندازد ، با خضوعع و خشوع باشد ، پاها را پس  و  پيش  نگذارد  ، اگر مرد است پاها را از سه انگشت باز تا يک وج فاصله دهد و اگر زن است پاها را به هم بچسباند .

 

 

قرائت

 

 

 

(مساله979) در رکعت اول ودوم نمازهاي  واجب يوميه ، انسان بايد اول حمد و بعد از آن يک سورة تمام ، بخواند .

 

(مساله980) اگر  وقت  نماز تنگ باشد ، يا انسان ناچار شود که سوره را نخواند ، مثلاً بترسد  که  اگر سوره ها را بخواند ، دزد يا درنده ، يا چيزديگري به او صدمه بزند ، نبايد  سوره را بخواند  و  اگر در کاري عجله داشته باشد ، مي تواند سوره را نخواند .

 

(مساله981) اگر  عمداً  سوره  را  پيش  از حمد بخواند ، نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پيش از حمد بخواند و در بين آن  يادش  بيايد  ،   بايد  سوره  را  رها کند و بعد از خواندن حمد سوره را از اول بخواند .

 

(مساله982) اگر  حمد  و  سوره  با  يکي  از  آنها را فراموش کند و بعد از رسيدن به رکوع بفهمد ، نمازش صحيح است .

 

(مساله983) اگر  پيش  از آنکه براي رکوع خم شود ، بفهمد که حمد و سوره را نخوانده ، بايد بخواند و اگر بفهمد سوره را نخوانده ، بايد فقط سوره را بخواند ، ولي اگر بفهمد حمد  تنها را  نخوانده  ،  بايد  اول  حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند ،و نيز اگر خم شود و پيش از آنکه به رکوع برسد ، بفهمد حمد و سوره ، يا سورة تنها ، يا حمد تنها را نخوانده ، بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد .

 

(مساله984) اگر در نماز يکي از چهار سوره اي را که آية سجده دارد و در مساله 356گفته شد ، عمداً بخواند نمازش باطل است .

 

(مساله985) اگر  اشتباهاً  ، مشغول خواندن سوره اي شود که سجدة واجب دارد ، چنانچه پيش از رسيدن به آية سجده بفهمد ، بايد آن سوره را رها کند و سورة ديگر بخواند و اگر بعد از  خواندن  آية  سجده بفهمد  ،  به  همان  سوره که خواند ، اکتفا نمايد و بعد از نماز ، سجدة آن را به جا آورد .

 

(مساله986) اگر در  نماز  آية سجده را بشنود ، نماز خود را تمام کند و بعد از نماز ، سجده را به جا آورد .

 

(مساله987) در  نماز  مستحبي خواندن سوره لازم نيست ، اگر چه آن نماز به واسطة نذر کردن واجب شده باشد ، ولي  در  بعضي  از  نمازهاي مستحبي مثل نماز وحشت که سورة مخصوصي دارد   ،  اگر  بخواهد  به  دستور  آن  نماز رفتار کرده باشد ، بايد همان سوره را بخواند .

 

(مساله988) در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از حمد ، سورة جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد ، سورة منافقين بخواند و اگر مشغول يکي از اينها شود ، بنابر احتياط واجب نمي تواند آن را رها کند و سورة ديگر بخواند .

 

(مساله989) اگر بعد از حمد مشغول خواندن سورة قُل هوَ اللهُ احدٌ  يا سورة قُل يا ايَها الکافرينَ شود  ،  نمي تواند  آن  را رها کند و سورة ديگر بخواند ولي در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روي فراموشي  بجاي سورة جمعه و منافقين يکي از اين دو سوره را بخواند ، تا به نصف نر سيده مي تواند آن را رها کند و سورة جمعه و منافقين را بخواند .

 

(مساله990) اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره قُل هُو اللهُ احدٌ يا سورة قُل يا ايَها الکافرونَ بخواند ، اگر چه به نصف نرسيده باشد ، بنابر احتياط واجب نمي تواند رها کند و سورة جمعه و منافقين را بخواند .

 

(مساله991) اگر در نماز ، غير سوره قُل هُو اللهُ احدٌ و قُل يا ايَها الکافرونَ سورة ديگري بخواند ، تا به نصف نرسيده مي تواند رها کند و سوره ديگر بخواند .

