موضوع: کتب استفتائی
احكام حواله دادن
(مسئله ) اگر انسانْ طلبكار خود را حواله بدهد كه طلب خود را از ديگرى بگيردوطلبكار قبول نمايد، بعد از آنكه حواله انجام شد، كسى كه به او حواله شده،بدهكار مى‌شود و طلبكار، ديگر نمى‌تواند طلبى را كه دارد، از بدهكار اولى مطالبه نمايد.
(مسئله ) هر يك از حواله دهنده و حواله گيرنده و كسى كه به او حواله شده بايد عاقل، بالغ و داراى اختيار باشند و سفيه نباشند و همچنين توسط مسئول قانونى از تصرّف در اموال منع نشده باشند؛ ولى اگر حواله دهنده از تصرّف در اموال منع شده باشد ولى سر كسى حواله بدهد كه به او بدهكار نيست، اشكال ندارد.
(مسئله ) اگر انسان سر كسى حواله بدهد كه بدهكار است، احتياط واجب آن است كه حواله با رضايت و قبول او باشد؛ و بنا بر اقوى حواله دادن سركسى كه بدهكار نيست، در صورتى صحيح است كه او قبول كند؛ و نيزاگر انسان بخواهد به كسى كه جنسى بدهكار است، جنس ديگرى حواله دهد،مثلاًبه كسى كه جو بدهكار است گندم حواله دهد، تا او قبول نكند، حواله صحيح نيست.
(مسئله ) موقعى كه انسان حواله مى‌دهد بايد بدهكار باشد، پس اگر بخواهد از كسى قرض كند، تا وقتى از او قرض نكرده، نمى‌تواند او را به كسى حواله دهد كه آنچه را بعداً او قرض مى‌دهد، از آن كس بگيرد.
(مسئله ) تعيين مال و جنس مورد حواله در صحت حواله شرط نيست، پس اگر مثلاً ده مَن گندم و ده تومان پول به يك نفر بدهكار باشد و به او بگويد يكى از دو طلب خود را از فلانى بگير، حواله درست است.
(مسئله ) اگر مقدار بدهى واقعاً معيّن باشد ولى بدهكار و طلبكار در موقع حواله دادن، مقدار يا جنس آن را ندانند، حواله صحيح است. مثلاً اگر طلب كسى را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبكار مقدار طلبش را بگويد، حواله صحيح است.
(مسئله ) طلبكار مى‌تواند حواله را قبول نكند، اگرچه كسى كه به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهى ننمايد.
(مسئله ) اگر به كسى حواله بدهد كه بدهكار نيست، چنانچه او حواله را قبول كند، پيش از پرداختن حواله نمى‌تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد، و اگر طلبكار طلب خود را به مقدار كمترى صلح كند، كسى كه حواله را قبول كرده، همان مقدار را مى‌تواند از حواله دهنده مطالبه نمايد.
(مسئله ) بعد از آنكه حواله انجام شد، حواله‌دهنده و كسى كه به او حواله شده، نمى‌توانند حواله را به هم بزنند، و هرگاه كسى كه به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد؛ يعنى غير از چيزهايى كه در دين استثنا شده مالى داشته باشد كه بتواند حواله را بپردازد، اگرچه بعداً فقير شود طلبكار هم نمى‌تواند حواله را به هم بزند؛ و همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلبكار بداند فقير است، و يا اينكه نداند فقير است و بعد بفهمد و در آن وقت غنى شده باشد.
(مسئله ) اگر بدهكار و طلبكار و كسى كه به او حواله شده يا يكى از آنان براى خود حقّ به هم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قرارى كه گذاشته‌اند، مى‌توانند حواله را به هم بزنند.
(مسئله ) اگر حواله دهنده خودش طلب طلبكار را بدهد، چنانچه به درخواست كسى كه به او حواله شده، داده است، مى‌تواند چيزى را كه داده از او بگيرد؛ و اگر بدون درخواست او داده است، نمى‌تواند چيزى را كه داده از او مطالبه نمايد.