 

(مساله992) اگر مقداري از سوره را فراموش کند يا از روي ناچاري ، مثلاً به واسطة تنگي وقت  يا  جهت  ديگر  نشود  آن را تمام نمايد ، مي تواند آن سوره را رها کند و سورة ديگر بخواند  ،  اگر چه از نصف گذشته باشد ، يا سوره اي را که مي خواند ، قُل هُو اللهُ احدٌ يا قُل يا ايُها الکافرونَ باشد .

 

(مساله993) برمرد واجب است حمد و سورة نماز صبح ومغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است حمد و سورهنماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند .

 

(مساله994) مرد بايد در نماز صبح و مغرب و عشا مواظب باشد که تمام کلمات حمد و سوره ، حتي حرف آخر آنها را بلند بخواند .

 

(مساله995) زن مي تواند حمد و سورة نماز صبح و مغرب . عشا را بلند يا آهسته بخواند ، ولي اگر نا محرم صدايش را بشنود ، بنابراحتياط واجب بايد آهسته بخواند .

 

(مساله996) اگر در جائي که بايد نماز را بلند خواند ، عمداً بلند بخواند ، نمازش باطل است ولي اگر از روي فراموشي يا ندانستن مساله باشد صحيح است و اگر در بين خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه کرده ، لازم نيست مقداري را که خوانده دوباره بخواند .

 

(مساله997) اگر کسي در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند کند ، مثل آنکه آنها را با فرياد بخواند ، نمازش باطل است .

 

(مساله998) انسان بايد بگيرد که غلط نخواند و کسي که به هيچ قسم نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد ، بايد هر طور که مي تواند بخواند و احتياط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد .

 

(مساله999) کسي  که حمد و سوره و چيزهاي ديگر نماز را به خوبي نمي داند و مي تواند ياد  بگيرد ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد ، بايد بگيرد و اگر وقت تنگ است ، بنابر احتياط واجب بايد نمازش را به جماعت بخواند ، مگر اينکه بر او خرج و مشقت باشد .

 

(مساله1000) بهتر آن است که براي ياد دادن واجبات نماز مزد نگيرند ، ولي براي ياد  دادن  مستحبات آن مزد گرفتن بدون اشکال است

 

(مساله1001) اگر  يکي  از  کلمات  حمد  يا سوره را نداند ، يا عمداً آن را نگويد يا به جاي حرفي حرف ديگر بگويد ، مثلاً به جاي

(ض) (ظ) بگويد يا جائي که بايد بدون زير و زبر خوانده شود ، زير وزبر بدهد ، يا تشديد را نگويد ، نماز او باطل است .

 

(مساله1002) اگر انسان کامه اي را صحيح بداند و در نماز همانطور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده ، احتياط واجب آن است که دوباره بخواند و اگر وقت گذشته ، قضا نمايد .

 

(مساله1003) اگر زير وزبر کلمه اي را نداند ، بايد ياد بگيرد ، ولي اگر کلمه اي را که وقف کردن آخر آن جائز است هميشه وقف کند ، يادگرفتن زير و زبر آن لازم نيست و نيز ا  گر نداند مثلاً کلمه اي به ( س ) است يا به ( ص ) بايد ياد بگيرد و چنانچه دو جور يا بيشتر بخواند  ،  مثل  آنکه در اهدنا الصراط المستقيم ، مستقيم را يک مرتبه با سين و يک مرتبه  با  صاد  بخواند نمازش باطل است ، مگر انکه هر دو جور قرائت شده باشد و به اميد رسيدن به واقع بخواند .

 

(مساله1004) اگر  در کلمه اي ( واو ) باشد و حرف قبل از ( واو ) در آن کلمه پيش داشته باشد و حرف بعد از ( واو ) در آن کلمه همزه ( ء ) باشد ، مثل کلمة سوء بايد آن ( واو ) را مد   بدهد  ، يعني آن ر ا بکشدو همچنين اگر  در کلمه اي ( الف ) باشد و حرف قبل از ( الف ) در آن کلمه زبرداشته باشد و حرف  بعد از (الف) درآن کلمه  همزه  باشد ،  مل ( جاء )بايد(الف)  آن را بکشد  و نيز  اگر در کلمهاي ( ي ) باشد و حرف پيش از ( ي ) در آن کلمه زيرداشته باشد و حرف بعد از ( ي ) در آن کلمه همزه باشد ، مثل ( جي ء ) بايد ( ي) را با مد بخواند و اگر بعد از اين ( و او ) و ( الف ) و ( ي) به جاي همزه ( ء ) حرفي باشد که ساکن است يعني زير وزبر و پيش ندارد باز هم بايد اين سه  حرف  را  با  مد  بخواند ، مثلاً در ولا الضالين که بعد از  ( الف ) حرف  ( لام )  ساکن است  بايد  ( الف ) آن را با  مد بخواند .  و  چنانچه   به  دستوري  که  گفته  شد  رفتار  نکند  احتياط  واجب  آن  است  که نماز را تمام کند و دوباره بخواند .

 

(مساله1005) احتياط واجب آن است که در نماز ، وقف به حرکت و وصل به سکون ننمايد و معني وقف به حرکت آن است که زير يا زبر يا پيش آخر کلمه اي را بگويد و بين آن کلمه و کلمة بعدش  فاصله دهد . مثلاً بگويد الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير بدهد و

بعد قدري فاصله دهد و بگويد مالک يوم الدين . و معني وصل به سکون آن است که زير يا زبر يل پيش کلمه اي را نگويد و آن کلمه را به کلمة بعد  بچسباند  مثل آنکه بگويد الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير ندهد و فوراً مالک يوم الدين را بگويد .

 

(مساله1006) در رکعت  سوم و چهارم نماز مي تواند فقط يک حمد بخواند يا سه مرتبه تسبيحات اربعه بگويد  سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر و اگر يک مرتبه هم تسبيحات اربعه  بگويد  کافي  است  و  مي تواند  در  يک  رکعت  حمد  و  در  رکعت  ديگر تسبيحات بگويد و بهتر است در هر دو رکعت  تسبيحات بخواند .

 

(مساله1007) در تنگي وقت بايد تسبيحات اربعه را يک مرتبه بگويد .

 

(مساله1008) بر مرد  و  زن واجب  است  که  در  رکعت  سوم  و  چهارم  نماز  ،  حمد يا تسبيحات را آهسته بخواند .

 

(مساله1009) اگر در رکعت  سوم  يا  چهارم  حمد  خواند  ، بنابر احتياط واجب بسم الله آن را آهسته بگويد .

 

(مساله1010) کسي که نمي تواند تسبيحات را ياد بگيرد يا درست بخواند بايد در رکعت سوم و چهارم حمد بخواند .

 

(مساله1011) اگر در دو رکعت  اول  نماز  به خيال  اينکه  دو رکعت آخر است تسبيحات بگويد ، چنانچه پيش از رکوع بفهمد ، بايد حمد و سوره را  بخواند و  اگر  در رکوع  بفهمد ، نمازش صحيح است .

 

(مساله1012) اگر در دو رکعت  آخر  نماز به خيال  اينکه  در  دو  رکعت  اول  است  حمد بخواند ، يا در  دو  رکعت  اول  نماز  با  اينکه  گمان  مي کرده  در  دو  کعت آخر است حمد بخواند چه پيش از رکوع بفهمد چه بعد از آن ، نمازش صحيح است .

 

(مساله1013) اگر  در  رکعت  سوم  يا  چهارم  مي خواست  حمد  بخواند  تسبيحات  به زبانش  آمد ، يا  مي خواست  تسبيحات  بخواند  حمد  به زبانش آمد ، بايد آن را رها کند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند . ولي  اگر  دعادتش  خواندن  چيزي  بوده  ه به زبانش آمده و در خزانة قلبش  آن  را قصد  داشته ، مي تواند  همان را تمام کند و  نمازش  صحيح است .

 

(مساله1014) کسي که عادت  دارد  در رکعت سوم وچهارم تسبيحات بخواند اگر بدون قصد مشغول خواندن حمد شود بايد آن را رها  کند  و  دوباره  حمد يا تسبيحات را بخواند .

 

(مساله1015) در رکعت  سوم  و  چهارم  مستحب  است بعد از تسبيحات استغفار کند ، مثلاً بگويد استغفر الله ربي و اتوب اليه يا بگويد : اللهم اغفرلي ، و اگر به گمان آنکه حمد يا تسبيحات را گفته مشغول گفتن استغفار شود و شک کند که حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد به شک خود  اعتنا  ننمايد ولي اگر نمازگزار پيش از خم شدن براي رکوع در حالي که مشغول گفتن استغفار نيست ، شک  کند حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد حمد يا تسبيحات را بخواند .

 

(مساله1016) اگر در رکوع  رکعت  سوم  يا  چهارم  يا  در  حال رفتن به رکوع شک کند که حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه ، بايد

به شک خود اعتنا نکند .

 

(مساله1017) هر گاه شک کند که آيه يا کلمه اي را درست گفته يا نه ، اگر به چيز ي که بعد از آن است مشغول نشده ، بايد  آن  آيه يا کلمه را به طور صحيح بگويد و اگر به چيزي که بعد از آن  است  مشغول  شده ، چنانچه آن  چيز رکن باشد مثل آنکه در رکوع شک کند که فلان کلمه از سوره را درست گفته يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند ، واگر رکن نباشد ، مثلاً موقع گفتن  ( الله الصمد )  شک کند که ( قل هو الله احد ) را درست گفته يا نه ، باز هم مي تواند به شک خود اعتنا نکند ، ولي  اگر  احتياطا  آن آيه يا کلمه را به طور صحيح بگويد اشکال ندارد ، و اگر چند مرتبه هم شک کند ، مي تواند  چند  بار  بگويد  اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد ، بنابر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره بخواند .

 

(مساله1018) مستحب است در رکعت اول ، پيش از خواندن حمد بگويد اعوذ بالله من الشيطان الرجيم و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر ( بسم الله ) را بلند بگويد و حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آيه وقفکند ، يعني آن را به آية بعد بچسباند ، و در حال خواندن  حمد  و سوره  به  معناي  آيه  توجه  داشته  باشد  . اگر نماز را به جماعت مي خواند ، بعد از تمام شدن حمد امام  و اگر فرادي مي خواند ، بعد از آنکه حمد خودش تمام شد ، بگويد الحمدلله  رب  العالمين  .  بعد  از  خواندن  سورة  قل هو الله احد يک يا دو سه مرتبه کذلک الله ربي  يا  سه  مرتبه  کذلک الله  ربنا بگويد ، بعد از خواندن سوره کمي صبر کند بعد تکبير پيش از رکوع را بگويد يا قنوت را بخواند .

 

(مساله1019) مستحب است در تمام نمازها  در  رکعت اول ، سورة انا انزلناه و در رکعت دوم ، سوره قل هو الله احد را بخواند .

 

(مساله1020) مکروه است انسان در تمام نماز هاي يک شبانه روز سورة قل هو الله احد را نخواند .

 

(مساله1021) خواندن سوره قل هو الله به يک نفس مکروه است .

 

(مساله1022) سوره اي را که در  رکعت  اول  خوانده مکروه است در رکعت دوم بخواند ولي اگر سورة قل قل هو الله احد را در هر دو رکعت بخواند ، مکروه نيست.  

 

 

 

رکوع 

 

 

 

(مساله1023) در هر رکعت بعد از قرائت بايد به اندازه اي  خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد و اين عمل را رکوع مي گويند .

 

(مساله1024) اگر به اندازه  رکوع  خم  ود ، ولي دستها را به زانو نگذارد اشکال ندارد .

 

(مساله1025) هرگاه رکوع بطور غير  معمولبه جا آوردمثلاً به چپ يا راست خم شوداگر چه دستهاي او به زانو برسد ، صحيح نيست.

 

(مساله1026) خم  شدن بايد به قصد رکوع باشد ، پس اگر به قصد کار ديگر براي کشتن جانور خم شود ، نمي تواند آن را رکوع حساب کند ، بلکه بايد بايستد دوباره براي رکوع خم شود و به واسطة اين عمل ، رکن زياد نشده و نماز باطل نمي شود .

 

(مساله1027) کسي که  دست  يا  زانوي  او  با  دست  و  زانوي  ديگران  فرق دارد ، مثلاً دستش خيلي  بلند است که  اگر کمي خم شود به  زانو مي رسد ، يا  زانوي او  پائين  تر  از مردم ديگر است که بايد خيلي خم  شود تا دستش به زانو برسد ، بايد به اندازة معمول خم شود .

 

(مساله1028) کسي که نشسته رکوع مي کند ، بايد بقدري خم شود که صورتش مقابل زانو ها برسد و بهتر است بقدري خم شود که صورت ، نزديک جاي سجده برسد .

 

(مساله1029) انسان هر  ذکري در رکوع بگويد کافي است ، ولي احتياط واجب آن است که بقدر سه مرتبه سبحانَ اللهِ يا يک مرتبه سبحانَ ربيَ العظيمِ و بحمدهِ کمتر نباشد .

 

(مساله1030) ذکر رکوع بايد دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه بلکه بيشتر بگويند .

 

(مساله1031) در رکوع  بايد به مقدار ذکر واجب ،بدن آرام باشد و در ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکري که  براي  رکوع دستور داده اند بگويد ، بنابر احتياط واجب ، آرام بودن لازم است .      

 

(مساله1032) اگر موقعي  که  ذکر رکوع را مي گويد ، بي اختيار بقدري حرکت کند که از حال آرام بودن خارج شود ، بنابر  احتياط  واجب  بايد  بعد  از آرام گرفتن بدن ، دوباره ذکر رابگويد  ،  ولي  اگر کمي حرکت کند که از حال آرام بودن بدن خارج نشود ، يا انگشتان را حرکت دهد ، اشکال ندارد .

 

(مساله1033) اگر پيش  از  آنکه به مقدار رکوع خم شود و بدن آرام گيرد ، عمداً ذکر رکوع را بگويد ، نمازش باطل است .

 

(مساله1034) اگر پيش از  تمام  شدن  ذکر  واجب ، عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است و اگر سهواً سر بردارد ، چنانچه پيش از  آنکه  از حال رکوع خارج شود ، يادش بيايد که ذکر رکوع را تمام نکرده بايد در حال آرامي بدن دوباره ذکر را بگويد و اگر بعد از آنکه از حال رکوع خارج شد ، يادش بيايد نماز او صحيح است .

 

(مساله1035) اگر  نتواند به  مققدار ذکر در رکوع بماند ، در صورتي که بتواند پيش از آنکه از حد رکوع بيرون رود ذکر ر ا  بگويد  ،  بايد  در  آن  حال تمام کند و اگر  نتواند  در   حال برخاستن ذکر را به قصد رجاء بگويد .

 

(مساله1036) اگر به واسطة مرض و مانند آن در رکوع آرام نگيرد ، نماز صحيح است  ولي بايد  پيش  از آنکه از حال رکوع خارج شود ، ذکر واجب يعني سبحانَ ربيَ العظيمِ و بحمدهِ يا سه مرتبه سبحان اللهِ را بگويد .

 

(مساله1037) هر گاه نتواند به اندازه رکوع خم شود ، بايد به چيزي تکيه دهد و رکوع کند و اگر  موقعي  هم  که  تکيه داده نتواند به طور معمول رکوع کند ، بايد به هر اندازه مي تواند ، خم شود و اگر هيچ  نتواند خم شود ، بايد موقع رکوع بنشيند و نشسته رکوع کند و احتياط واجب آن است که نماز ديگري هم بخواند و براي رکوع آن سر اشاره نمايد .

 

(مساله1038) کسي که مي تواند ايستاده يا نشسته نتواند رکوع کند ، بايد ايستاده نماز بخواند و براي رکوع با سر اشاره کند و اگر نتواند اشاره کند ، بايد به نيت رکوع چشم ها را هم  بگذارد و ذکر آن را بگويد و به نيت برخاستن از رکوع ، چشمها را باز کند و اگر از اين هم عاجز است بايد در قلب ، نيت رکوع کند و ذکر آن را بگويد .

 

(مساله1039) کسي که نمي تواند ايستاده يا نشسته رکوع کند و براي رکوع فقط مي تواند در حالي که ايستاده نماز بخواند و براي رکوع باسر اشاره نمايد و احتياط مستحب آن است که نماز ديگري هم بخواند و موقع رکوع آن بنشيند و هر قدر مي تواند براي رکوع خم شود (مساله 1040)اگر بعد از رسيدن به حد رکوع و آرام گرفتن بدن ، سر بردارد و دو مرتبه به قصد  رکوع  به  اندازة  رکوع  خم  شود  ، نمازش باطل است و نيز اگر بعد از آنکه به اندازة رکوع بگذرد  و  دوباره  به  رکوع  برگردد  ، بنابراحتياط واجب نمازش باطل است و بهتر آن است که نماز را تمام کند و از سر بخواند .